Πολιτισμός

Το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης, στεγάζεται σ’ ένα εξαιρετικά ανακαινισμένο νέο-κλασικίζον εκλεκτικιστικό κτίριο των αρχών του περασμένου αιώνα. Τρίτο σημαντικότερο ως προς την σπουδαιότητα των εκθεμάτων του στη Δύση, το μουσείο Μπενάκη στην οδό Ασωμάτων στο Θησείο, φιλοξένησε μέχρι τις 21 Φεβρουαρίου -παράλληλα με τα μόνιμα εκθέματα του- την έκθεση έργων του ζωγράφου Jamal από τη Σαλαμία της Συρίας.

 

Η έκθεση των έργων του Jamal με τίτλο «Ο Δρόμος του Μεταξιού», εντασσόταν στο πλαίσιο της γνωριμίας μας με τον κόσμο της Ανατολής, καθώς και της ανάδειξης της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας.

 

Ο «Δρόμος του Μεταξιού» ήταν η εμπορική εκείνη οδός που συνέδεε επί αιώνες την Κίνα με την Δύση, πριν εγκαταλειφθεί τον 15ο αιώνα, στο πλαίσιο αναζήτησης νέων διαδρομών και την ανακάλυψη του Νέου Κόσμου. 

 

Το μετάξι, ένα πολύτιμο ζωικό προϊόν αλλά και συγχρόνως σύμβολο εξουσίας, μαζί με τα υπόλοιπα αγαθά που μεταφέρονταν, ένωσαν διαφορετικές κουλτούρες και τρόπους ζωής ανάμεσα στα δύο γεωγραφικά άκρα, αρχικά της Ασίας και αργότερα της Ευρώπης. Καραβάνια γεμάτα με φορτία έφερναν πιο κοντά αλλιώτικους πολιτισμούς, με αποτέλεσμα την εξάπλωση ιδεών, παράλληλα με την ανταλλαγή πολύτιμων αγαθών.

 

Έτσι εξαιτίας του μεταξιού, διαπολιτισμικές σχέσεις δημιουργήθηκαν, πόλεις ολόκληρες χτιστήκαν από το μηδέν, ενώ χιλιάδες κόσμου ανά τους αιώνες ενεπλάκησαν έμμεσα ή άμεσα με αυτό. Φιγούρες τουρανικές, μογγολικές, κινεζικές, που απεικονίζονται στα έργα της έκθεσης, ήταν οι ανθρώπινοι κρίκοι στην αλυσίδα της μεγάλης πορείας από την απώτατη Κίνα έως την περιοχή της Υπερωξιανής (ανατολικά της Κασπίας), των πόλεων Σαμαρκάνδη, Μπουχάρα και Χίβα, προκειμένου να παρακαμφθεί ο όγκος των Ιμαλάιων και να φτάσουνε είτε στο Χαλέπι, ώστε να συνεχίσουν μέσω της Νίκαιας μέχρι την Κωνσταντινούπολη, είτε στο λιμάνι της Αντιόχειας στη Αν. Μεσόγειο για να συνεχίσουν δια θαλάσσης, μέχρι τον Βόσπορο.

 

Μέσα από τα 15 έργα της έκθεσης, φαίνεται ότι ο Jamal γοητεύεται από την ιστορία αυτού του σημαντικού δρόμου, που για αιώνες υπήρχε στο νου των ανθρώπων σαν μια σειρά από φανταστικούς τόπους. Μέσα από τα έργα του αναδεικνύεται ένα ονειρικό τοπίο που υπογραμμίζει το παρελθόν, ερμηνευμένο ωστόσο μέσα από το πρίσμα της σημερινής εποχής. Η έμφαση στην πολυχρωμία, στους φωτεινούς τόνους και στις έντονες μορφές, δίνει την αίσθηση ενός κόσμου που αν και φανταστικός χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερο δυναμισμό.

 

Η γοητεία που ασκεί η επαφή με διαφορετικούς πολιτισμούς χάνεται στο βάθος του χρόνου και η ευκαιρία να εξερευνήσουν εικόνες και ήχους ξένους προς τον δικό τους κόσμο, μαγεύει πολλούς. Η έκθεση είναι η ποιητική μεταφορά αυτής της διαδρομής. Πηγή έμπνευσης του καλλιτέχνη αποτελεί η αγάπη του προς τους πολιτισμούς που κατά καιρούς ανέδειξαν την ομορφιά, την τόλμη και την καλλιέργεια του ανθρώπου.

 

Ο Jamal ακολουθεί στη ζωή και στο έργο του την ίδια πορεία. Προέρχεται από την καθ’ ημάς Ανατολή, αλλά ζει και δημιουργεί στη Δύση, υπηρετώντας με την τέχνη του την πολιτισμική συνάντηση και επιμένοντας στη δυνατότητα αυτή. Δημιουργεί ποιητικές εικόνες, εμπνέεται από τη δύναμη και την ομορφιά της μνήμης και της ιστορικής συνέχειας. Μεταφέρει στο σήμερα το αγωνιώδες, υπαρξιακό φορτίο του ανθρώπου μαζί με την ποιητική του υπόσταση και την αγάπη του για την ελευθερία. 

 

Τα πολλά πρόσωπα της Κίνας, τα νερά ως σύνορο αλλά και ως πέρασμα, τα άλογα της διαδρομής του μεταξιού, όλα αγαπημένα θέματα του καλλιτέχνη, κινούνται μεταξύ του μύθου και της ιστορίας, σε μια διαδρομή από τη Δύση στην Ανατολή και πάλι πίσω. Σε ένα ταξίδι στο χώρο και το χρόνο. Γιατί όπως λέει ο ίδιος: «Αυτός είναι και ο ρόλος του καλλιτέχνη, να μπαίνει μέσα στο χρόνο και όχι να μπαίνει ο χρόνος μέσα του». Κάτι που σίγουρα όταν συμβαίνει παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον.

 

Ο διάλογος που ανοίγουν τα έργα του, αυτό το ονειρικό ταξίδι στο δρόμο του μεταξιού από τα βάθη της Κίνας ως τη Μεσόγειο και πάλι πίσω, είναι ο ανοιχτός δίαυλος που μέσα στους αιώνες διατηρεί και τη σχέση μεταξύ τους, σαν μια σχέση ανταλλαγής, δημιουργίας και αλληλεγγύης και όχι σαν μια σχέση επίθεσης, βίας και θανάτου. Γιατί οι προσμίξεις και οι κοινοί αγώνες στεριώνουν την ειρήνη. Οι επεκτατικές πολιτικές, οι ανταγωνισμοί και οι φυλετικές συγκρούσεις όχι.

 

Info: Το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης (όπως και όλα τα υπόλοιπα κτήρια του Μουσείου Μπενάκη) κάθε Πέμπτη μέχρι τις 17:00 που κλείνει είναι με δωρεάν είσοδο.