Πολιτισμός

Από τους δημιουργούς των ταινιών «Ταξησυνειδησία» και «Παλληκάρι» έρχεται ένα ντοκιμαντέρ -φόρος τιμής στους εργάτες που αγωνίστηκαν στη μεγάλη απεργία του 1913-14 στο Κολοράντο, που κορυφώθηκε με τη σφαγή στο Ludlow.

 

Με πλούσιο αρχειακό υλικό, το ντοκιμαντέρ περιγράφει  τον ερχομό εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων μεταναστών στις ΗΠΑ στο διάστημα 1900 – 1920. Η δυτική πολιτεία του Κολοράντο ήταν διάσημη για τα πλούσια ανθρακωρυχεία που τροφοδοτούσαν τους ατμοκίνητους σιδηρόδρομους. Το «μεγάλο έργο» της εποχής ήταν η σιδηροδρομική σύνδεση του Ντένβερ με το Μεξικό και οραματιστής του ο μεγαλοϊδιοκτήτης της περιοχής Τζον Τ. Ροκφέλλερ. Για να το πετύχει χρειαζόταν φθηνό εργατικό δυναμικό που αντλούσε από τους μετανάστες. Όταν οι Βορειοευρωπαίοι ανθρακωρύχοι κατέβηκαν σε απεργία το 1903, ο Ροκφέλλερ τους αντικατάστησε με τους λιγότερο έμπειρους Νοτιοευρωπαίους, τους οποίους αντιμετώπιζε σαν κοινούς εγκληματίες. 

 

Οι μαρτυρίες της εποχής αναφέρουν τις άθλιες συνθήκες στα παραπήγματα που παραχωρούσαν οι εταιρίες για διαμονή, όπου οι Έλληνες θεωρούνταν ο πάτος των μεταναστών και έμεναν μαζί με Ιάπωνες. Η πληρωμή δεν γινόταν σε δολλάρια αλλά σε «σκριπ», ένα ιδιότυπο χαρτονόμισμα με το οποίο μπορούσε κανείς να ψωνίσει μόνο στα καταστήματα της αλυσίδας Ροκφέλλερ και έτσι οι εργάτες ήταν μόνιμα χρεωμένοι στην εταιρία. Η Ελληνίδα δημοσιογράφος Μαρία Σαραντοπούλου – Οικονομίδου, που επισκέφτηκε τα ορυχεία το 1916 μίλησε για «κατοίκους του Άδη». 

 

Όταν το μετριοπαθές συνδικάτο UMWA αρχίζει να δρα στην περιοχή με δίγλωσσους συνδικαλιστές (όπως ο Λούης Τίκας), ώστε να μπορούν να στρατολογούν από διαφορετικές εθνότητες εργατών, οι εταιρίες πήραν τα μέτρα τους.  Έλεγχαν ασφυκτικά τα δικαστήρια και την πολιτοφυλακή που πλήρωναν οι ίδιοι λόγω αδυναμίας της πολιτείας. Για ενίσχυση μίσθωναν συμμορίες από κάθε λογής εγκληματίες της περιοχής. 

 

Στις 23.9.1913 ξεκίνησε η μεγάλη απεργία των ανθρακωρύχων. Καθώς ήταν υποχρεωμένοι να εγκαταλείψουν τα σπίτια της εταιρίας, έστησαν εννιά καταυλισμούς δίπλα στις σιδηροδρομικές γραμμές. Ήταν απόλυτα οργανωμένοι σαν μικρές πόλεις, με ενδιάμεσους δρόμους και κοινόχρηστους χώρους, χωρίς εθνικούς-φυλετικούς διαχωρισμούς, με τις γυναίκες σε σημαντικό οργανωτικό – συντονιστικό ρόλο, με περιφρούρηση στα βαγόνια που έφερναν τους απεργοσπάστες.

 

Ήταν μια συγκλονιστική μάχη που κράτησε μέχρι τον Απρίλη του 1914, όταν με αφορμή την εκτέλεση ενός τραμπούκου της εταιρίας, οι πληρωμένοι πολιτοφύλακες έπνιξαν την εξέγερση στο αίμα πολυβολώντας τα πλήθη από τη δεξαμενή ύδρευσης και βάζοντας φωτιά σε όλους τους καταυλισμούς, με αποτέλεσμα τον θάνατο πολλών άμαχων από ασφυξία. Ο ανταρτοπόλεμος συνεχίστηκε για μέρες στη γειτονική πόλη του Τρίνιταντ, όπου κατέφυγαν οι εργάτες. Εφοδιασμένοι με 20.000 καραμπίνες που τους έστειλε το συνδικάτο, ξεκίνησαν ένα αντάρτικο που κράτησε μέχρι την επέμβαση του ομοσπονδιακού στρατού και τη χορήγηση γενικής αμνηστίας. Οι εργάτες έχασαν τη μάχη, αλλά κέρδισαν την αξιοπρέπειά τους και το 1935 κατάκτησαν την αναγνώριση του δικαιώματος στην απεργία.

 

Συνομιλώντας με τους δημιουργούς, Φρόσω Τσούκα και Λεωνίδα Βαρδαρό, πληροφορηθήκαμε ότι η ιδέα για το ντοκιμαντέρ ξεκίνησε στην 100η επέτειο από την σφαγή του Ludlow, όταν στη διάρκεια μιας επίσκεψης μνήμης αποφάσισαν να μείνουν στο Κολοράντο και να συγκεντρώσουν στοιχεία για το εργατικό κίνημα της περιόδου, πράγμα που τελικά κατάφεραν. Πιστεύουν ότι το ντοκιμαντέρ απευθύνεται όχι μόνο στο Ελληνικό ακροατήριο αλλά και στη νέα γενιά των Αμερικανών που διψά να μάθει για τους ταξικούς αγώνες και την άγνωστη ιστορία του κινήματος στις ΗΠΑ.