Πολιτισμός
Κινηματογράφος: «Τα 13 λεπτά που δεν άλλαξαν την Ιστορία»

Γκέοργκ Έλσερ

Η ταινία του Όλιβερ Χίρσμπιγκελ, δημιουργού της «Πτώσης», επιστρέφει στη ναζιστική Γερμανία, αυτή τη φορά στα 1939 και σε ένα αληθινό περιστατικό που έμεινε για χρόνια θαμμένο στα παραλειπόμενα της ιστορίας. Πρόκειται για την πρώτη απόπειρα εναντίον του Χίτλερ, σε μια μπυραρία στο Μόναχο, όπου ο φύρερ έδινε ομιλία σε οπαδούς του. 
 
Δυστυχώς η αυτοσχέδια βόμβα εξερράγη δεκατρία λεπτά μετά την αναχώρηση του Χίτλερ και αντί για αυτόν σκότωσε οκτώ οπαδούς του. Ανάμεσα στους ύποπτους που οδηγήθηκαν στην ασφάλεια βρισκόταν ένας  ρολογάς, ο Γκέοργκ Έλσερ, που σύντομα ομολόγησε ότι μόνος του σχεδίασε και εκτέλεσε την όλη απόπειρα. Κάτι τέτοιο δεν ήταν αποδεκτό από τους ναζί, που ήθελαν να αξιοποιήσουν το περιστατικό για προπαγάνδα και για νέους διωγμούς κατά των πολιτικών τους αντιπάλων, βασικά των κομμουνιστών. Στην ανάκριση, τα στελέχη της Γκεστάπο και της Αστυνομίας (Κρίπο) προσπάθησαν με βασανιστήρια και εκβιασμούς να αποσπάσουν μια «χρήσιμη» για το καθεστώς ομολογία. Παράλληλα, με flashbacks στη ζωή του Έλσερ παρακολουθεί κανείς τη Γερμανία να βυθίζεται στο ναζισμό και τον ίδιο να ριζοσπαστικοποιείται σε τέτοιο βαθμό, που αποφάσισε να εκτελέσει τον Χίτλερ. 
 
Ο Έλσερ καταγόταν από μια ταπεινή οικογένεια και μεγάλωσε σε ένα χωριό της νότιας Γερμανίας. Τον παρακολουθούμε στη δεκαετία του ’20 να απολαμβάνει τη μουσική, τις ερωτικές σχέσεις, τη λεγόμενη «belle epoque» και να αρνείται την κομματική δέσμευση στο Κ.Κ. Γερμανίας, του οποίου ήταν συμπαθών και ψηφοφόρος. Δεν ήταν φιλελεύθερος, ούτε απολίτικος όπως θέλησαν να τον παρουσιάσουν εκ των υστέρων, δεν ήθελε να στρατευτεί. Έζησε την άνοδο του ναζισμού παρακολουθώντας την επαρχιακή κοινωνία όπου ζούσε να γλυστράει στον αντισημιτισμό, τα συνδικάτα να τσακίζονται, τους κομμουνιστές φίλους του να φυλακίζονται. Η ταινία τον παρουσιάζει να αντιδρά δημόσια στη διαπόμπευση μια εβραίας, να συμμετέχει στο αντιφασιστικό μέτωπο του Κ.Κ. και τελικά να βλέπει τον ναζισμό να κυριαρχεί και την αριστερά να συντρίβεται. Υπάρχει μια δυνατή σκηνή από μια τοπική γιορτή όπου δίνεται αρχικά μια εικόνα θερμής φιλοξενίας μέχρι που εμφανίζονται παντού σβάστικες. Ο Έλσερ οδηγείται στην απόγνωση αλλά είναι απομονωμένος πολιτικά και οργανωτικά κι έτσι καταστρώνει ένα ατομικό σχέδιο που σχεδίασε και εκτέλεσε ολομόναχος. Ακόμα και στα μπουντρούμια της Γκεστάπο υπερασπίστηκε την επιλογή του, αναλύοντας κάθε λεπτομέρεια του σχεδίου που ανήκε αποκλειστικά στον ίδιο. Θεωρίες συνομωσίας που τον φέρουν προβοκάτορα των ναζί δεν μοιάζει να ευσταθούν. Φυλακίστηκε στο Σαξενχάουζεν και το Νταχάου μέχρι την εκτέλεσή του το 1945.
 
Η ταινία μας θυμίζει ότι μέσα στις χειρότερες συνθήκες απλοί εργάτες σαν τον Έλσερ έκαναν άλματα συνείδησης και πάλεψαν τον ναζισμό ακόμη κι αν δεν τον σταμάτησαν.