Φέτος η σουηδική ακαδημία έδωσε το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας στον Μπομπ Ντύλαν «γιατί δημιούργησε νέες ποιητικές εκφράσεις στη μεγάλη παράδοση του αμερικάνικου τραγουδιού».
Μπορεί ο Ντύλαν ήδη από το 1965 να έχει δηλώσει κατ’ επανάληψη ότι δεν τον ενδιαφέρει να είναι με το μέρος κανενός κινήματος αμφισβήτησης. Και μέσα στον πάνω από μισό αιώνα της καλλιτεχνικής του παρουσίας να υπήρξε ανάμεσα σε πολλά άλλα, θεοσεβούμενος, ντίβα και αγενής – απέναντι είτε στον κόσμο που τον λάτρεψε είτε στους σουηδούς ακαδημαϊκούς που τον αναζητούν ακόμα για να τον ενημερώσουν.
Αλλά στην παγκόσμια συντήρηση η βράβευση έφερε εκνευρισμό. Και ο εκνευρισμός είναι πολιτικός. Ό, τι και αν είπε, έκανε ή δεν έκανε ο Ντύλαν στη ζωή του, μικρή σημασία έχει μπροστά στο γεγονός ότι η μουσική του και οι στίχοι του αποτέλεσαν και αποτελούν ασταμάτητη πηγή έμπνευσης και αντίστασης όχι μόνο για τη γενιά του αλλά για όλες τις γενιές που ακολούθησαν, για εκατομμύρια ανθρώπους όχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο.
Το ίδιο γεγονός τον κάνει πολύτιμο για εκείνο το κομμάτι της άρχουσας τάξης που προβάλει τον εαυτό της σαν κομμάτι αυτής της αμφισβήτησης, είτε κάποτε ήταν είτε δεν υπήρξε ποτέ. Πριν ένα χρόνο στις ΗΠΑ ο ίδιος ο Ομπάμα βράβευσε τον Ντύλαν (ενώ σήμερα οι οπαδοί του Τραμπ καταγγέλλουν ότι και το νόμπελ ήταν προεκλογική "δουλειά" των Δημοκρατικών). Θα έμενε πίσω η σουηδική ακαδημία που δεν έχει διστάσει στο παρελθόν να βραβεύσει τον Σαρτρ, τον Ντάριο Φο και άλλους ριζοσπάστες πεζογράφους και ποιητές;
Ποίηση
Έχει θέση ο Μπομπ Ντύλαν δίπλα τους; Δεν ήταν η μουσική το δυνατό σημείο του Ντύλαν. Ήταν ένας ανάμεσα στους πολλούς-ές νέους που ανακάλυψαν τα folk και τα blues στα τέλη του '50 για να το γυρίσει καθυστερημένα στο ροκ στα μέσα του '60. Το μεγάλο του όπλο ήταν ο λόγος του, οι στίχοι του, η ποίησή του. Γιατί διάβαζε, ζούσε μέσα στην ποίηση, ακόμα και το ψευδώνυμό του το πήρε από τον Ντίλαν Τόμας.
Δεν κάνει τον Ντύλαν λιγότερο ποιητή το γεγονός ότι ήταν τραγουδοποιός και είχε εμπορική επιτυχία. Ας ενοχλούνται οι της "υψηλής τέχνης". Ο Γκίνσμπεργκ, πίσω στη γωνία, αντί για λουλούδια τού πέταγε τις λέξεις στο γνωστό φιλμάκι για το Subterranean Homesick Blues. Με το ίδιο ακριβώς τρόπο, οι απλοί άνθρωποι του μόχθου έμαθαν να σιγοτραγουδάνε Βάρναλη, Ρίτσο, Νερούδα, Λόρκα όταν η ποίησή τους μελοποιήθηκε.
Η δύναμη της ποίησης του Ντύλαν δεν βρίσκεται στο γεγονός ότι εδώ και χρόνια διδάσκεται σε πανεπιστήμια στις ΗΠΑ. Βρίσκεται στο ότι κατάφερε να εκφράσει με το δικό του, θαυμάσιο τρόπο τις αντιφάσεις, τις σκέψεις, τις ελπίδες και τα συναισθήματα μιας εποχής, αλλά και διαχρονικές αξίες, όπως η αγάπη, ο πόλεμος, ο θάνατος, η οργή για τον θάνατο, τον άδικο θάνατο.
"Ελπίζω να πεθάνετε. Και ο θάνατός σας να έλθει σύντομα. Θα ακολουθήσω το φέρετρό σας μέσα στο χλωμό απόγευμα. Και θα παρακολουθώ καθώς σας κατεβάζουν στο νεκροκρέβατό σας. Και θα σταθώ πάνω από τον τάφο σας. Μέχρι να σιγουρευτώ ότι είστε νεκροί".
Είναι η τελευταία στροφή, η κορύφωση του αναθέματος Masters of war, που έχουν τραγουδήσει από τη Nina Simone και την Odetta μέχρι τον Eddie Veder και τον Jose Feliciano. Ίσως η πιο απλή από άποψη λογοτεχνικής ανάλυσης - αλλά ποιος νοιάζεται; Δεν χρειάζεται να την σκεφτείς και δεύτερη φορά… Είναι εντάξει.