Βιβλία
Βιβλίο: Τζόναθαν Κόου «Αριθμός 11»

Όταν το 1994 κυκλοφόρησε το «Τι ωραίο πλιάτσικο», το μυθιστόρημα που έκανε γνωστό τον Τζόναθαν Κόου στη Βρετανία και διεθνώς, ο νεοφιλελευθερισμός μεσουρανούσε. Ήταν ένα βιβλίο που έφτυνε στα μούτρα την ιδεολογία, την πρακτική και τους ίδιους τους εκπροσώπους της αστικής τάξης της Βρετανίας, την οποία συμβόλιζαν τα μέλη της οικογένειας Γουίνσο και τα οποία εξοντώνονται για απόδοση νέμεσης στο τέλος του βιβλίου. Το βιβλίο αγκαλιάστηκε από τον κόσμο που σιχαινόταν τον θατσερισμό και τους καπιταλιστές και ο Κόου έγινε φωνή της αμφισβήτισης στο κυρίαρχο ρεύμα. 

Το «Αριθμός 11» είκοσι χρόνια και έξι βιβλία αργότερα, ξαναπιάνει αυτό το νήμα. Η οικογένεια Γουίνσο επιστρέφει στον τόπο του εγκλήματος, εκπροσωπούμενη από μια απόγονο –εκκολαπτόμενη δημοσιογράφο με στήλη σε δεξιά εφημερίδα που ανήκει στον πατέρα της (ασφαλώς). Η κυρία αυτή έχει εμμονή να ξεσκεπάσει τους παρόχους κοινωνικών επιδομάτων, που κατά τη γνώμη της ροκανίζουν τα λεφτά των φορολογούμενων και υπονομεύουν την Βρετανική οικονομία και που στο κυνικό μυαλό της εκπροσωπούνται από μια μυθική φιγούρα: την ανάπηρη, μαύρη, άνεργη λεσβία, χαϊδεμένο παιδί του «αριστερο-κοινωνικού» κατεστημένου! Κατά έναν περίεργο τρόπο, αυτό τό πλάσμα υπάρχει στο πρόσωπο της Άλισον που ζει στο Μπέρμινχαμ. Μεγάλωσε στον απόηχο του αντιπολεμικού κινήματος ενάντια στην εισβολή στο Ιράκ και της πικρής δικαίωσης όσων αντιτάχτηκαν στον πόλεμο αυτό, όταν με την υπόθεση της αυτοκτονίας του Ντέιβιντ Κέλλυ βγήκαν στη φόρα τα ψέμματα της κυβέρνησης Μπλερ και η χειραγώγιση της κοινής γνώμης. Η Άλισον έζησε τα γεγονότα με την παιδική της φίλη Ρέιτσελ και την στοιχειώνουν δέκα χρόνια αργότερα, όταν σαν άνεργη πτυχιούχος καλλιτέχνης προσπαθεί να επιβιώσει με τα επιδόματα που εξαγριώνουν την κυρία Γουίνσο. 

Για τον Κόου η πηγή της κακοδαιμονίας βρίσκεται σε όσα εκπροσωπεί η οικογένεια Γουίνσο και τα μέλη της, τα οποία συνοψίζονται στο κεντρικό σύνθημα «Ελευθερία, Ανταγωνισμός, Επιλογή». Κάνει σκόνη τα ιδεολογήματα του νεοφιλελευθερισμού και δείχνει με φαντασία και πικρό –συχνά μαύρο- χιούμορ πώς οι αξίες αυτές έχουν οδηγήσει στη διάλυση της ζωής εκατομμυρίων Βρετανών. Η ρηχότητα των Γουίνσο φαίνεται και από το ετήσιο καλλιτεχνικό βραβείο που έχουν θεσπίσει, με κριτήριο ποιό είναι το πιο επιτυχημένο έργο σε οποιοδήποτε τομέα, άσχετα από το περιεχόμενο και την καλλιτεχνική αξία, δηλαδή το καλύτερο «γενικά».

Οι ήρωες του «αριθμός 11» συνδέονται με διαφορετικούς τρόπους με την οικογένεια Γουίνσο και μεταξύ τους. Η Ρέιτσελ έχει αποφοιτήσει με άριστα από την Οξφόρδη, με πολλή δυσκολία θα βρει δουλειά ιδιωτικής παιδαγωγού για τα παιδιά ενός μεγιστάνα του τραπεζικού συστήματος και της ανατολικοευρωπαίας -πρώην μοντέλου γυναίκας του. Θέλουν να επεκτείνουν την έπαυλή τους στο Κένσιγκτον καθ’ύψος προς τα κάτω και να χτίσουν 11 υπόγεια που να φιλοξενούν τις δραστηριότητες του πολυτελή βίου τους (δωμάτια προσωπικού, πισίνα με βατήρα, αίθουσα εκδηλώσεων κ.α). 

Η καθηγήτρια της Ρέιτσελ αποφασίζει να κάνει τους συμβιβασμούς της με την εμπορευματοποίηση του πολιτισμού και το πανεπιστημιακό κατεστημένο, όταν χάνει τον σύντροφό της. Η Βαλ, μητέρα της Άλισον και πρώην ποπ τραγουδίστρια υποαπασχολείται σε μια δημόσια βιβλιοθήκη κάνοντας όνειρα καλλιτεχνικής επανόδου, όταν της προσφέρουν μια θέση σε ένα ριάλιτι σόου επιβίωσης. Ουσιαστικά την παραδίδουν να κατασπαραχτεί επικοινωνιακά από τη δύναμη της χειραγώγησης των ΜΜΕ. 

Ράπισμα

Ο «αριθμός 11» έχει εμμονή με τον συγκεκριμένο αριθμό. Είναι το ενδέκατο βιβλίο του Κόου, επίσης ο αριθμός της οδού Ντάουνιγκ όπου μένει ο πρωθυπουργός της Βρετανίας, είναι το αστικό λεωφορείο που παίρνει η Βαλ στο Μπέρμιγχαν για να πάει στη δουλειά της, αλλά και η διεύθυνση ενός παράξενου σπιτιού, ο αριθμός ενός τραπεζιού σε μια σημαντική δεξίωση, ο αριθμός των υπόγειων ορόφων που θέλουν οι εργοδότες της Ρέιτσελ. Πάνω απ’ όλα είναι ένα ισχυρό ράπισμα στον θατσερισμό και στο δόγμα «Δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική», ένα πολιτικό βιβλίο με προλετάριους και αστούς, με «καλούς» και «κακούς», το οποίο είναι αταλάντευτα, έξω απ’τα δόντια με τους πρώτους και ενάντια στους δεύτερους. Με τη μαύρη μονοπόδαρη λεσβία, την αποτυχημένη καταθλιπτική τραγουδίστρια, τον αλαφροϊσκιωτο καθηγητή, τη Ρουμάνα συνοδό σκύλων πολυτελείας. Ο Κόου τους γνωρίζει καλά, τους έχει ξανασυναντήσει, κι αυτό φαίνεται στο βιβλίο. Απελευθερώνει δυνάμεις πέρα από κάθε λογική και πραγματικότητα προκειμένου να αποδώσει τη νέμεση με ένα επεισοδιακό φινάλε που ουσιαστικά προειδοποιεί ότι τα πράγματα πρέπει να αλλάξουν και μάλιστα επειγόντως!