Πολιτισμός
40 χρόνια PUNK

Οι Clash το 1978 σε συναυλία του Rock Against Racism

Στις 26 Νοεμβρίου του 1976 κυκλοφορούσε ένα 45άρι με δύο τραγούδια ενός συγκροτήματος με το όνομα «Sex Pistols». Τα τραγούδια ήταν το "Anarchy in the UK"  και το "I Wanna Be Me".  Πριν μερικές μέρες είχε κυκλοφορήσει το πρώτο βρετανικό punk single το "New Rose" των Damned. 

Το "Anarchy in the UK" ήταν η πρώτη ηχογράφηση των SP. Με στίχους όπως: "είμαι ένας αντίχριστος, είμαι ένας αναρχικός", "δεν ξέρω τι θέλω, αλλά ξέρω τον τρόπο να το αποκτήσω" ήταν μία "γροθιά στο στομάχι" σε όλο το κοινωνικό και καλλιτεχνικό συντηρητισμό της εποχής, στιγμάτησε την ιστορία της μουσικής και καθιέρωσε ένα καινούριο και επιδραστικό μουσικό (και όχι μόνο) κίνημα: το βρετανικό punk.

Με την κυκλοφορία του και τις πρώτες συναυλίες των SP εκατοντάδες νεανικά αυτοσχέδια συγκροτήματα σχηματίστηκαν στη Βρετανία με την «αισθητική» του punk ηχογραφώντας και διοργανώνοντας συναυλίες έξω από την μουσική βιομηχανία της εποχής. Οπως εύστοχα επισημαίνει ο δημοσιογράφος Τζον Σάβατζ: "Για το μεγαλύτερο μέρος των ακροατών τους, η μουσική των Sex Pistols δεν ήταν παρά ένας θόρυβος που δεν ξεχώριζες τίποτα. Σε κάθε συναυλία τους όμως, υπήρχαν ένα ή δυο άτομα που ακούγοντάς τους, εγκατέλειπαν τα πάντα για να τους ακολουθήσουν". Η διετία 1976 - 1977 ήταν μία διετία κυριαρχίας του punk. Άρχισαν να γίνονται γνωστά συγκροτήματα (που αργότερα πήραν μυθικές διαστάσεις) όπως οι Clash, οι Slits, οι Siouxsie and the Banshees, οι Buzzcocks, οι Damned και πολλά άλλα. Το αποκορύφωμα ήταν τον  Οκτώβριο του 1977, όταν κυκλοφόρησε, από την «εναλλακτική» Virgin, o "ιερός δίσκος" στην "εκκλησία του punk" και  το μοναδικό (!) LP των Sex Pistols: "Never mind the bollocks".

Ο John Lydon (ο frontman των SP) βλέπει την εμφάνιση του punk σαν σύμπτωση: "όλα έγιναν επειδή έτυχε να περάσω εκείνη την ημέρα μπροστά απ' την μπουτίκ του McLaren (μετέπειτα παραγωγού των SP) φορώντας ένα t-shirt που έγραφε "I hate Pink Floyd'".  Σίγουρα δεν ξέρουμε τι θα είχε επακολουθήσει αν ο Lydon δεν γνώριζε τυχαία τα υπόλοιπα μέλη των SP στη μπουτίκ και άμα δεν υπήρχαν οι SP με αυτή τη σύνθεση, αλλά σίγουρα η εμφάνιση του punk δεν ήταν σύμπτωση. Υπήρχαν όλες οι προϋποθέσεις.

Στα μέσα της δεκαετίας του ‘70 η Βρετανία βρισκόταν στη μέση μίας οικονομικής και πολιτικής κρίσης με την ανεργία και φτώχεια στο ζενίθ. Σε όλη τη χώρα γίνοταν διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης των Εργατικών. Η εργατική νεολαία έβραζε και ήταν έτοιμη να εκραγεί. Αλλά αυτή είναι η μία όψη. Πρέπει να δούμε ότι και το ίδιο το ροκ (η μουσική της νεολαίας) περνούσε τη μεγαλύτερη κρίση του με το κυρίαρχο ρεύμα, το progressive rock να ήταν τελείως αποξενωμένο, χαμένο σε λαβύρινθους ακατανόητων και εγκεφαλικών πειραματισμών, απόμακρο όλο και περισσότερο από τα προβλήματα της καθημερινής ζωής και της νεολαίας. 

Το punk συνδύαζε στοιχεία από διάφορα και ετερογενή μουσικά στυλ. Από τον David Bowie και το glitter rock, από το αμερικάνικο πρωτο-punk (Ramones, New York Dolls) και από την reggae. H αισθητική των punks ήταν η "άλλη πλευρά του νομίσματος" του glam rock. O “εργατισμός”, η ατημελησιά και η γήινη εμφάνιση των punks αντιπαρατίθεται άμεσα στον ναρκισισμό και την κομψότητα των σούπερ σταρ του glam rock. 

Το punk ήταν μια μουσική επανάσταση, ένα κοινωνικό ξέσπασμα και μία διέξοδος για μεγάλα κομμάτια της εργατικής νεολαίας. Όμως, αυτοπαγιδεύτηκε στο "μήνυμα" που ήθελε να περάσει και έμεινε εγκλωβισμένο δημιουργικά (τρία μονότονα ακόρντα να εναλλάσσονται). 

Σε κάθε περίπτωση, η εξέλιξη της μουσικής δικαίωσε το punk. Έσωσε ένα ετοιμοθάνατο ροκ με φρέσκες ιδεές και οι ίδιοι οι πρώτοι punk πρωταγωνιστές, μετά το 1977, απελευθερώθηκαν δημιουργικά. Το λεγόμενο post-punk και το new wave έβγαλαν αριστουργήματα που καθόρισαν σε τεράστιο βαθμό την μουσική που ακούμε (και αγαπάμε) από τα 80s μέχρι και σήμερα. 

Γιώργος Ράγκος