Το «Νησί των σκύλων» του Γουές Άντερσον έμοιαζε να είναι η απόλυτα πανηγυρική ταινία έναρξης του 68ου φεστιβάλ Μπερλινάλε, που ξεκίνησε στις 15 Φλεβάρη στο Βερολίνο: Καταξιωμένος δημιουργός, κινούμενα σχέδια με ήρωες σκυλιά, Ιαπωνική ατμόσφαιρα. Κι όμως, το περιεχόμενο και το μήνυμα της ταινίας ήταν διαφορετικό από το αναμενόμενο.
Η ιστορία πραγματεύεται την εκδίωξη όλων των σκύλων από την πόλη Μεγκασάκι από το καθεστώς του αυταρχικού δημάρχου που τους μετατρέπει σε αποδιοπομπαίους τράγους της πόλης και την εξορία τους σε ένα νησί-σκουπιδότοπο, με τελική λύση την εξόντωσή τους με δηλητηριώδες αέριο! Ο αντισυμβατικός κινηματογραφιστής πολιτικολογεί ανοιχτά, κάτι που δεν συνηθίζει, και δίνει την εναλλακτική λύση από τους «σκυλόφρονες» φοιτητές που ξεσηκώνονται, όχι μόνο για να σώσουν τον καλύτερο φίλο του ανθρώπου, αλλά και για την πολιτική αλλαγή. Ο Άντερσον δήλωσε ανοιχτά ότι το σενάριό του ξεκίνησε για να αποτείσει φόρο τιμής στο Ιαπωνικό σινεμά του Κουροσάβα και του Μιγιαζάκι, αλλά στην πορεία έλαβε υπόψη την πολιτική επικαιρότητα.
Ο ρατσισμός, οι πρόσφυγες, η φασιστική απειλή και οι αγώνες που γεννιούνται έχουν πολύ κεντρική θέση στις προβολές και μάλιστα στο διαγωνιστικό πρόγραμμα, όπου συνήθως κυριαρχούν λιγότερο «αιχμηρά» θέματα. Το πολυαναμενόμενο «Τράνζιτ» του Γερμανού Κρίστιαν Πέτζολντ («Μπάρμπαρα», «Φοίνικας») εντυπωσίασε μεταφέροντας το ομότιτλο μυθοστόρημα της Άννα Ζέγκερς από την Γαλλία του 1941-42 στο σήμερα. Με φόντο μια ιστορία περιπλάνησης, συγκλονιστικές εικόνες δείχνουν τα Γερμανικά στρατεύματα να προελαύνουν προς τη Μασσαλία, ενώ Εβραίοι, Ευρωπαίοι κομμουνιστές και αντικαθεστωτικοί συνωστίζονται για μια βίζα στα προξενεία του Μεξικό και της Ουρουγουάης! Η παραβολή με τον πόλεμο και την προσφυγιά έγινε σαφής και στη συνέντευξη τύπου, όπου η συζήτηση άναψε για τα καλά, καθώς ο δημιουργός –που δεν δίστασε να βάλει τη δική του χώρα στη θέση του εισβολέα είπε χαρακτηριστικά «Η προσφυγιά σήμερα έχει γίνει μόνιμη κατάσταση».
Mεσολάβησε η προβολή της ταινίας «Το Μαύρο ‘47», μια μεγάλη Ιρλανδική παραγωγή με φόντο τον λιμό στην Ιρλανδία τη δεκαετία του 1840. Πολύ σκληρές σκηνές και μια απεικόνηση του Βρετανικού ιμπεριαλισμού κοντά σε αυτό που πράγματι υπήρξε, μακρυά από πρόσφατες παραγωγές που προσπαθούν να ωραιοποιήσουν την εικόνα της αυτοκρατορίας. Η δημοσιογράφος της εφημερίδας Guardian ομολόγησε στη συνέντευξη τύπου ότι το μεγαλύτερο και πιο μαύρο κεφάλαιο στην ιστορία της Ιρλανδίας παραμένει τελείως άγνωστο στη Βρετανία, και πράγματι, με εξαίρεση 1-2 ντοκιμαντέρ της Ιρλανδικής τηλεόρασης, δεν έχουν γυριστεί ως τώρα ταινίες με αυτό το θέμα. Κίνητρο των δημιουργών ήταν να μιλήσουν για αυτό το ιστορικό ταμπού.
Ακολουθούν 2 ακόμη καυτές πολιτικές ταινίες. Η «Μνήμη των Άλλων», με θέμα τις προσπάθειες των συγγενών των θυμάτων του Ισπανικού εμφύλιου και της χούντας για να παραπέμψουν σε δίκη στελέχη της δικτατορίας του Φράνκο- βασανιστές, πολιτευτές, μεγαλογιατρούς-, που ευθύνονται για εκατοντάδες χιλιάδες βασανισμούς, θανάτους, «εξαφανίσεις», κλοπές βρεφών κλπ.. Ένας αγώνας που ξεκίνησε με δικαστική μορφή έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις και απειλεί να τινάξει στον αέρα τη θεμέλια λίθο της Ισπανικής μεταπολίτευσης μετά τον θάνατο του δικτάτορα: Η συμφωνία όλων των κομμάτων για αμνηστεία, «λήθη» και πολιτική ομαλότητα κινδυνεύει, καθώς μια Αργεντινή δικαστής έχει παραπέμψει επώνυμους χουντικούς, τους οποίους καλύπτει απόλυτα η κυβέρνηση Ραχόι και ο βασιλιάς. Η δικαίωση των συγγενών όχι μόνο δεν οδήγησε στον εφησυχασμό, αλλά αντίστροφα γέννησε ένα κίνημα που παλεύει για το δικαίωμα της μνήμης ενάντια στη λήθη. Οι δημιουργοί του ντοκιμαντέρ μαζί με δεκάδες συντελεστές βρίσκονται στο φεστιβάλ, χειροκροτούνται καθημερινά σε γεμάτες αίθουσες και κατακλύζονται από ερωτήματα.
Τη μέρα που γράφτηκε αυτό το άρθρο, έγινε πρώτη προβολή για το «Ουτόγια, 22 Ιούλη», που αναβιώνει τη σφαγή των νεολαίων του Εργατικού Κόμματος Νορβηγίας από τον φασίστα Μπρέιβικ στην κατασκήνωσή τους κοντά στο Όσλο το 2011, μέσα από την αφήγηση των επιζησάντων.
Αυτή είναι μια μόνο γεύση από το πώς η πολιτική συγκυρία αντανακλάται και διαπερνά ακόμα και μια θεσμική διοργάνωση στην καρδιά μιας Ευρώπης σε κρίση και αναβρασμό. Οι επόμενες μέρες περιλαμβάνουν ένα σημαντικό πανόραμα από τον παγκόσμιο κινηματογράφο και αφιερώματα στο σινεμά της Βαϊμάρης και βέβαια στον Μάη του 1968...