Πριν ένα ακριβώς χρόνο, τέτοια ώρα, ένα αλιευτικό σκάφος έπειτα από πέντε ημέρες πλου βρίσκεται νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου. Έχει ξεκινήσει από το Τομπρούκ της Λιβύης. Πριν από ακριβώς ένα χρόνο, τέτοια ώρα, 750 άνθρωποι βρίσκονται σε κίνδυνο ζωής. Δύο τουλάχιστον επιβαίνοντες έχουν ήδη καταλήξει. Οι προμήθειες σε νερό και φαγητό έχουν τελειώσει. Στο σκάφος δεν υπάρχει κανένα σωστικό μέσο. Στο σκάφος υπάρχουν γυναίκες και παιδιά.

Καλέσαμε στις 11πμ αυτή τη συνέντευξη Τύπου γιατί αυτήν ακριβώς την ώρα ένα χρόνο πριν, το Κέντρο Επιχειρήσεων Ρώμης, που είχε ενημερωθεί από την ακτιβίστρια Nawal Soufi, ενημερώνει το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης του Λιμενικού Σώματος και τον Frontex ότι αλιευτικό σκάφος με περίπου 750 άτομα πλέει στα διεθνή ύδατα νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου στην ελληνική περιοχή ευθύνης για έρευνα και διάσωση. Το Κέντρο Επιχειρήσεων Ρώμης ενημερώνει ότι επί του σκάφους υπάρχουν ήδη δύο νεκρά παιδιά.

■ Με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες βρισκόμαστε στο 1ο χρονικά σημείο που θα έπρεπε να ξεκινήσει επιχείρηση έρευνας και διάσωσης, αλλά δεν ξεκίνησε.

Στις 12:47 αεροσκάφος επιτήρησης του Frontex εντοπίζει το αλιευτικό σκάφος που “έπλεε με χαμηλή ταχύτητα” εντός της Ελληνικής περιοχής ευθύνης για έρευνα και διάσωση και δεν φαίνεται να διαθέτει σωστικό εξοπλισμό και ειδοποιεί άμεσα τις ελληνικές αρχές.

■ Βρισκόμαστε στο 2ο χρονικά σημείο που θα έπρεπε να ξεκινήσει επιχείρηση έρευνας και διάσωσης, αλλά δεν ξεκίνησε.

Σχεδόν 3 ώρες μετά την ενημέρωση από τις ιταλικές αρχές, στις 13:50, το Λιμενικό κινητοποιεί το πρώτο του επιχειρησιακό μέσο, ένα ελικόπτερο από τη Μυτιλήνη για τον εντοπισμό του αλιευτικού. Προξενεί πραγματικά τεράστια εντύπωση: Γιατί δεν κινητοποιήθηκαν νωρίτερα επιχειρησιακά μέσα με βάση τις πληροφορίες των ιταλικών αρχών; Γιατί επιλέγεται το πρώτο μέσο να είναι ελικόπτερο, εφόσον οι συντεταγμένες και η από αέρος εικόνα (η οποία μάλιστα επιβεβαίωνε ότι το σκάφος βρισκόταν σε κίνδυνο) είχε ήδη δοθεί από τον Frontex;

Στις 15:17 επιβαίνοντες στο αλιευτικό σκάφος επικοινωνούν με την γραμμή επείγουσας επικοινωνίας στη Μεσόγειο της μη κυβερνητικής οργάνωσης Alarm Phone και αναφέρουν ότι βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο και ότι δεν θα επιβιώσουν τη νύχτα.

Στις 15:35 το ελικόπτερο του Λιμενικού εντοπίζει το αλιευτικό σκάφος να πλέει -λέει το δελτίο τύπου- με σταθερή πορεία και ταχύτητα και έχοντας ικανό αριθμό ατόμων στα εξωτερικά καταστρώματα αυτού. Στις φωτογραφίες από το ελικόπτερο, οι πρόσφυγες στο πλοίο φαίνονται να κουνούν τα χέρια τους ζητώντας βοήθεια. 

Την ίδια ώρα, το Ε.Κ.Σ.Ε.Δ. δίνει εντολή σε ένα από τα πλωτά σκάφη του, το Πλωτό Περιπολικό ΛΣ 920 να αποπλεύσει από τα Χανιά της Κρήτης με προορισμό τη θαλάσσια περιοχή νοτιοδυτικά της Πύλου για τον εντοπισμό του αλιευτικού. 4,5 ώρες μετά την αρχική ενημέρωση, το μόνο σκάφος στο οποίο δίνεται η εντολή δεν είναι ένα ναυαγοσωστικό σκάφος και συγκεκριμένα το διασωστικό Aigaion Pelagos, το οποίο μάλιστα την ίδια ημέρα βρίσκεται στο κοντινό λιμάνι του Γυθείου, αλλά ένα περιπολικό σκάφος, το οποίο δεν προέρχεται καν από τα πλησιέστερα λιμάνια της Πύλου, της Καλαμάτας ή του Γυθείου, αλλά από την Κρήτη, που βρίσκεται σε απόσταση 170 περίπου ναυτικών μιλίων.

■ Βρισκόμαστε στο 3ο χρονικά σημείο που θα έπρεπε να ξεκινήσει επιχείρηση έρευνας και διάσωσης, αλλά δεν ξεκίνησε.

Στις 17:53, το AlarmPhone στέλνει SOS στις ελληνικές αρχές, στην Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και τον Frontex μέσω email. Οι ελληνικές αρχές δεν απαντούν στο SOS.

Στις 17:56, η ακτιβίστρια Nawal Soufi επανέρχεται με ανάρτησή της στο Facebook επισημαίνοντας τον κίνδυνο, την ύπαρξη νεκρών και αναμεταδίδοντας ηχητική καταγραφή συνομιλίας με άτομο που δηλώνει ότι επιβαίνει στο αλιευτικό.

Βρισκόμαστε στο 4ο χρονικά σημείο που θα έπρεπε να ξεκινήσει επιχείρηση έρευνας και διάσωσης, αλλά δεν ξεκίνησε.

Στις 18:00, το παραπλέον πλοίο Lucky Sailor προσεγγίζει το αλιευτικό σκάφος για παροχή εφοδίων και νερού. Σε βίντεο που έχει ληφθεί από τη γέφυρα του Lucky Sailor εμφανίζεται το αλιευτικό με προβλήματα στη μηχανή και την πλεύση του, όσο και με υπερβολικό αριθμό ατόμων στα καταστρώματα αυτού.

Στις 19:35, ο Frontex επικοινωνεί με τις ελληνικές αρχές προσφέροντας να στείλει ξανά αεροσκάφος για να συνδράμει. Οι ελληνικές αρχές δεν απαντούν.

Στις 20:00, δεύτερο εμπορικό πλοίο, το Faithful Warrior, ξεκινά επιχείρηση για την παροχή «τροφίμων, νερού και ντίζελ» στο αλιευτικό πλοίο. Το Lucky Sailor λαμβάνει άδεια να αποχωρήσει και συνεχίζει στην αρχική του πορεία. Στις 21:45, ο κυβερνήτης του Faithful Warrior αναφέρει στις αρχές ότι το πλοίο “κλυδωνιζόταν επικίνδυνα λόγω των υπεράριθμων ατόμων σε όλα τα καταστρώματα“.

■ Βρισκόμαστε στο 5ο χρονικά σημείο που θα έπρεπε να ξεκινήσει επιχείρηση έρευνας και διάσωσης, αλλά δεν ξεκίνησε.

Στις 00:18, το Faithful Warrior αποδεσμεύεται από το Λιμενικό και όντως φεύγει στις 00:30. Από αυτήν την στιγμή, το σκάφος ΠΠΛΣΑ 920 του Λιμενικού είναι το μοναδικό σκάφος κοντά στο αλιευτικό. Παραμένει ακόμα ερώτημα ποια ήταν η πρόθεση της εντολής για αποχώρηση των παραπλέοντων αντί για κλήση επιπλέον μέσων με αποτέλεσμα να αφεθεί το Αντριάνα και οι επιβάτες του αβοήθητοι δεδομένου ότι το ΠΠΛΣ 920 δεν διέθετε επαρκή σωστικά μέσα, ούτε επαρκή χώρο.

■ Αυτό το χρονικό σημείο επιβεβαιώνει πως ούτε αυτή τη χρονική στιγμή σκοπός της επιχείρησης του Λιμενικού είναι η διάσωση.

Στις 00:34, ο Frontex επικοινωνεί εκ νέου με τις ελληνικές αρχές προσφέροντας να στείλει ξανά αεροσκάφος για να συνδράμει. Οι ελληνικές αρχές δεν απαντούν ούτε τώρα. Στiς 00:52, 3η απόπειρα του Frontex να στείλει ξανά αεροσκάφος για να συνδράμει, η οποία επίσης μένει αναπάντητη από τις ελληνικές αρχές. 

Παρά τις ανωτέρω διαθεσιμότητες του Frontex περί συνδρομής, και οι ευθύνες του Frontex είναι ερευνητέες καθώς, ενώ διαπίστωσε από νωρίς την κατάσταση κινδύνου του πλοίου και διαβίβασε τις πληροφορίες στις ελληνικές αρχές, δεν εξέδωσε ΜΑΥDAY ούτε εξαρχής αλλά ούτε και στη συνέχεια, όταν δεν έλαβε ενημέρωση για έναρξη επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης από την ελληνική πλευρά.

Στις 01:40, το ΠΠΛΣ 920 του Λιμενικού αναφέρει ότι το αλιευτικό δεν κινείται και ότι παρουσιάζεται βλάβη στη μηχανή του. Αρχίζει να πλησιάζει για να αξιολογήσει την κατάσταση και να προετοιμάζεται για πιθανή διάσωση. Ακόμα και σήμερα παραμένει άγνωστο τι περιλάμβανε η προετοιμασία για πιθανή διάσωση, αφού ούτε τώρα στέλνεται MAYDAY από το Λιμενικό, ενώ το ΠΠΛΣ 920 δεν διαθέτει τον κατάλληλο εξοπλισμό ή μέγεθος. 

■ Βρισκόμαστε στο 6ο χρονικά σημείο που θα έπρεπε να ξεκινήσει επιχείρηση έρευνας και διάσωσης και ούτε τότε, 26 λεπτά πριν το ναυάγιο, δεν ξεκίνησε.

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες τους, οι διασωθέντες καταγγέλουν ότι δέθηκε σκοινί στο αλιευτικό και ότι υπήρξε προσπάθεια ρυμούλκησης του αλιευτικού από το σκάφος του Λιμενικού Σώματος πριν την ανατροπή και βύθιση του. Θυμίζουμε ότι για το ζήτημα της ρυμούλκησης προκύπτουν μεγάλες αντιφάσεις από τις δημόσιες τοποθετήσεις του εκπρόσωπου τύπου του Λιμενικού Σώματος με πιο χαρακτηριστική την αρχική απόλυτη άρνηση της οποιασδήποτε πρόσδεσης του αλιευτικού και μετά τις μαρτυρίες που έδωσαν οι επιζώντες στην Καλαμάτα, ο εκπρόσωπος Τύπου αλλάζει γραμμή και παραδέχεται την πρόσδεση αρνούμενος όμως τη ρυμούλκηση. Με βάση τις μαρτυρίες των επιζώντων η ρυμούλκηση είχε ως συνέπεια την ανατροπή του αλιευτικού και τη βύθιση του.

Στις 2:06 ο Κυβερνήτης του Λιμενικού ενημερώνει το Κέντρο Επιχειρήσεων ότι μετά από κάποιες απότομες κλίσεις το αλιευτικό ανατράπηκε και σύμφωνα με το Λιμενικό μέσα σε 10-15 λεπτά βυθίζεται. Μόνο τότε το Λιμενικό αναφέρει «Έναρξη ευρείας επιχείρησης  έρευνας – διάσωσης».

Από την πρώτη ενημέρωση μέχρι τη στιγμή του ναυαγίου περνάνε 15 ώρες. Θέλω για μια στιγμή να προσπαθήσετε να βάλετε τον εαυτό σας σε αυτή τη συνθήκη των 15 ωρών κινδύνου για τη ζωή τους που βίωσαν οι επιζώντες και οι νεκροί. Καθ’ όλο αυτό το χρονικό διάστημα δεν καλείται κανένα διασωστικό πλοίο να παράσχει βοήθεια, δεν δίνεται ούτε ένα σωσίβιο στους επιβάτες του αλιευτικού. Καθ’ όλο αυτό το χρονικό διάστημα δεν καταγράφεται τίποτα στις κάμερες του ΠΠΛΣ 920 ενώ είναι εξοπλισμένο με υπερσύγχρονο σχετικό εξοπλισμό και παρότι σύμφωνα με τις συστάσεις του Frontex το σκάφος του Λιμενικού οφείλει να καταγράφει τις ενέργειές του. 

Ακόμα και κατά το στάδιο της διάσωσης μετά την ανατροπή και βύθιση του σκάφους υπάρχουν καταγγελίες για καθυστερημένες ενέργειες του σκάφους του Λιμενικού, υπάρχουν καταγγελίες ότι δεν πετάχτηκαν σωσίβια στη θάλασσα, ότι δεν κατέβηκαν πάνω από 1-2 βάρκες για να διασώσουν τους ανθρώπους που πνίγονταν και πάλευαν να κρατηθούν στη ζωή χωρίς η πλειοψηφία από αυτούς να ξέρει κολύμπι.

Από αυτό το έγκλημα κατάφεραν να διασωθούν 104 άνθρωποι, 47 από τη Συρία, 43 από την Αίγυπτο, 12 από το Πακιστάν και 2 από την Παλαιστίνη. Και με το που πατάνε το πόδι τους στην Καλαμάτα αντί να τύχουν κατάλληλων συνθηκών υποδοχής και ψυχοκοινωνικής συνδρομής ως θύματα ναυαγίου βρίσκονται σε καθεστώς κράτησης φρουρούμενοι σε απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες σε αποθήκες στην Καλαμάτα. Κάποιοι από αυτούς σε κατάσταση σοκ, βρεγμένοι και χωρίς παπούτσια. 

Από τις 84 σορούς που ανασύρθηκαν οι 76 έχουν ταυτοποιηθεί και 8 παραμένουν αταυτοποίητες. Μέχρι και σήμερα, 18 σοροί παραμένουν άταφες στο Σχιστό, καθώς δεν έχει αναληφθεί το κόστος ταφής τους από την Ελληνική Πολιτεία. Μέχρι και σήμερα οι συγγενείς δεν έχουν πάρει επίσημο πιστοποιητικό για τους αγνοουμένους τους.

Το χρονικό του εγκλήματος της Πύλου που παρουσίασε η δικηγόρος Δήμητρα Λιναρδάκη στη συνέντευξη Τύπ που έχουν καταθέσει μήνυση στο Ναυτοδικείο Πειραιά