Διεθνή
Άλεξ Καλλίνικος: Η αγωνία της Συρίας

Σε μια συγκέντρωση στο Μάντσεστερ την περασμένη εβδομάδα άκουσα ένα Σύριο πρόσφυγα να περιγράφει την τραγική κατάσταση του ίδιου και της οικογένειάς του. Ήταν σπαρακτική. Ουσιαστικά την ίδια ιστορία θα μπορούσαν να πουν εκατομμύρια άλλοι πρόσφυγες -και ο αριθμός τους μεγαλώνει καθημερινά.
 
Οι δυνάμεις του Σύριου δικτάτορα Μπάσαρ αλ-Άσαντ έχουν εξαπολύσει αυτή τη στιγμή μια επίθεση ενάντια στη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, το Χαλέπι. Δεκάδες χιλιάδες άμαχοι έχουν εγκαταλείψει την ομώνυμη επαρχία με προορισμό τα σύνορα με την Τουρκία -η οποία, όμως, τους αρνείται την είσοδο. Η σφαγή συνέτεινε στην ακύρωση των βραχύβιων ειρηνευτικών συνομιλιών που είχαν αρχίσει στη Γενεύη την περασμένη εβδομάδα.  
 
Σύμφωνα με το περιοδικό Foreign Policy (“Εξωτερική Πολιτική”), “οι ρωσικές αεροπορικές επιδρομές επέτρεψαν στον Άσαντ και τις συμμαχικές του παραστρατιωτικές δυνάμεις να σφραγίσουν τελικά τον ελεγχόμενο μέχρι τώρα από τους αντάρτες στενό “διάδρομο Αζάζ” που συνέδεε το Χαλέπι με τα Τουρκικά σύνορα. Η πλήρης περικύκλωση της πόλης είναι πλέον μια ορατή πιθανότητα καθώς καθεστωτικές δυνάμεις και Σιίτες μαχητές προελαύνουν από το νότο, τη δύση και το βορά. Αν τα τμήματα της πόλης που ελέγχονται από τους αντάρτες τελικά πέσουν θα είναι μια δραματική νίκη και η μεγαλύτερη αποτυχία για την εξέγερση από το ξέσπασμά της το 2011.”
 
Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο Ρώσος πρόεδρος, υποστηρίζει άνευ όρων των Άσαντ. Πριν από μερικές εβδομάδες η εφημερίδα Financial Times ανέφερε ότι στα τέλη της περασμένης χρονιάς ο Πούτιν έστειλε τον αρχηγό της ρωσικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών (της διαβόητης GRU)  αντιστράτηγο Ιγκορ Σεργκούν στη Συρία για να διαμηνύσει στον Άσαντ ότι θα έπρεπε, στα πλαίσια μιας ενδεχόμενης ειρηνευτικής διευθέτησης, να παραιτηθεί. 
 
Σε μια στροφή της ιστορίας που θα μπορούσε να έχει βγει κατευθείαν από κάποιο από τα κατασκοπικά μυθιστορήματα του Τζον λε Καρέ, στις αρχές του Γενάρη η Μόσχα ανακοίνωσε το θάνατο του Σεργκούν. Όποια και να είναι η αλήθεια γύρω από αυτό, το γεγονός είναι ότι ο Άσαντ απέρριψε την πρόταση της απομάκρυνσής του. Σύμφωνα με την Financial Times, “στις διαπραγματεύσεις του με το Κρεμλίνο ο κύριος Άσαντ έχει υιοθετήσει μια στρατηγική αντιπαράθεσης της μιας ξένης δύναμης ενάντια στην άλλη. Το ατού του στην περίπτωση αυτή ήταν το Ιράν. Η Ρωσία δεν βλέπει με καλό μάτι την συνεχιζόμενη εδώ και μήνες αύξηση της περιφερειακής επιρροής της Τεχεράνης σε βάρος της δικής της”. 
 
Από ότι φαίνεται ο Πούτιν αποφάσισε έκτοτε να κάνει την ανάγκη φιλοτιμία και να χρησιμοποιήσει την αεροπορική δύναμη της Ρωσίας για να γύρει τη πλάστιγγα προς την πλευρά του Άσαντ. Η συμμαχία ανάμεσα στη Μόσχα και τη Δαμασκό εγκαινιάστηκε τη δεκαετία του 1940 και εξασφαλίζει στη Ρωσία πρόσβαση στις ολοένα και πιο σημαντικές στρατιωτικές βάσεις της Μεσογείου. Ο Πούτιν θέλει, ξεκάθαρα, να κρατήσει αυτή τη σχέση.
 
Παρόλα αυτά, η αποτυχημένη επίσκεψη του Σεργκούν στη Δαμασκό υπογραμμίζει, με τα λόγια του Ντμίτρι Τρένιν του Κέντρου Κάρνεγκι της Μόσχας, το γεγονός ότι “για τον Πούτιν ο στόχος της επέμβασης στη Συρία δεν ήταν ποτέ η διατήρηση του Άσαντ στην εξουσία. Ο στόχος ήταν να αναγκάσει τους Αμερικάνους να αναγνωρίσουν τον ρόλο-κλειδί της Ρωσίας στην επίλυση της διαμάχης”.  
 
Τραγωδία
Με άλλα λόγια η τραγωδία του λαού της Συρίας έγκειται στο γεγονός ότι η χώρα τους έχει μετατραπεί σε πεδίο μάχης ενός “πολέμου δια αντιπροσώπων” όχι απλά ανάμεσα σε περιφερειακές δυνάμεις σαν το Ιράν, τη Σαουδική Αραβία και την Τουρκία αλλά και ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία -που εξακολουθούν να είναι οι δυο μεγαλύτερες θερμοπυρηνικές δυνάμεις του κόσμου. 
 
Όσο για την Ουάσιγκτον αυτή παίζει το ίδιο παιχνίδι και όχι μόνο στη Μέση Ανατολή. Την περασμένη εβδομάδα έγραφε η εφημερίδα New York Times: “Ο πρόεδρος Ομπάμα σχεδιάζει να αυξήσει σημαντικά την εγκατάσταση βαρέως οπλισμού, τεθωρακισμένων οχημάτων και άλλων υλικών στις νατοϊκές χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, μια κίνηση που, σύμφωνα με τους αξιωματούχους της κυβέρνησης έχει σαν στόχο να αποτρέψει τη Ρωσία από νέες επιθετικές ενέργειες στην περιοχή.”
 
Η κυβέρνηση προτείνει τον υπερτετραπλασιασμό του στρατιωτικού προϋπολογισμού για την Ευρώπη στα 3.4 δις δολάρια. Η
ανάπτυξη των δυνάμεων σε χώρες όπως η Ουγγαρία, η Ρουμανία και τα Βαλτικά κράτη θα εξασφαλίσει στο ΝΑΤΟ τη δυνατότητα να διατηρεί μια πλήρως εξοπλισμένη μάχιμη ταξιαρχία στην περιοχή. Κάτι τέτοιο θα παραβιάσει, ενδεχομένως, τη συμφωνία του 1997 ανάμεσα στο ΝΑΤΟ και τη Ρωσία που απαγορεύει τη διατήρηση σημαντικών στρατιωτικών μονάδων κοντά στα σύνορα των δυο.
 
Η Ρωσία, που έχει χτυπηθεί οικονομικά άγρια τόσο από τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις όσο και από την κατάρρευση της τιμής του πετρελαίου, είναι πολύ αδύναμη για να αντιταχθεί στις ΗΠΑ, σε παγκόσμια κλίμακα, με τον τρόπο που το έκανε η Σοβιετική Ένωση στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Η ειρήνευση της Ευρώπης, όμως, που είχε επιτευχθεί στη δεκαετία του 1990 μοιάζει να έχει τώρα αντιστραφεί.
 
Την ίδια ώρα, ο θερμός πόλεμος κλιμακώνεται στη Συρία. Το περιοδικό Foreign Policy προβλέπει ότι η επίθεση του Άσαντ θα ενδυναμώσει τόσο το ISIS (το αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος) όσο και τις Κουρδικές δυνάμεις που ήδη ελέγχουν ένα μεγάλο κομμάτι γης κατά μήκος των συνόρων ανάμεσα στη Συρία και την Τουρκία. Οι νέες κουρδικές επιτυχίες ενδέχεται να προκαλέσουν την στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας. Η αγωνία της Συρίας απέχει πολύ από το να έχει τελειώσει ακόμα. 
 

Μαυραγορίτες

Πάνω από 70 χιλιάδες άμαχοι έχουν εγκαταλείψει μέσα στις τελευταίες μέρες το Χαλέπι, τη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας αναζητώντας ένα ασφαλές καταφύγιο στη γειτονική Τουρκία. Το Χαλέπι ήταν μέχρι σήμερα το σημαντικότερο “οχυρό” των ανταρτών που από το 2011 πολεμούν ενάντια στο καθεστώς του Μπασάρ αλ-Άσαντ. Αυτό που διώχνει μαζικά τους κατοίκους είναι ο φόβος της πολιορκίας.
 
Όπως γράφει η βρετανική εφημερίδα The Guardian “με σχεδόν μισό εκατομμύριο ανθρώπους σε κίνδυνο μέσα στην πόλη ή στις σκηνές στα καταφύγια κοντά στα τουρκικά σύνορα η επίθεση στο Χαλέπι απειλεί να δημιουργήσει μια από τις χειρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις στον μακρόσυρτο (συριακό εμφύλιο) πόλεμο... Αν οι κυβερνητικές δυνάμεις στήσουν πράγματι μπλόκα, ο αριθμός των ανθρώπων που ζούνε σε καθεστώς πολιορκίας στη Συρία θα έχει, πραγματικά μέσα σε μια νύχτα, διπλασιαστεί”.
 
Η πολιορκία είναι μια από τις αγαπημένες στρατηγικές τόσο του Συριακού Στρατού όσο και του Ισλαμικού Κράτους. Οι φωτογραφίες των σκελετωμένων παιδιών από τη Μαντάγια μπορεί να συγκλόνισαν τον κόσμο αναγκάζοντας τον ίδιο τον Άσαντ να επιτρέψει (για λίγο) τη διανομή της ανθρωπιστικής βοήθειας. Η Μαντάγια, όμως, δεν είναι μόνη: σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΗΕ περίπου 400 χιλιάδες άνθρωποι, θύματα των πολιορκιών λιμοκτονούν αυτή τη στιγμή στη Συρία.
 
Πολιορκίες
Οι πολιορκίες αυτές έχουν γεννήσει ένα γνώριμο στην Ελλάδα από την εποχή της κατοχής φαινόμενο: τους μαυραγορίτες. Το παρακάτω απόσπασμα από την εφημερίδα Financial Times είναι αποκαλυπτικό:
 
“Ύστερα από μήνες στα όρια της λιμοκτονίας στην πολιορκημένη πόλη Ντεϊρ Εζόρ, οι ευκατάστατοι Σύριοι σαν τον Φαντί άρχισαν τα πουλάνε τα ακριβά τους υπάρχοντα -κοσμήματα, αυτοκίνητα ακόμα και ακίνητα- για να εξασφαλίσουν στις οικογένειές τους ένα πιάτο φαΐ.
 
Αλλά αυτό που βασανίζει τον Φαντί περισσότερο και από την ιδέα ότι αναγκάζεται να ξεπουλάει τα υπάρχοντά του είναι οι άνθρωποι που τα αγοράζουν: ένας φαρμακοποιός με διασυνδέσεις με μια από τις φρουρές που φέρνει τα φάρμακα. Κάποιοι έμποροι που κλείνουν συμφωνίες στα κυβερνητικά μπλόκα για να εισάγουν λαθραία χυμούς, αλεύρι ή λαχανικά.”
 
Στη Μαντάγια το ένα κιλό ρύζι πουλιόταν έως και 450 δολάρια την περασμένη εβδομάδα, σύμφωνα με τις καταγγελίες των ανθρωπιστικών οργανώσεων. Η Financial Times αναφέρει την περίπτωση ενός μαυραγορίτη από τη Δαμασκό με καλές διασυνδέσεις με το καθεστώς που ελέγχει την προμήθεια κονσερβαρισμένων τροφίμων στις πολιορκημένες πόλεις γύρω από την πρωτεύουσα.
 
“Μου είπε (έλεγε ένα συνομιλητής του) ότι είχε κερδίσει 2 εκατομμύρια δολάρια μέσα στους τρεις περασμένους μήνες... Στην περιοχή με τα μπαρ και τα εστιατόρια γύρω από τις 'Τέσσερις Εποχές' στη Δαμασκό, δεν μπορείς να βρεις μέρος για να παρκάρεις: εκεί τριγυρνούν όλοι αυτοί με τις Porsche, τα Range Rover και τις Maserati. Οι νέοι μας πλούσιοι κάνουν περιουσίες από τη δυστυχία...”.  
 
Ο πόλεμος σημαίνει δυστυχία, λιμό και θάνατο για τους φτωχούς. Για τους πλούσιους είναι απλά μια ακόμα ευκαιρία.
Σωτήρης Κοντογιάννης
 

Όχι στο ΝΑΤΟ

Την συνδρομή του ΝΑΤΟ για την αντιμετώπιση του προσφυγικού αποφάσισαν να ζητήσουν το πρωί της Δευτέρας στην Άγκυρα η Άνγκελα Μέρκελ, και ο Αχμέτ Νταβούτογλου. Το τι ακριβώς θα κληθεί να κάνει το ΝΑΤΟ απέφυγαν να το διευκρινίσουν. Αλλά δεν χρειάζεται και μεγάλη φαντασία: “Ο Αχμέτ Νταβούτογλου” μεταδίδει το πρακτορείο Reuters, “περιορίστηκε να αναφερθεί στις δυνατότητες επιτήρησης του ΝΑΤΟ στη μεθόριο και το Αιγαίο”. Με απλά λόγια θα κληθεί να συνδράμει στην επιχείρηση αναχαίτισης των προσφύγων και στο Αιγαίο και στα σύνορα ανάμεσα στην Τουρκία και τη Συρία. Εκεί ακριβώς όπου συνωστίζονται σήμερα δεκάδες χιλιάδες απελπισμένοι πρόσφυγες από το Χαλέπι σε μια προσπάθεια να σωθούν από την πολιορκία της πόλης.
 
Κανένας από τους δυο, φυσικά, δεν ξέχασε να χύσει πρώτα ένα ή δυο κροκοδείλια δάκρυα για το “δράμα” των προσφύγων. “Δεν μας προκαλεί απλά και μόνο φρίκη. Μας προκαλεί  τρόμο” είπε η Μέρκελ μιλώντας για την επίθεση του Άσαντ και της Ρωσίας στο Χαλέπι. “Είμαστε στο χείλος μιας νέας ανθρωπιστικής τραγωδίας” συμπλήρωσε ο Νταβούτογλου. Και οι δυο έτρεξαν να καταγγείλουν τις ρωσικές βόμβες -χωρίς να πουν φυσικά κουβέντα για τις βόμβες των υπόλοιπων 13 ξένων δυνάμεων, της Γαλλίας, της Αγγλίας, του Ισραήλ κλπ που σπέρνουν το θάνατο στη Συρία.
 
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αποφασίσει να επιδοτήσει με 3 δις ευρώ την κυβέρνηση του Νταβούτογλου για την περίθαλψη, υποτίθεται, των 2.5 εκατομμυρίων προσφύγων από τη Συρία που ζουν σήμερα στην Τουρκία. Σε αντάλλαγμα για αυτή την ενίσχυση οι Βρυξέλλες ζητούν από την Άγκυρα να βάλει μεγαλύτερο φρένο στην έξοδο των προσφύγων προς την Ευρώπη. Στη συνάντηση της Δευτέρας η Μέρκελ έκανε ένα βήμα ακόμα, προσφέροντας στην Τουρκία εκτός από οικονομικά κίνητρα και στρατιωτική υποστήριξη.