Την Κυριακή 22 Ιούνη η βουλγαρική κεντρική τράπεζα ανακοίνωσε την κρατικοποίηση της Corpbank, της τέταρτης μεγαλύτερης ιδιωτικής τράπεζας της χώρας. Δυο μέρες νωρίτερα η Εθνική Τράπεζα της Βουλγαρίας (όπως ονομάζεται η κεντρική τράπεζα) είχε διατάξει την διακοπή της λειτουργίας τόσο της ίδιας της Corpbank όσο και της θυγατρικής της (την είχε εξαγοράσει πρόσφατα) Credit Agricole Bulgaria. Η Corpbank θα ανοίξει, υποτίθεται, ξανά στις 20 Ιούλη. Αυτό φυσικά μένει να το δούμε.
\r\n\r\n
Αυτό που ανάγκασε την κεντρική τράπεζα να προχωρήσει σε μια τόσο “ακραία” (σύμφωνα με τις νεοφιλελεύθερες αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης) πράξη ήταν ο πανικός που κατέλαβε τους “πελάτες” της: χιλιάδες μικροκαταθέτες έκαναν, τρομοκρατημένοι για την τύχη των οικονομιών τους, ουρές έξω από τα υποκαταστήματα της Corpbank για να αδειάσουν τα βιβλιάριά τους. Μέσα σε λίγες ώρες οι αναλήψεις μετρούνταν σε δισεκατομμύρια λεβ (ένα λεβ αντιστοιχεί περίπου σε μισό ευρώ) αναγκάζοντας την διοίκηση της τράπεζας να ζητήσει στην αρχή έκτακτη βοήθεια και ύστερα να την κλείσει. Στο μεταξύ το 20% περίπου των καταθέσεων είχε κάνει φτερά.
\r\nΟι αρχές της Βουλγαρίας έτρεξαν να μιλήσουν για “εγκληματικές ενέργειες” που αποτελούν μέρος μιας “εσκεμμένης και συστηματικής απόπειρας αποσταθεροποίησης του τραπεζικού συστήματος” της χώρας. Και η εισαγγελία διέταξε έρευνα για να εντοπιστούν και να συλληφθούν οι υπονομευτές -που “προκάλεσαν τον τραπεζικό πανικό στέλνοντας μηνύματα στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και στα κινητά τηλέφωνα πελατών, με τα οποία προκάλεσαν φόβους για την ασφάλεια των καταθέσεών τους”.
\r\nΤο τι ακριβώς έγραφαν αυτά τα “εγκληματικά” sms, αυτό δεν το έχει μάθει η Εργατική Αλληλεγγύη. Αλλά δεν είναι δύσκολο να το φανταστούμε. Μπορεί να έγραφαν, για παράδειγμα, ότι κάποιος Ντελιάν Πεέφσκι είχε μόλις καταγγείλει κάποιον Τσβέταν Βασίλεβ ότι σχεδιάζει να τον δολοφονήσει. Αστεία πράγματα θα πείτε: ο υπόκοσμος είναι γεμάτος καθημερινά από τέτοιες καταγγελίες. Μόνο που ο Πεέφσκι και ο Βασίλεβ δεν ανήκουν στα κατακάθια της κοινωνίας: ο Βασίλεβ είναι ο κύριος μέτοχος της Corpbank. Και ο Πεέφσκι ένας από τους μεγιστάνες των μίντια της Βουλγαρίας και ταυτόχρονα ένας από τους καλύτερους (μέχρι εκείνη τη στιγμή τουλάχιστον) πελάτες της τράπεζας. Για την ακρίβεια ο Πεέφσκι έχει χτίσει ολόκληρη την αυτοκρατορία του στηριζόμενος σχεδόν αποκλειστικά σε “χαριστικά” δάνεια της Corpbank. Μόλις διατυπώθηκαν οι καταγγελίες ο εισαγγελέας διέταξε τη σύλληψη τριών υψηλόβαθμων στελεχών της Corpbank -που αφέθηκαν ελεύθεροι, χωρίς να τους απαγγελθούν κάποιες κατηγορίες από τους ανακριτές.
\r\n“Λεπτομέρειες”
\r\nΥπάρχουν μερικές ακόμα “λεπτομέρειες”: ο Βασίλεβ έχει στενές σχέσεις με το Σοσιαλιστικό Κόμμα (BSP), το κόμμα του πρωθυπουργού Πλάμεν Ορεσάρσκι. Η Corpbank άνθησε, γράφει η εφημερίδα Financial Times, “προσελκύοντας καταθέσεις από τις κρατικές επιχειρήσεις”.
\r\nΚαι ο Πεέφσκι, όμως, διατηρούσε στενούς δεσμούς με την κυβέρνηση: ο Πεέφσκι είναι βουλευτής του “Κινήματος Για τα Δικαιώματα και τις Ελευθερίες” (DPS) -του κόμματος της Τουρκικής Μειονότητας της Βουλγαρίας. Το DSP είναι από την εποχή της πτώσης του “κομμουνισμού” στην Βουλγαρία μόνιμος, σχεδόν, εταίρος των κυβερνήσεων του BSP στην εξουσία. Τον Ιούνη του 2013 ο Ορεσάρσκι τον διόρισε Πρόεδρο της Κρατικής Υπηρεσίας Εθνικής Ασφαλείας -από όπου αναγκάστηκε αμέσως να τον ξηλώσει ύστερα από ένα κύμα μαζικών αντιδράσεων.
\r\nΤα sms, όμως, μπορεί να έγραφαν και κάτι για τον διαβόητο South Stream, τον αγωγό που θα μετέφερε το φυσικό αέριο της ρωσικής Gasprom στις αγορές της Δυτικής Ευρώπης μέσω της Μαύρης Θάλασσας και της Βουλγαρίας -παρακάμπτοντας την ταραχώδη Ουκρανία.
\r\nΗ Βουλγαρία είχε επενδύσει πάρα πολλά σε αυτόν τον αγωγό. Και όχι μόνο η Βουλγαρία: “αυτή την εβδομάδα”, έγραφε πριν από δυο περίπου μήνες η εφημερίδα Financial Times, “η Gazprom υπέγραψε μια προκατααρτική συμφωνία με την (αυστριακή) ενεργειακό εταιρεία OMV για την κατασκευή ενός κλάδου του South Stream μέσα στην Αυστρία. Ανακοίνωσε επίσης συμφωνίες με τον ελβετικό όμιλο Allseas Group και την ιταλική Saipem για την κατασκευή του υποθαλάσσιου κλάδου της Μαύρης Θάλασσας. Πολλές από τις σωληνώσεις του έργου κατασκευάζονται από την γερμανική εταιρεία Europipe”.
\r\nΤον Μάη όμως η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε, στον απόηχο της νέας κρίσης της Ουκρανίας που έβαλε σε δοκιμασία τις σχέσεις ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Ρωσία, ότι ο αγωγός δεν θα έπρεπε να κατασκευαστεί. Η Κομισιόν -που έχει όπως είναι γνωστό ιδιαίτερη ευαισθησία απέναντι στη νομιμότητα- ανακάλυψε ξαφνικά ότι το έργο παραβιάζει μια σειρά από Ευρωπαϊκές διατάξεις: παραβίαζε για παράδειγμα τις αντιμονοπωλιακές αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ορίζουν ότι μια και μόνο εταιρεία δεν μπορεί να εκμεταλλεύεται το 100% ενός αγωγού -η κατασκευή του αγωγού είναι ασύμφορη για την Gazprom αν δεν μπορεί να τον αξιοποιήσει 100%. Άσε που υπήρχαν και σκοτεινά σημεία στον τρόπο με τον οποίο έγιναν οι αναθέσεις του έργου -η Κομισιόν ανακοίνωσε τη σύσταση μιας επιτροπής που θα τα ερευνούσε όλα αυτά.
\r\n“Πριν από την Ουκρανική κρίση”, γράφει η Finaancial Times, “η Κομισιόν είχε ξεκαθαρίσει ότι ήταν έτοιμη να ανοίξει διάλογο με τη Ρωσία και την Gazprom σε σχέση με τον South Stream, για να δει πως θα μπορούσε το έργο να ευθυγραμμιστεί με την ευρωπαϊκή νομοθεσία μέσα από μια διαδικασία υποχωρήσεων και από τις δυο πλευρές. Τώρα όμως η διάθεση για συμβιβαστικές προσεγγίσεις από την πλευρά της ΕΕ... έχει παρέλθει”.
\r\nΥποχώρηση
\r\nΗ κυβέρνηση της Βουλγαρίας προσπάθησε με πολλούς και διάφορους τρόπους να παρακάμψει τις αντιρρήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης: τον Μάη το κοινοβούλιο της Βουλγαρίας ανακάλυψε ότι ο South Stream δεν είναι πραγματικά αγωγός φυσικού αερίου - είναι ένα δίκτυο, μια επέκταση ενός υπάρχοντος δικτύου για το οποίο δεν ισχύουν οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί περί μονοπωλίων. Ούτε οι περιορισμοί για τους τρόπους ανάθεσης. Στο τέλος, όμως, αναγκάστηκε να υποχωρήσει: στις 9 Ιούνη ο Ολεσάρσκι ανακοίνωσε ότι οι εργασίες για την κατασκευή του “προσωρινά” σταματάνε.
\r\nΗ απόφαση ήταν καταπέλτης για ολόκληρη την οικονομία της Βουλγαρίας. Όπως έγραφε και πάλι η Financial Times “πολλά από τα πολιτικά και επιχειρηματικά συμφέροντα της χώρας εξαρτώνται από το αν θα προχωρήσει ή όχι ο South Stream, έτσι η κυβέρνηση έμοιαζε ιδιαίτερα ευάλωτη απέναντι στο ζήτημα”.
\r\nΟι εξελίξεις από εκεί και πέρα ήταν ραγδαίες: οι παλιές συμμαχίες που είχαν στηθεί γύρω από το έργο άρχισαν να διαλύονται, η “καλή κοινωνία” σαν τον Πεέφσκι και τον Βασίλεβ άρχισαν να πέφτουν σαν τους λύκους ο ένας πάνω στον άλλο και οι επενδυτές να αποσύρουν τα κεφάλαιά τους από τις τράπεζες. Μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα η κρίση είχε μετατραπεί σε τραπεζικό πανικό.
\r\nΠολιτική κρίση
\r\nΑλλά υπάρχει και ένα τρίτο πράγμα που θα μπορούσαν να γράφουν αυτά τα ύποπτα sms -ότι η Βουλγαρία δεν έχει πια κυβέρνηση. Στις 5 Ιούνη η ηγέτης του DSP ανακοίνωσε ότι το κόμμα του δεν θα στήριζε πλέον την κυβέρνηση. Ο Ορεσάρσκι παραμένει μεν πρωθυπουργός -με μοναδική, όμως, αποστολή να οδηγήσει τη χώρα τον Σεπτέμβρη σε εκλογές.
\r\nΑυτό που πυροδότησε την “αποστασία” του DSP ήταν τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών -που ήταν πανωλεθρία για τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού. Το δεξιό κόμμα GERB ήρθε πρώτο, παίρνοντας ένα 30% των ψήφων -έντεκα ολόκληρες μονάδες μπροστά από το BSP. O Μπόικο Μπορίσοφ, όμως, ο ηγέτης του, είχε αναγκαστεί να παραιτηθεί και αυτός από την πρωθυπουργία το 2013, ύστερα από ένα τεράστιο κύμα διαμαρτυρίας που πυροδοτήθηκε από αυξήσεις στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος.
\r\nΑν θέλει να ψάξει τους πραγματικούς υπονομευτές η βουλγαρική κυβέρνηση τότε θα πρέπει να κοιταχτεί πρώτα απ\' όλα στον καθρέφτη. Ύστερα θα πρέπει να κοιτάξει την άρχουσα τάξη - τους “μαφιόζους” σαν τον Πεέφσκι και τον Βασίλεβ, που κανένας δεν πρέπει να έχει την παραμικρή αμφιβολία ότι είναι ικανοί να λύνουν τις διαφορές τους ακόμα και με δολοφονίες. Και μετά θα πρέπει να γυρίσουν τα μάτια στους υψηλούς τους “προστάτες”, την Ευρωπαϊκή Ένωση.
\r\nΗ Βουλγαρία είναι η πιο φτωχή από τις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η οικονομία της διαλύθηκε από τις αλλεπάλληλες “θεραπείες σοκ” που ακολούθησαν την πτώση του σταλινισμού. Η ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αντί να διορθώσει επέτεινε αυτή την καταστροφή: σήμερα το 50% σχεδόν του πληθυσμού της Βουλγαρίας κινδυνεύει άμεσα, με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat, από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
\r\nΑ, ναι ξέχασα: το δημόσιο έλλειμμα έκλεισε το 2013 κάτω από το 1.5%.