Η απόφαση της Συνόδου δεν στηρίχτηκε ούτε στο Διεθνές Δίκαιο, ούτε στην επιδίωξη του διαλόγου και της ειρήνης, ούτε σε κανένα άλλο από τα “υψηλά ιδανικά” που επικαλείται πάγια στις διακηρύξεις της η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η απόφαση ήταν, όπως πάντα, αποτέλεσμα των σκληρών διαπραγματεύσεων και των συμβιβασμών ανάμεσα στις ισχυρές χώρες της Ευρώπης -κύρια της Γαλλίας και της Γερμανίας. Το μόνο ιδανικό στο οποίο λογοδοτεί η απόφασή είναι τα συμφέροντά τους.

Περιττό να το πούμε, ούτε οι ελληνικές διεκδικήσεις έχουν καμιά σχέση με το δίκαιο και την ειρηνική συνύπαρξη. Τα ΜΜΕ στην Ελλάδα μιλάνε συνεχώς για την “τουρκική επιθετικότητα” και τις “παράνομες γεωτρήσεις” της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Στην πραγματικότητα, όμως, οι ελληνικές δραστηριότητες και επιδιώξεις στην Ανατολική Μεσόγειο είναι τόσο παράνομες και εμπρηστικές όσο και της Τουρκίας. Η Ελλάδα δεν είναι αμυνόμενη, για να το πούμε με άλλα λόγια. Ο “ψυχρός πόλεμος” ανάμεσα στις δυο χώρες είναι μια διαμάχη ανάμεσα σε δυο αρπαχτικές άρχουσες τάξεις που απειλούν να ρίξουν τους λαούς τους στη φωτιά του πολέμου για την ιδιοποίηση των υδρογονανθράκων που βρίσκονται στο βυθό της Μεσογείου, την εκμετάλλευση των αγωγών που φέρνουν τον “μαύρο χρυσό” στις πλούσιες αγορές της Δυτικής Ευρώπης και τον γενικότερο έλεγχο της περιοχής. 

Ελληνική επιθετικότητα

Η άρχουσα τάξη της Ελλάδας προσπαθεί να απομονώσει την Τουρκία αξιοποιώντας τη θέση της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τις καλές της σχέσεις με τις Μεγάλες Δυνάμεις –τις ΗΠΑ και κύρια τη Γαλλία. Από την εποχή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου κιόλας η Γαλλία ήταν, δίπλα στη Βρετανία, η ισχυρότερη αποικιακή δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο. Με βάση τη μυστική συμφωνία που είχαν υπογράψει οι χώρες της Αντάντ στη διάρκεια του πολέμου (τη διαβόητη συμφωνία Σάικς -Πικό που αποκάλυψαν οι Μπολσεβίκοι μετά τη νίκη της επανάστασης στη Ρωσία), η Συρία, ο Λίβανος και η σημερινή Νότια Τουρκία θα περνούσαν στη σφαίρα επιρροής της Γαλλίας μετά το τέλος του πολέμου. Παρά τις αλλαγές που έφεραν ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και το τέλος της περιόδου της αποικιοκρατίας, η Γαλλία συνεχίζει μέχρι σήμερα να παίζει σημαντικό ρόλο σε όλες πρακτικά τις παλιές αποικίες και σφαίρες επιρροής -όχι μόνο στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και σε ολόκληρη την Αφρική. 

Η Ελλάδα είχε πάντα στενές σχέσεις με τη Γαλλία. Η συμφωνία που υπέγραψε η κυβέρνηση του Ερντογάν με την κυβέρνηση της Λιβύης -μια μεγάλη διπλωματική ήττα για την κυβέρνηση του Μητσοτάκη- έκανε αυτή τη σχέση ακόμα πιο στενή. Η Ελλάδα συντάχθηκε με τον “στρατάρχη” Χαφτάρ (τον υπόγεια εκλεκτό της Γαλλίας) στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης. Στις 17 Δεκέμβρη η κυβέρνηση του Μητσοτάκη φέρνει στη Βουλή τη συμφωνία για την αγορά των 18 πολεμικών αεροσκαφών “Rafalle” από την γαλλική Dassault αξίας 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ, ενώ συνεχίζονται οι διαβουλεύσεις για την αγορά και τεσσάρων νέων φρεγατών από τη Γαλλία.

Στη Σύνοδο Κορυφής της περασμένης εβδομάδας ο Μητσοτάκης είχε την επιτυχία “στο τσεπάκι του”. Με τέτοιους υψηλούς συμμάχους σαν τον Μακρόν, οι νίκες είναι εξασφαλισμένες. Ο πρωθυπουργός δεν θα έφευγε χωρίς να πάρει κάτι. Στη σύνοδο, όμως, ο Μακρόν προτίμησε να τα βρει με τη Γερμανία -που ήταν αντίθετη με τις κυρώσεις. Η Γαλλία δεν εγκατέλειψε προφανώς τις ιμπεριαλιστικές της βλέψεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Αλλά οι ιμπεριαλιστικές βλέψεις της μέσα από την ΕΕ είναι πιο σημαντικές. Η Γερμανία έκανε πίσω στο ζήτημα του Brexit. Και η Γαλλία το ανταπέδωσε με μια υποχώρηση στο ζήτημα της Τουρκίας. 

Η οικονομική κρίση και η εμφανής αδυναμία του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού να επιβάλλει την κυριαρχία του πάνω στον πλανήτη έχουν οξύνει τους ανταγωνισμούς ανάμεσα στα κράτη από το ένα μέχρι το άλλο άκρο του πλανήτη. 

Το ζήτημα των υδρογονανθράκων και των αγωγών ξεπερνάει κατά πολύ τις αντιπαραθέσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία. Οι ΗΠΑ -σε αντίθεση με την Τουρκία- αποφάσισαν την περασμένη εβδομάδα να επιβάλουν μια σειρά από κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας, όχι βέβαια για τις γεωτρήσεις αλλά για την συνεργασία της με την Ρωσία. Τυπικά το αμάρτημα της Τουρκίας είναι η αγορά των πυραύλων S400 από τη Ρωσία. Ταυτόχρονα όμως οι σχέσεις ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και την Άγκυρα έχουν οξυνθεί και λόγω του Turkstream, του αγωγού που κατασκευάζει η Τουρκία σε συνεργασία με τη Ρωσία για τη μεταφορά φυσικού αερίου από τη Ρωσία στην Ευρώπη.

Αγωγοί

Η Τουρκία δεν είναι η μόνη που συνεργάζεται με την Ρωσία στον ενεργειακό τομέα. Πριν από λίγες ημέρες η κυβέρνηση του Τραμπ έστειλε διαμαρτυρία στη Γερμανία για την συνέχιση της κατασκευής του αγωγού Nordstream II που θα μεταφέρει αέριο από τη Ρωσία στη Γερμανία. Η κατασκευή είχε διακοπεί πριν από ένα χρόνο όταν, κάτω από τις απειλές των ΗΠΑ, η ελβετική εταιρία που τοποθετούσε τους αγωγούς αναγκάστηκε να αποσυρθεί από το έργο. Τώρα το έργο συνεχίζεται από την ίδια τη Ρωσία και αναμένεται να ολοκληρωθεί σε μερικούς μήνες (έχει ολοκληρωθεί σχεδόν το 90%).

Οι αγωγοί οξύνουν τις σχέσεις ανάμεσα στην ΕΕ, τις ΗΠΑ και τη Ρωσία. Μόνο ένας ανόητος θα πίστευε ότι αντιμέτωπος με αυτούς τους ανταγωνισμούς ο Μακρόν θα έδινε προτεραιότητα στην διαμάχη ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία. Από ανοησία, όμως, μάλλον καλά τα πάμε. Ο Μακρόν φροντίζει για τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα της Γαλλίας και ο Μητσοτάκης δένει τα συμφέροντα των ελλήνων καπιταλιστών με τη στήριξη Γαλλίας και ΗΠΑ για τον άξονα Ελλάδας-Ισραήλ στην Ανατολική Μεσόγειο. Είναι ακόμη πιο μεγάλη και επικίνδυνη ανοησία να πιστεύει οποιοδήποτε κομμάτι της Αριστεράς και του κόσμου της εργατικής τάξης ότι θα βγούμε από αυτό το κουβάρι αντιδραστικών ανταγωνισμών με πλειοδοσία αντιτουρκισμού απέναντι σε Μακρόν και Μητσοτάκη.

Με τα χέρια δεμένα πιο σφιχτά στο κουβάρι των αντιδραστικών ανταγωνισμών γύρισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης από τη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 10ης και 11ης Δεκέμβρη. Η κυβέρνηση και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης καλλιεργούσαν όλες τις προηγούμενες ημέρες την εικόνα ότι η Σύνοδος θα υιοθετούσε “επιτέλους” μια πιο σκληρή στάση απέναντι στην Τουρκία. Ακόμα και το ίδιο το πρωί της Πέμπτης (λίγες ώρες πριν την έναρξη της συνόδου δηλαδή) ο Στέλιος Πέτσας, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, δήλωνε σε ραδιοφωνική συνέντευξη ότι ο πρωθυπουργός “δεν πρόκειται να φύγει από τη σύνοδο αν δεν πάρει κάτι”. 

Η ελληνική κυβέρνηση διεκδικούσε, όσον αφορά στις σχέσεις με την Τουρκία, τρία βασικά ζητήματα από τη Σύνοδο. Πρώτον, την επέκταση των κυρώσεων σε βάρος των προσώπων και των εταιριών που συμμετέχουν σε “παράνομες γεωτρήσεις”. Ο σημερινός κατάλογος που είχε συνταχθεί πέρσι τον Νοέμβρη έχει όλα και όλα δυο ονόματα (τα ονόματα δυο υψηλόβαθμων Τούρκων αξιωματούχων). Όσο για τις ίδιες τις κυρώσεις είναι πρακτικά εικονικές. Η Ελλάδα διεκδικούσε να αλλάξουν και τα δυο: και να μεγαλώσει ο κατάλογος και να γίνουν οι κυρώσεις πραγματικές, πχ να απαγορευθεί η πρόσβαση σε οποιοδήποτε λιμάνι της ΕΕ για τα πλοία που θα συμμετέχουν στις γεωτρήσεις. Η Σύνοδος αρνήθηκε.

Δεύτερον, η κυβέρνηση του Μητσοτάκη διεκδικούσε να θεωρηθούν “παράνομες γεωτρήσεις” και οι ερευνητικές δραστηριότητες του Ορούτς Ρέις στην “ελληνική υφαλοκρηπίδα” - και όχι μόνο οι “παραβιάσεις” της Κυπριακής ΑΟΖ, όπως ισχύει σήμερα. Η Σύνοδος και πάλι αρνήθηκε.

Τρίτον, η Ελλάδα ζητούσε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ύστερα από αίτημα του ίδιου του Μητσοτάκη, να τιμωρήσει με εμπάργκο πώλησης όπλων την Τουρκία. Η Σύνοδος ούτε το συζήτησε καν. Το μόνο που “πήρε” η ελληνική κυβέρνηση στο τέλος ήταν μια “υπόσχεση” ότι τα ζητήματα θα συζητηθούν και πάλι τον Μάρτιο. Την ίδια ακριβώς υπόσχεση δηλαδή που παίρνει σε κάθε σύνοδο κορυφής: θα συζητηθεί στην επόμενη.

Δηλαδή αυτό που εξασφάλισε ο Μητσοτάκης είναι ότι θα συνεχίσει να προσφέρει υπηρεσίες στην ΕΕ, να κυνηγάει τους πρόσφυγες, να αγοράζει αεροπλάνα και φρεγάτες από τη Γαλλία, όπως προσφέρει υπηρεσίες στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό επεκτείνοντας το δίκτυο των βάσεων από τη Σούδα μέχρι την Αλεξανδρούπολη.

Σωτήρης Κοντογιάννης