ΗΠΑ 14/9/22, “Οι ζωές των σιδηροδρομικών μετράνε”. Φωτό: AP
Το περασμένο Σάββατο, τέσσερις μέρες μετά το έγκλημα στα Τέμπη, ένα εμπορικό τρένο εκτροχιάστηκε στο Σπρίνγκφιλντ του Οχάιο, προκαλώντας πανικό. Παρότι η εταιρεία ανακοίνωσε γρήγορα ότι δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος, ο πανικός ήταν δικαιολογημένος.
Μόλις στις αρχές του Φλεβάρη, τρένο της ίδιας εταιρείας, ξανά στο Οχάιο, εκτροχιάστηκε προκαλώντας μια ακόμη ανυπολόγιστη περιβαλλοντική και ανθρώπινη καταστροφή. Πέντε βαγόνια του τρένου κουβαλούσαν βινυλοχλωρίδιο, ένα άχρωμο αέριο, τοξικό, εύφλεκτο και καρκινογόνο. Πέντε χιλιάδες κάτοικοι της περιοχής μετακινήθηκαν υποχρεωτικά. Οι αρχές προχώρησαν σε ελεγχόμενη έκρηξη, η οποία προκάλεσε ένα τοξικό νέφος, τις συνέπειες του οποίου ακόμη κανείς δεν περιγράφει με ακρίβεια. Υπάρχει κόσμος που ήδη καταγγέλλει αλλεργικές αντιδράσεις, πονοκεφάλους, ενώ δηλώνει εξοργισμένος που δεν έχει ακόμη πάρει επίσημες απαντήσεις. Οι καταγγελίες επιβεβαιώνονται από τους εργαζόμενους που συνεχίζουν την προσπάθεια να καθαρίσουν την περιοχή ένα μήνα μετά. Πολλούς τους έστειλαν για δουλειά μόνο με ένα ζευγάρι γάντια και μια μάσκα και τώρα έχουν ναυτίες και πόνους.
Το γεγονός ότι τα αφεντικά είναι αδίστακτα και στέλνουν τον κόσμο στο θάνατο για τα κέρδη το ξέρουμε. Το έγκλημα στις ΗΠΑ όμως έχει και άλλα στοιχεία που δείχνουν πόσα κοινά έχει η εμπειρία της εργατικής τάξης από τα Τέμπη ως το Οχάιο. Τα συνδικάτα είχαν καταγγείλει με τον πιο έντονο τρόπο ότι η απληστία των αφεντικών θα οδηγήσει στο θάνατο. Όχι απλά είχαν καταγγείλει, αλλά οργάνωσαν μια από τις μεγαλύτερες απεργίες των τελευταίων ετών για να παλέψουν. Τελικά, ο ίδιος ο Μπάιντεν πέρασε με το έτσι θέλω νόμο που έληγε τη διαπραγμάτευση υπέρ της εταιρείας για να μη συνεχιστεί η απεργία: “Θέλω να το ξεκαθαρίσω. Μια απεργία στα τρένα θα κατέστρεφε την οικονομία μας. Χωρίς τον εμπορικό σιδηρόδρομο, πολλές αμερικανικές βιομηχανίες θα έκλειναν”.
Όντως, ο σιδηρόδρομος έχει τεράστια σημασία για την αμερικανική οικονομία, σχεδόν 40% των εμπορευμάτων κινούνται πάνω σε ράγες. Ακόμη σημαντικότερο, κρίσιμα εμπορεύματα όπως το πετρέλαιο της Αλάσκας εξαρτώνται από τα τρένα. Μια ταυτόχρονη απεργία σε όλους τους σιδηροδρόμους θα κόστιζε στην αμερικάνικη οικονομία 2 δισεκατομμύρια τη μέρα (σύμφωνα με τα αφεντικά των εταιρειών που χρησιμοποιούσαν αυτό το στοιχείο για να εκβιάσουν).
Τι ακριβώς όμως είχαν καταγγείλει οι εργαζόμενοι; Η εταιρεία Norfolk Southern είχε εξαπολύσει μια επίθεση στα δικαιώματα, στους μισθούς και κυρίως στις θέσεις εργασίας και στα ωράρια. Επέβαλε 12ωρες βάρδιες, κυλιόμενα ωράρια και αλλαγές στις βάρδιες χωρίς προειδοποίηση. Όλα αυτά χωρίς κανένα ενδιαφέρον για το κόστος στην ασφάλεια. Ταυτόχρονα, πιστή στο δόγμα των αφεντικών στις ΗΠΑ, δεν έδινε ούτε μία αναρρωτική άδεια το χρόνο. Οι απεργίες άρχισαν να οργανώνονται με το τέλος των λοκντάουν ζητώντας αυξήσεις κόντρα στον πληθωρισμό, μείωση της εντατικοποίησης των ρυθμών και ξεχωριστά δικαίωμα 7 αναρρωτικών αδειών των χρόνο. Αυτό το τελευταίο έγινε το κόκκινο πανί για τα αφεντικά, τα οποία άρχισαν να πιέζουν προς πάσα κατεύθυνση για να μη γίνει δεκτό, παρότι επισήμως τόσο το Δημοκρατικό Κόμμα όσο και ο Μπάιντεν είναι υπέρ της εισαγωγής αναρρωτικών αδειών στις ΗΠΑ.
Μείωση προσωπικού
Το έγκλημα όμως πηγαίνει ακόμη πιο πίσω. Το καρτέλ των σιδηροδρομικών εταιρειών πίεζε από καιρό για μείωση προσωπικού. Την επίθεση αυτή τη σέρβιρε με το επιχείρημα ότι δήθεν πρόκειται για εκσυγχρονισμό, μιλώντας για “τρένα ακριβείας” τα οποία δεν χρειάζονται ανθρώπους για να δουλέψουν.
Η κυβέρνηση Ομπάμα πήρε πρωτοβουλία για να βάλει ένα στοπ στην πορεία προς τη βέβαια καταστροφή. Και ο Ομπάμα δεν το έκανε από κάποια συμπάθεια στους εργαζόμενους, αλλά μετά από ένα άλλο ατύχημα αμερικάνικου τρένου στο Κεμπέκ του Καναδά, που οδήγησε σε 47 νεκρούς μετά από έκρηξη, τον Ιούλη του 2013. Η απόφαση του Ομπάμα ήταν ότι τα τρένα που μεταφέρουν εύφλεκτο υλικό πρέπει να εξοπλιστούν με καινούργιου τύπου φρένα (ECP), τα οποία ασκούν ομοιόμορφη πίεση σε όλα τα βαγόνια ταυτόχρονα, αντίθετα με τα παραδοσιακά που ασκούν πίεση μόνο στα μπροστινά βαγόνια αυξάνοντας την πιθανότητα εκτροχιασμού σε περίπτωση ατυχήματος.
Οι εταιρείες βγήκαν σε ανοιχτή ανταρσία. Αρνήθηκαν να εφαρμόσουν την οδηγία λέγοντας ότι θα τους αφήσει χωρίς κέρδη. Η κυβέρνηση Ομπάμα υποτάχθηκε και ενώ δεν πήρε πίσω την οδηγία άρχισε να αλλάζει τον πήχη για το τι σημαίνει “εύφλεκτο υλικό” και τελικά μόνο τα τρένα που μεταφέρουν αργό πετρέλαιο εντάχθηκαν στην κατηγορία. Όλων των ειδών τα υπόλοιπα επικίνδυνα χημικά εξαιρέθηκαν. Τα αφεντικά των σιδηροδρόμων δεν λυπήθηκαν τα λεφτά τους όταν χρηματοδότησαν την προεκλογική καμπάνια του Τραμπ, ο οποίος τελικά πήρε πίσω ακόμη και τη λειψή οδηγία του Ομπάμα.
Ακολούθησαν απολύσεις από το προσωπικό που πλέον “περίσσευε” και οι εταιρείες ξεπερνούσαν το ένα όριο μετά το άλλο. Το τρένο με τα χημικά που εκτροχιάστηκε στις αρχές Φλεβάρη είχε μήκος σχεδόν τρία χιλιόμετρα, πάνω από το διπλάσιο μέσο μήκος των τρένων της ίδιας εταιρείας.
Με όλη αυτή την εμπειρία στο ιστορικό τους, τα 12 συνδικάτα των σιδηροδρομικών ξεκίνησαν πριν από ένα χρόνο απεργίες ανά περιοχή και κλάδο, απειλώντας τελικά να προχωρήσουν σε συντονισμένη πανσιδηροδρομική απεργία στις 9 Δεκέμβρη του 2022. Τα αφεντικά υποχώρησαν αρκετά στο θέμα των μισθών (24% αυξήσεις μέχρι το 2024), αλλά ούτε ρούπι στο ζήτημα της ασφάλειας και των συνθηκών. Εκεί ήταν που παρενέβη ο Μπάιντεν και χρησιμοποιώντας έναν νόμο του 1926 στην ουσία έβγαλε παράνομη την απεργία. Δύο μήνες μετά, τα χημικά της Norfolk Southern που ξεχύνονταν στο Οχάιο, έδειξαν ποιος είχε δίκιο.