Με τις μεγάλες πυρκαγιές να συνεχίζονται και αυτήν την εβδομάδα σε Όλυμπο και Παγγαίο και τους κατοίκους της Αττικής να μετράνε ακόμη τις πληγές τους, η οργή ξεχειλίζει από άκρη σε άκρη για το τι φταίει. Μιλώντας στην Εργατική Αλληλεγγύη, πυροσβέστης με εμπειρία πάνω από 25 χρόνια στο πυροσβεστικό σώμα, μας εξέθεσε τις συνθήκες με τις οποίες κάθε χρόνο δίνουν μια άνιση μάχη με τις φλόγες εξηγώντας και τους λόγους για τους οποίους συμβαίνει αυτό.
Ας μιλήσουμε πρώτα για το προσωπικό. Μας λείπουν συνάδελφοι. Για να λειτουργήσει αποτελεσματικά η Πυροσβεστική χρειάζεται όχι μόνο να καλυφθούν οι 3.500-4.000 κενές θέσεις με μόνιμο προσωπικό αλλά και να προσληφθούν ακόμη περισσότεροι. Είναι άμεση ανάγκη καθώς η μέση ηλικία του προσωπικού όλο και μεγαλώνει αφού έχουν αυξηθεί και τα όρια ηλικίας στη συνταξιοδότηση. Όσο αντέχουν οι συνάδελφοι μπαίνουν στη φωτιά και παλεύουν. Στα επόμενα δύο χρόνια αναμένεται να φύγουν ακόμη 1000-1500 άτομα και θα δημιουργηθούν νέα κενά.
Δεν φτάνουν οι ελλείψεις αλλά επιπλέον τα προηγούμενα χρόνια φύγανε πάνω από 500 έμπειροι συνάδελφοι για να φυλάνε αποκλειστικά τα 14 αεροδρόμια της Fraport. Άλλοι στελεχώνουν πυροσβεστικούς σταθμούς στην Αττική οδό και στις άλλες οδούς που αφορούν μόνο τους δρόμους. Ένα άλλο κομμάτι δουλεύει σε γραφεία. Σε κάθε νομό πέρα από τους πυροσβέστες που σταθμεύουν στους πυροσβεστικούς σταθμούς θεσπίστηκε να υπάρχουν περιπολίες. Αυτές χρειάζονται επιπλέον προσωπικό, που δεν υπάρχει, και αυτό μεταφράζεται σε έξτρα εργασία. Στα νησιά, η κατάσταση απελπιστική. Σήμερα στη Μήλο δρούσε ένα όχημα με δύο συνάδελφους σε ένα νησί με πέντε χιλιάδες μόνιμους κατοίκους και πόσες χιλιάδες τουρίστες.
Ελλείψεις
Σε τι μεταφράζεται η έλλειψη προσωπικού; Πρώτο σε εγκληματική καθυστέρηση. Τα οχήματα κανονικά θα έπρεπε να έχουν οδηγό και τρία άτομα πλήρωμα, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες. Από την δεκαετία του ’90 που άρχισα να εργάζομαι μέχρι σήμερα τα πυροσβεστικά δουλεύουν με δύο άτομα, ο ένας οδηγός. Ο μάχιμος τραβάει μπροστά και όσο αντέξει και ο οδηγός τρέχει να του κουμπώσει κάνα σωλήνα, να υποστηρίξει όσο μπορεί. Εκεί που κάθε λεπτό μετράει για να μην ξεφύγει η φωτιά.
Μεταφράζεται και σε εργασία μέχρι τελικής πτώσης των συναδέλφων. 24ωρα πάνω στη φωτιά και στο ρεπό να μας καλούν εκτάκτως για δουλειά. Χωρίς καν να πληρώνουν με την υπόσχεση «θα τα πάρετε τα ρεπό το χειμώνα». Κάνουν κάποιες κινήσεις τα σωματεία για να πληρωνόμαστε τη δουλειά που κάνουμε. Αλλά υπάρχουν συνάδελφοι που τους χρωστάνε εκατοντάδες ρεπό. Γιατί βέβαια δουλειά υπάρχει όλο το χρόνο. Οι φωτιές πια δεν είναι δύο μήνες το καλοκαίρι, ξεκινάνε από τον Απρίλη και σταματάνε τον Οκτώβρη. Μετά έχουμε τις πλημμύρες, χιόνια, αποκλεισμούς δρόμων, πεσμένα δέντρα, εγκλωβισμούς από διακοπές ρεύματος, παροχές βοήθειας, τροχαία.
Δεύτερος παράγοντας που δυσχεραίνει την κατάσβεση και τη δουλειά μας είναι ο εξοπλισμός. Καταρχάς τα πυροσβεστικά οχήματα. Είναι σε άθλια κατάσταση από τη συνεχή χρήση και δεν συντηρούνται. Οχήματα που μέσα στη φωτιά ανακαλύπτουμε χαλασμένο το σύστημα διεύθυνσης, άδειες μπαταρίες, φθαρμένα λάστιχα που δεν αλλάζουν. Σε ένα περιστατικό υπήρχε χαλασμένο κάθισμα οδηγού που το κρατάγανε με πέτρα με αποτέλεσμα όταν κουνήθηκε σε μια στροφή να χαθεί ο έλεγχος να συμβεί ατύχημα και τραυματισμός.
Τα συμβάντα είναι πολλά. Πρέπει να ανανεώσουμε τον στόλο. Στις άλλες χώρες έχουν ειδικά οχήματα που είναι μόνο για δασικό ιστό (που παίρνουν περισσότερο κόσμο μέσα, έχουν μεγάλα λάστιχα, είναι 4 επί 4) και άλλα οχήματα για αστικό. Εμείς τα έχουμε κάνει μίξη. Φτάνεις στη φωτιά και δεν μπορούν τα οχήματα να μπουν σε ένα συγκεκριμένο χωματόδρομο. Πάει για παράδειγμα ένα διομισάτονο στο βουνό αλλά αν αυτό που το τροφοδοτεί με νερό δεν μπορεί να ακολουθήσει και είναι 300 μέτρα πίσω, καταλαβαίνεις τι χρόνος χάνεται.
Και βέβαια υπάρχει το ζήτημα του ατομικού εξοπλισμού και της ασφάλειας. Έχουν φτάσει οι συνάδελφοι να κυκλοφορούν με τρύπιες αρβύλες. Οι αρβύλες που φοράμε είναι ειδικές, για θερμικά φορτία, καλύτερη μόνωση για το ρεύμα. Κανονικά οι εταιρίες δίνουν πιστοποίηση για δύο χρόνια. Υπάρχουν συνάδελφοι που έχουν να πάρουν από το 2008. Συνάδελφος που του χάλασαν, πήρε από το εμπόριο κάποιο ζευγάρι και στη μεγάλη φωτιά στην Αττική, έπαθε εγκαύματα δευτέρου βαθμού στα πόδια.
Υπήρξε κάποια στιγμή σχέδιο σε μεγάλες πυρκαγιές να υπάρχουν ασθενοφόρα της πυροσβεστικής για να παίρνουν τραυματισμούς, άτομα με αναπνευστικά. Αλλά δεν εφαρμόστηκε. Τραυματίζονται οι συνάδελφοι και μέχρι να φθάσουν στο νοσοκομείο περνάνε ώρες, άλλες φορές μεταφέρονται με οχήματα της πυροσβεστικής. Ο κίνδυνος είναι συνεχής, από τη μια τραυματισμοί και εγκαύματα από την άλλη τα πνευμόνια. Όταν πας σε ένα εργοστάσιο και καίγονται χημικά τα εισπνέεις και τελείωσες. Εκεί αν δεν έχεις φιάλες με οξυγόνο, εξοπλισμό ή αν κάνεις μια απροσεξία, και πεις θα ρίξουμε λίγο νερό, και εισπνεύσεις τα ντουμάνια, τελείωσες. Στην πυρκαγιά της Αττικής είχαμε ταυτόχρονα και φωτιά σε δάσος και σε αστικό ιστό όπου δεν ξέρεις τι μπορεί να συμβεί, τι είχε ο άλλος στις αποθήκες, χημικά, λιπάσματα.
Μετά υπάρχει το ζήτημα της μέριμνας, φαγητό, νερό, και δεν το ξέρει ο κόσμος αυτό, τα κρατάνε από το μισθό μας. Παρόλα αυτά έχει τύχει σε συναδέλφους μέσα στη φωτιά που ψάχνουν για νερό να τους πάνε σαρδέλες(!) ή μια μερίδα σπανακόριζο για όλη τη μέρα. Από τους ασυρμάτους ακούς στείλετε νερό, διψάμε, πεινάμε έχει τύχει να πιούμε νερό και μέσα από τα βυτία. Ο ύπνος του πυροσβέστη είναι να κλέψει δέκα λεπτά, όπου μπορέσει και να συνεχίσει. Με τα πυροθερμικά φορτία, η κούραση είναι τεράστια. Κοιμήθηκαν τρία παιδιά που δούλευαν ένα 24ωρο, και επειδή κυκλοφόρησε μια φωτογραφία έκαναν ΕΔΕ στον αξιωματικό που τους άφησε να κοιμηθούνε.
Έλεγχος
Έχουμε επίσης τα ζητήματα της πρόληψης. Βάλανε στον κόσμο πρόστιμα να μαζέψει τα ξερά, λες και οι δήμοι μαζεύουν τα δικά τους από τις δημόσιες εκτάσεις που είναι και οι περισσότερες. Γίνονται έλεγχοι σε κρουνούς από την πυροσβεστική αλλά πολλοί παραμένουν χαλασμένοι. Φωτιές μπαίνουν από τα εναέρια σύρματα της ΔΕΗ, λόγω ελλιπούς συντήρησης. Δεν υπάρχει συντήρηση στους χωματόδρομους, στους δασικούς δρόμους -πάμε να σβήσουμε τη φωτιά και πέφτουμε σε πέτρες πεσμένα κλαδιά, γυρνάμε πίσω, χάνεται πολύτιμος χρόνος.
Δίνουν διαταγή «112, φύγετε όλοι». Αυτό είναι λάθος ή ας πούμε σωστό εν μέρει. Να φύγουν ηλικιωμένοι, παιδιά, όσοι δεν μπορούν. Αλλά δεν είναι δυνατόν, νέα άτομα, κόσμο που θέλει να σώσει το χωριό του, που ξέρει την περιοχή, να τον διώχνεις. Αυτό είναι κακό. Έχω παραδείγματα που καταφέραμε να σβήσουμε φωτιά επειδή είχαμε δίπλα μας τα ντόπια παιδιά που ξέραν τα κατατόπια, τη μορφολογία του εδάφους, τη βλάστηση, τους αγροτικούς δρόμους, που έφεραν τρακτέρ με υδροφόρες. Πάμε στην φωτιά, ψάχνοντας, στα τυφλά, πέφτουμε σε αδιέξοδα. Είναι άλλο να είναι δύο άτομα πυροσβέστες μόνοι τους κι άλλο να είναι δίπλα σου 15 άτομα ή ακόμη καλύτερα αυτά τα άτομα να δρούνε συντονισμένα και οργανωμένα μαζί με τη δασική υπηρεσία τον δήμο – και αυτοί να έχουν κάποιο σχέδιο.
Μετά, απαγορεύουν να υπάρχει κόσμος στα δάση. Μέγα λάθος. ¨Όταν υπήρχαν μελισσοκόμοι, ρετσινάδες, κτηνοτρόφοι, άνθρωποι που δούλευαν στην ύπαιθρο, αυτό βοηθούσε στον εντοπισμό και στη γρήγορα κατάσβεση. Σήμερα τα δάση δεν έχουν αυτά «τα μάτια», ακόμη χειρότερα αποτρέπουν τον κόσμο να πηγαίνει στο δάσος, να υπάρχουν μάτια στο δάσος.
Έγινε κάποια στιγμή η ομάδα Ήφαιστος που ήταν πυροσβέστες με μηχανές εντούρο. Αυτό δούλεψε πολύ καλά για λίγο διάστημα γιατί μπορούσαν να πάνε εγκαίρως στην πρώτη φλόγα να σβήσουν, να δώσουν εγκαίρως συμβάν, που φυσάει ο αέρας, να κάνουν αναγνώριση του εδάφους, τι βλάστηση καίγεται, τι έχει μπροστά η φωτιά. Λειτουργούσε επίσης αποτρεπτικά στο να βάλει κάποιος φωτιά. Πήραν μηχανές, εκπαίδευσαν άτομα. Και κάποια στιγμή, χωρίς λόγο, τέλος. Έγινε επίσης μια ειδική μονάδα ταχείας κρούσης με πολλούς έμπειρους συναδέλφους, μια μεγάλη συγκέντρωση δυνάμεων, που έπεφτε στη φωτιά, και αυτό έφερνε αποτέλεσμα. Αλλά κι εκεί, τέλος.
Ποιο είναι άραγε το ζήτημα για το ότι το κράτος δεν φροντίζει να λύσει τα προβλήματα, το κόστος; Υπολόγισαν ότι η ζημιά μόνο από τις φετινές πυρκαγιές είναι 1,2 δις ευρώ. Με αυτά τα λεφτά θα μπορούσανε να είχανε πάρει ένα κάρο κόσμο στην πυροσβεστική. Και θα γλυτώναμε χρήμα και θα γινόταν και δουλειά. Aπό το 2019 η Ελλάδα μπήκε στον ευρωπαϊκό μηχανισμό που σημαίνει ότι παίρνει κονδύλια και από εκεί. Που πάνε τα λεφτά; Ένα ελικόπτερο Ericson από αυτά που νοικιάζει η κυβέρνηση από εργολάβους κοστίζει 12 χιλιάδες ευρώ την ώρα. Από τα εναέρια μέσα που έχουμε, κρατικά είναι τα 7 και τα υπόλοιπα ανήκουν σε εταιρίες. Κάνετε τη σούμα για όλο το καλοκαίρι και βρείτε το κόστος. Με αυτά τα χρήματα θα μπορούσαν να πάρουν κρατικά εναέρια μέσα και ακόμη καλύτερα να πάρουν χιλιάδες πυροσβέστες. Γιατί, τα εναέρια μέσα ρίχνουν το θερμικό φορτίο για να μπούμε εμείς και να κάνουμε την κατάσβεση. Αν δεν μπει η μάνικα, αν δεν πατήσει αρβύλα, η φωτιά δεν σβήνει.
Και δεν λύνεται το πρόβλημα με τους εποχικούς. Οι εποχικοί πυροσβέστες δεν μπορούν να δράσουν, σύμφωνα με το νόμο, σε σπίτια, δεν έχουν τα ειδικά αστικά κράνη, αυτά που κλείνουν από πάνω, δεν έχουν μπουκάλες με οξυγόνο για να χρησιμοποιήσουν σε ένα σπίτι ή σε μια αποθήκη που δεν ξέρεις τι χημικά έχει μέσα. Και πλέον, όπως είδαμε και στην τελευταία πυρκαγιά, η πόλη είναι μέσα στο δάσος. Οι πυροσβέστες πρέπει να είναι όλοι μόνιμοι, να μην υπάρχουν τρεις ταχύτητες, όπως τώρα, πενταετούς, εποχικοί και μόνιμοι.
Αλλά αντί να τους πάρουν όλους μόνιμους, να τους δώσουν απαραίτητο εξοπλισμό, προτιμάνε να τους κρατάνε όμηρους, να περιμένουν μαραζωμένοι αν θα ανανεωθεί η σύμβαση, και στο τέλος να τους πουν «σήκω φύγε». Μπορείς να έχεις έτσι ψυχολογία να δουλέψεις, όταν δεν μπορείς να προγραμματίσεις το μέλλον σου;
Ούτε βέβαια λύνεται το πρόβλημα με καθυστερημένες «ενισχύσεις» από χώρες της ΕΕ όπου επί της ουσίας, και επειδή πολλά λέγονται, όταν έρχονται να συνδράμουν στο πλευρό μας, το κάνουν και για λόγους δικής τους εκπαίδευσης.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες συντελούν στο να μη μπορούν να τεθούν γρήγορα υπό έλεγχο οι φωτιές και να ξεφεύγουν όπως συνέβη στην Αττική. Την τελευταία τετραετία όλη αυτή η κατάσταση έχει επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο. Τώρα λένε θα βασιστούν πιο πολύ στον «εθελοντισμό».
Αλλά είναι δυνατόν να πιστεύουμε σήμερα ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο των πυρκαγιών με εθελοντισμό; Επαγγελματισμός χρειάζεται, να πάρουν όλα αυτά τα παιδιά που είναι πενταετείς και έχουν αποκτήσει μια εμπειρία να τους κάνουν μόνιμους. Να υπάρχει κόσμος για τα πυροφυλάκια και τις περιπολίες, να μπορούμε εγκαίρως και αποτελεσματικά να φτάσουμε στη φωτιά. Χρειαζόμαστε προσωπικό, ανανέωση και αύξηση του στόλου, περισσότερα νέα σύγχρονα οχήματα, δαπάνες και σχέδιο στην πρόληψη και στην πυρόσβεση.
Αν δεν υπήρχε το δικό μας φιλότιμο, τα πάντα θα είχαν καταρρεύσει. Τόσα χρόνια στην Πυροσβεστική έτσι πάμε, με το φιλότιμο, με την ελπίδα άντε του χρόνου κάτι καλύτερο θα γίνει. Αλλά το φιλότιμο, από μόνο του δεν φτάνει.