Μια εβδομάδα έχει ήδη περάσει από το επικίνδυνο «ατύχημα» στις εγκαταστάσεις της Motor Oil των Βαρδινογιάννηδων στους Αγίους Θεοδώρους και ακόμη αναμένουμε το πόρισμα της Πυροσβεστικής σχετικά με τα αίτια που προκάλεσαν την έκρηξη και την πυρκαγιά που είχε σαν αποτέλεσμα τον τραυματισμό εργαζομένων. 

Μετά από επίσκεψη που πραγματοποίησαν το Κλαδικό Σωματείο Ενέργειας και το Εργατικό Κέντρο Ελευσίνας-Δυτικής Αττικής στις εγκαταστάσεις της Motor Oil (όπου συζήτησαν με εκπροσώπους της εταιρίας και του επιχειρησιακού σωματείου) επιβεβαιώθηκε «ότι πράγματι ήταν ένα “μεγάλο συμβάν”, ότι από τύχη δεν υπήρξαν θύματα ενώ ακόμη ειπώθηκε ότι την πυρκαγιά προκάλεσε διαρροή υδρογόνου που αναφλέχθηκε, χωρίς όμως ακόμα να μπορεί να εκτιμηθεί η αιτία της διαρροής» όπως χαρακτηριστικά ανέφεραν στον Ριζοσπάστη. Στον χώρο βρίσκονταν την ώρα της έκρηξης «εργαζόμενοι της επιχείρησης και εργολαβικών συνεργείων, που προετοίμαζαν τη διαδικασία shutdown σε δεξαμενή για τη συντήρησή της».

Από τη στιγμή που ξέσπασε η πυρκαγιά, για ώρες δεν δινόταν καμία σαφής εικόνα για το αν και πόσοι εργαζόμενοι βρίσκονταν στο σημείο. Πέρασαν τουλάχιστον τρεις ώρες μέχρι να υπάρξει μια πρώτη ανακοίνωση από την εταιρία, η οποία έκανε αναφορά για τρεις τραυματίες. Δεν υπήρχε καμία αναφορά στο ότι υπήρχαν άλλοι 12 εργαζόμενοι που μεταφέρθηκαν στο ιατρείο των εγκαταστάσεων του διυλιστηρίου και στη συνέχεια σε Κέντρα Υγείας της περιοχής. Ενώ σύμφωνα με μαρτυρίες, παρά το 112 που στάλθηκε, εργαζόμενοι εξακολουθούσαν να εργάζονται σε γειτονικά εργοστάσια ακόμη και μια ώρα μετά το συμβάν.  

Στις ανακοινώσεις της τη μέρα του συμβάντος η Motor Oil έκανε λόγο για «άγνωστα αίτια» προσθέτοντας ότι «από το συμβάν προκλήθηκαν υλικοτεχνικές βλάβες για τις οποίες η Εταιρεία είναι πλήρως ασφαλισμένη –τόσο για τις υποδομές, όσο και για την λειτουργική απώλεια κερδών ως συνέπεια της όποιας διακοπής εργασιών».

Αλλά τα αίτια των εργατικών «ατυχημάτων» είναι λίγο-πολύ γνωστά. Έχουν να κάνουν ακριβώς με την ύψιστη προτεραιότητα  της κερδοφορίας και της ανταγωνιστικότητας των εταιριών. Που βάζει σε δεύτερη και τρίτη μοίρα τις ζωές των εργαζομένων, τη μόλυνση του περιβάλλοντος, τη συντήρηση των εγκαταστάσεων, που άρχισαν να φτιάχνονται πριν από μισό αιώνα στους Άγιους Θεόδωρους. 

Τα διυλιστήρια έχουν απώλειες κερδών κάθε φορά που κλείνουν για συντήρηση, όχι μόνο λόγω εξόδων των εργασιών αλλά και λόγω της μείωσης της παραγωγής. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η εταιρία στην εξαμηνιαία οικονομική της έκθεση για το πρώτο εξάμηνο του 2024, «η αύξηση του όγκου πωλήσεων το Α’ εξάμηνο 2024 έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2023 οφείλεται στη μεγαλύτερη παραγωγή του Διυλιστηρίου της Εταιρείας καθώς την περίοδο Μαΐου-Ιουλίου 2023 είχαν πραγματοποιηθεί εργασίες περιοδικής συντήρησης σχεδόν στο σύνολο των μονάδων του Διυλιστηρίου». Η κερδοφορία στις μεγάλες εταιρίες είναι επίσης συνώνυμη με την ανάθεση, όχι μόνο της συντήρησης, αλλά μιας σειράς εργασιών σε εργολαβικά συνεργεία που δουλεύουν με «φθηνούς» εργαζόμενους μη-εξοικειωμένους στο χώρο και μη-εξειδικευμένους στα αντικείμενα της δουλειάς, παράγοντες που ανεβάζουν την πιθανότητα «ατυχήματος». 

Όλες αυτές οι εταιρικές πρακτικές καλύπτονται από τη διαχρονική και παντελή έλλειψη διάθεσης των κυβερνήσεων και του κράτους να παρέμβουν σε αυτήν την κατάσταση -και από πάνω να τους χαρίζουν πρόστιμα και χρέη. Όπως καταγγέλλει στην ανακοίνωσή του το Σωματείο Εργαζομένων στην Ενέργεια Αττικής-Βοιωτίας-Εύβοιας-Κορινθίας: «Τα κέρδη είναι ασφαλισμένα, οι εργαζόμενοι κινδυνεύουν. Όλα θυσιάζονται στον βωμό της κερδοφορίας του μεγάλου κεφαλαίου. Η Motor Oil αποκομίζει τρελά κέρδη ανεφοδιάζοντας δεξαμενόπλοια αμερικανικών συμφερόντων στο λιμάνι των Αγίων Θεοδώρων για λογαριασμό του κράτους-δολοφόνου Ισραήλ, για να συνεχίζει με τις ευλογίες και της κυβέρνησης της ΝΔ τη σφαγή του Παλαιστινιακού λαού». Την ίδια ώρα, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του κράτους (ΣΕΠΕ, ΕΦΚΑ) για το αν τηρούνται τα ωράρια, οι νόμιμες προσαυξήσεις στις υπερωρίες, οι άδειες, αλλά και τα μέτρα υγείας και ασφάλειας «είναι υποστελεχωμένοι έως και διαλυμένοι. Στον νομό Κόρινθου, όπου βρίσκεται το διυλιστήριο, υπάρχει ένας επιθεωρητής για την υγεία και ασφάλεια και άλλος ένας για τις εργασιακές σχέσεις».

Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που στην Motor Oil βλέπουμε να συμβαίνει ένα «σοβαρό συμβάν». Πριν από τέσσερα χρόνια, σε μια άλλη έκρηξη που συνέβη στην Motor Oil τον Γενάρη του 2020 έχασε τη ζωή του ο εργαζόμενος Φίλιππος Παππάς και τραυματίστηκαν σοβαρά τρεις ακόμη εργαζόμενοι. Η έκρηξη τότε είχε συμβεί σε χώρο που λειτουργεί ως ιατρείο - αποδυτήρια στο διυλιστήριο λόγω διαρροής οξυγόνου. 

Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια εταιρία που βρίσκεται στην κορυφή της κερδοφορίας. Η επιχειρηματική δραστηριότητα των Βαρδινογιάννηδων βρίσκεται σύμφωνα με τους «διθυράμβους» των οικονομικών εφημερίδων «στα υψηλότερα επίπεδα όλων των εποχών» με «αξία άνω των 3 δισ. ευρώ -για πρώτη φορά στην ιστορία της». Μέσα στο 2024, η τιμή της μετοχής του Ομίλου σημείωσε άνοδο άνω του 20%, σε μόλις πέντε μήνες. Το 2023, η καθαρή κερδοφορία της Motor Oil ξεπέρασε τα 800 εκατ. ευρώ, τα υψηλότερα καθαρά κέρδη στην ιστορία της, σχεδόν 2 εκατ. ευρώ ανά ημέρα. Το α’ εξάμηνο του 2024 κατέγραψε καθαρά κέρδη 361.999 έναντι 275.412 εκατ. ευρώ το 2023 αυξάνοντας την κερδοφορία κατά 31,44%.

Η αύξηση της κερδοφορίας έχει να κάνει με την εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου και της ενέργειας –την ώρα που ο κόσμος δεν έχει θέρμανση- τα τελευταία χρόνια αλλά και των προνομιακών σχέσεων της εταιρίας με τη στρατιωτική μηχανή των ΗΠΑ. Το τελευταίο έτος η εταιρία έχει συνάψει συμβόλαια ύψους 429 εκατ. δολαρίων με το αμερικανικό Πεντάγωνο, ενώ ξεπερνά τα 5,5 δισ. δολάρια τα τελευταία 16 χρόνια. 

Οι Βαρδινογιάννηδες έφτιαξαν την περιουσία τους την δεκαετία του ’60, ανάμεσα σε άλλα σπάζοντας το εμπάργκο της «λευκής» Ν. Ροδεσίας που είχε την υποστήριξη του εξίσου ρατσιστικού άπαρτχάιντ της Νοτίου Αφρικής το 1964. Ώστε να μπορούν οκτώ χρόνια αργότερα να ξεκινήσουν το δικό τους διυλιστήριο στους Αγίους Θεόδωρους, τότε που η χούντα έβγαζε στο σφυρί τον τομέα των πετρελαίου στην Ελλάδα και Βαρδινογιάννηδες, Ωνάσης, Λάτσηδες, Ανδρεάδηδες έδιναν μάχη για το ποιος θα τον πρωτοκαπαρώσει -και όλους τελικά να παίρνουν το δικό τους κομμάτι από την πίττα. 

Οι «πρωτιές» της Motor Oil δεν περιορίζονται μόνο σε αυτούς τους τομείς. Σε έρευνα του ευρωπαϊκού δικτύου Correctiv.Europe σε συνεργασία με το Solomon, που αφορούσε τις βιομηχανικές μονάδες που ρύπαναν την ατμόσφαιρα στη Ελλάδα κατά τα έτη 2007-2022, υπολογίστηκε ότι οι ρύποι (που «αδιαμφισβήτητα συσχετίζονται με καρκίνο του πνεύμονα, χρόνιες πνευμονοπάθειες, αυξημένους καρδιαγγειακούς θανάτους» και άλλες ασθένειες) επιβαρύνουν το ελληνικό δημόσιο σύστημα υγείας με κόστος που ξεπερνά τα 5 δισ. ευρώ. Το διυλιστήριο της Motor Oil στους Αγίους Θεοδώρους πήρε επάξια την 6η θέση στην κατάταξη των εταιριών που μολύνουν την ατμόσφαιρα. 

Είναι πραγματικά ειρωνεία ότι πριν από 6 χρόνια η Motor Oil είχε βρεθεί στο επίκεντρο της πυρκαγιάς στο Μάτι, όταν πτητικά μέσα που δρούσαν εκεί πήραν εντολή, την πιο κρίσιμη στιγμή, να φύγουν και να πάνε σε μια περιοχή έξω από την Motor Oil όπου σύμφωνα με τους πυροσβέστες εκεί «δεν συνέβαινε τίποτε» καθώς καιγόταν χαμηλή βλάστηση -μετά από επίμονα τηλεφωνήματα του Βαρδινογιάννη προς τον τότε επικεφαλής του Εθνικού Συντονιστικού Κέντρου Επιχειρήσεων. Αλλά, όπως έδειξε το φετινό περιστατικό, όπου τα χειρότερα αποσοβήθηκαν χάρη στην προσπάθεια των πυροσβεστών, ο κίνδυνος ενός μεγάλου βιομηχανικού ατυχήματος στην Αττική, ελλοχεύει μέσα και όχι έξω από το διυλιστήριο.