Τραμπ-Μητσοτάκης μαζί στην καταστροφή

Στην ομιλία της ορκωμοσίας του, ο Τραμπ, επιβεβαίωσε αυτά που είχε ήδη προεκλογικά υποσχεθεί: «We will drill, baby, drill» («θα τρυπήσουμε, μωρό μου, θα τρυπήσουμε»). «Έχουμε τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο, και θα τα χρησιμοποιήσουμε. Θα τα χρησιμοποιήσουμε». Με ένα από τα πρώτα εκτελεστικά διατάγματα που υπέγραψε, κήρυξε «εθνική ενεργειακή έκτακτη ανάγκη» με στόχο την αύξηση της παραγωγής και διανομής πετρελαίου και φυσικού αερίου, την κατάργηση των περιορισμών εξόρυξης σε «ευαίσθητες περιοχές» (Αρκτική, Αλάσκα) και εξαγωγών και την ακύρωση επιδοτήσεων και φοροαπαλλαγών σε επενδύσεις «πράσινης ενέργειας». H επιλογή του Κρις Ράιτ, στέλεχος της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων των ΗΠΑ, της βιομηχανίας που χρηματοδότησε και στήριξε περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη την υποψηφιότητα Τράμπ, και «αρνητή» της κλιματικής αλλαγής, ως υπουργό Ενέργειας, είναι ενδεικτική. 

Είναι παρανοϊκό. Το 2024 μετρήθηκε ως το θερμότερο έτος στην ιστορία. Η υπερθέρμανση του πλανήτη, από την καύση ορυκτών καυσίμων, προκαλεί αλυσιδωτές περιβαλλοντικές καταστροφές και «ακραία καιρικά φαινόμενα». 

Η διαφορά με την «πρώτη φορά Τραμπ» είναι ότι τώρα η «πολιτική των ορυκτών καυσίμων» γίνεται κυρίαρχη και εκτός ΗΠΑ. Σύμφωνα με την «Ναυτεμπορική»: «...αντανακλά και επιβεβαιώνει την συνολικότερη στροφή που πραγματοποιείται στο παγκόσμιο ενεργειακό «γίγνεσθαι» με τις πετρελαϊκές εταιρείες να επαναφέρουν στην επενδυτική τους ατζέντα την εξόρυξη υδρογονανθράκων, περιορίζοντας τις «πράσινες» φιλοδοξίες τους, οι οποίες μερικά χρόνια πριν είχαν πάρει κεφάλι στα νούμερα. Βέβαια, η στροφή επήλθε στο φόντο των ενεργειακών προκλήσεων που ξεπροβάλουν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη και έχουν οδηγήσει, μεταξύ άλλων, σε αύξηση των επενδύσεων στον κλάδο έρευνας και ανάπτυξης υδρογονανθράκων από 300 δις ευρώ το 2020 σε 425 δις ευρώ το 2024, ποσό υψηλότερο από τον μέσο όρο της πενταετίας 2015-2019. Μάλιστα και προς επίρρωση ότι η στροφή «ξεπερνά» ή δεν άρχεται με τη αλλαγή σκυτάλης στο Λευκό Οίκο που σίγουρα παίζει και αναμένεται να παίξει σημαντικό ρόλο στο εξής, η Βόρεια Αμερική αντιπροσωπεύει το 1/3 των επενδύσεων αυτών με εξίσου σημαντικές ενέργειες να υλοποιούνται τα τελευταία χρόνια και στην Ευρώπη». 

Ενδεικτικά, η Μεγάλη Βρετανία έθεσε σε λειτουργία «παγωμένο» κοίτασμα πετρελαίου με παραγωγή 1 δισεκατομμύριο βαρέλια ισοδύναμου πετρελαίου, η Ρουμανία εξελίσσεται στο μεγαλύτερο παραγωγό φυσικού αερίου της ΕΕ με το κοίτασμα «Neptum Deep» και στην Κύπρο, οι Exxon Mobil και Qatar Energy, μόλις την προηγούμενη βδομάδα, ξεκίνησαν τη γεώτρηση στο οικόπεδο 5 της κυπριακής ΑΟΖ.

Έτσι και εδώ, η κυβέρνηση Μητσοτάκη, περίμενε την ημέρα της ορκωμοσίας του Τραμπ, την Δευτέρα 20 Γενάρη, για να ανακοινώσει ότι ο αμερικανικός κολοσσός των ορυκτών καυσίμων Chevron εκδήλωσε ενδιαφέρον για έρευνα στη θαλάσσια περιοχή από νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου και έως δυτικά της Κρήτης. Στο σχετικό δελτίο Τύπου του Υπουργείο Ενέργειας, διαβάζουμε ότι «το ενδιαφέρον της Chevron, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ήδη δραστηριοποιείται στη χώρα μας η ExxonMobil, σηματοδοτεί την ταυτόχρονη παρουσία δύο ενεργειακών κολοσσών και ενισχύει την πεποίθηση πως η Ελλάδα μπορεί να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην παγκόσμια αγορά ενέργειας και επιβεβαιώνει ότι η χώρα μας αποτελεί έναν ελκυστικό επενδυτικό προορισμό... πρόκειται για μια πολύ σημαντική εξέλιξη που εντάσσεται στην εθνική στρατηγική για την ενεργειακή ανεξαρτησία και μείωση του ενεργειακού κόστους, με παράλληλες πρωτοβουλίες για την αυξημένη προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος», ενώ, στη Βουλή, ο Μητσοτάκης δήλωνε ότι: «η χώρα επενδύει ενεργά στη διερεύνηση ύπαρξης φυσικού αερίου εντός ζωνών κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων. Νομίζω ότι όλοι καταλαβαίνουμε σήμερα σε αυτό το διαφοροποιημένο γεωπολιτικό περιβάλλον, ότι η παρουσία των δύο μεγαλύτερων αμερικανικών κολοσσών Exxon και Chevron στην Ελλάδα εντός ζωνών άσκησης ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, έχει διπλή σημασία: ενεργειακή και γεωπολιτική». 

Εποχή

Με λίγα λόγια, στο κυβερνητικό αφήγημα, καλή είναι η «πράσινη μετάβαση» για να την αναφέρουμε στις Συνόδους για το Κλίμα αλλά τώρα η νέα εποχή εξορύξεων, που σηματοδοτεί η εκλογή Τράμπ, θα σημάνει ότι η Ελλάδα θα έχει, «με τις πλάτες των ΗΠΑ», ενεργειακή ανεξαρτησία, θα γίνει μεγαλοπαραγωγός χώρα φυσικού αερίου, οι εγχώριες τιμές της ενέργειας θα πέσουν, θα «τρώμε όλοι με χρυσά κουτάλια» και, με μία παγκόσμια πρωτοτυπία, όλα αυτά θα συνδυαστούν και με την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. 

Δεν είναι τυχαίο ότι ο πιο ένθερμος υποστηρικτής αυτής της πολιτικής είναι η ακροδεξιά. Η πραγματικότητα, όμως, είναι ακριβώς η αντίθετη. Οι εξορύξεις σημαίνουν κέρδη μόνο για τις βιομηχανίες ορυκτών καυσίμων και καταστροφή για τις ζωές μας και το περιβάλλον.  

Η Chevron, όπως και κάθε εταιρία ορυκτών καυσίμων, έχει «ξαμοληθεί» προς αναζήτηση περιοχών με δυνητικά οφέλη από την αξιοποίηση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Στην Ελλάδα, τέτοιες περιοχές έχουν εντοπιστεί στις θαλάσσιες περιοχές του Ιονίου και νοτίως και δυτικώς της Κρήτης που θα μπορούσαν να φιλοξενούν δυνητικά (και όχι κατ' ανάγκη πραγματικά) αποθέματα. Η περιοχή που βάζει στο στόχαστρο η Chevron είναι μία έκταση 11.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων (θαλάσσιο οικόπεδο «Νότια Πελοπόννησος»). 

Το εν λόγω «οικόπεδο» συνορεύει με τα θαλάσσια οικόπεδα «Νοτιοδυτικά Κρήτης» και «Δυτικά Κρήτης» που έχουν παραχωρηθεί και βρίσκονται υπό εξερεύνηση από την Exxon Mobil (διαχειριστής και μερίδιο 75%) και την «δική μας» Helleniq Energy (μερίδιο 25%). Οι εν λόγω παραχωρήσεις πραγματοποιήθηκαν το 2019 με τις εργασίες στο μπλοκ «Δυτικά Κρήτης» να βρίσκονται ακόμη στη πρώτη φάση και στο μπλοκ «Νοτιοδυτικά Κρήτης» να επίκειται η απόφαση για τη διενέργεια ή όχι ερευνητικής γεώτρησης. Μόνο αν επιβεβαιωθούν απολήψιμα αποθέματα φυσικού αερίου τότε, αποκτά αξία το σύνολο της περιοχής εντός και πέριξ των εν λόγω θαλάσσιων περιοχών και επομένως και οι περιοχές που ζήτησε προς εξερεύνηση η Chevron.  

Ο υπουργός Σκυλακάκης ξεκαθάρισε ότι «οποιαδήποτε δεδομένα σχετικά με πιθανή ύπαρξη κοιτασμάτων δεν μπορούν να δημοσιοποιηθούν, καθώς αποτελούν εμπορικό μυστικό των εταιρειών που διεξάγουν τις έρευνες... το καθήκον της κυβέρνησης είναι να διασφαλίσει τις συνθήκες για τη διεξαγωγή ερευνών και εξορύξεων". Πάντως, μέχρι τώρα, στα 15 χρόνια που υπάρχει η σχετική συζήτηση «περί αξιοποίησης εγχώριων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων», μία σειρά εταιρείες του κλάδου, όπως Total και Repsol, «έχουν φύγει», οι παραχωρήσεις οικοπέδων είναι σήμερα 5 από 13 που ήταν το 2020 και το «πηλίκο», ως προς την παραγωγή, να παραμένει στο μηδέν. 

Η Chevron, η οποία παρουσίασε, το 2023, κέρδη 35,5 δις δολαρίων, είναι η δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία ορυκτών καυσίμων των ΗΠΑ με δραστηριότητες που εκτείνονται από τον Καναδά και τη Βραζιλία μέχρι το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Νιγηρία και την Αυστραλία. Σχεδιάζει να επενδύσει 57,4 δις δολάρια στην «επέκταση πετρελαίου και φυσικού αερίου» μέχρι το τέλος του 2030 και πρωτοστατεί στο «πράσινο ξέπλυμα». Έχει δηλώσει ότι «φιλοδοξεί» να επιτύχει «καθαρές μηδενικές εκπομπές», μέχρι το 2050, μέσα από συστήματα αντιστάθμισης άνθρακα, όμως, έρευνα της Corporate Accountability διαπίστωσε ότι το 93% των αντισταθμίσεων που «αγόρασε» και το «μέτρησε» στους κλιματικούς στόχους της, μεταξύ 2020 και 2022, ήταν στην κατηγορία «σκουπίδια». Οι εκπομπές ρύπων της, μεταξύ 2022 και 2024, είναι ισοδύναμες με τις εκπομπές από 364 σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα ετησίως και είναι υψηλότερες των συνολικών εκπομπών 10 ευρωπαϊκών χωρών μαζί για μια παρόμοια τριετία: Αυστρία, Νορβηγία, Σουηδία, Ελβετία, Δανία, Λιθουανία, Σλοβενία, Εσθονία, Λετονία και Ισλανδία.

Άμεσα

Πρέπει να πούμε όχι στις εξορύξεις. Θέλουμε τα όποια κοιτάσματα υδρογονανθράκων να παραμείνουν βαθιά θαμμένα στο πάτο της θάλασσας. Για να σώσουμε τις ζωές μας και τον πλανήτη πρέπει να αποδεσμευτούμε άμεσα από τα ορυκτά καύσιμα. Δεν πρέπει να αφήσουμε τα κέρδη της βιομηχανίας των ορυκτών καυσίμων να μας καταστρέψουν. 

Επιπλέον, η ιστορία της εξόρυξης και μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι ιστορία «ατυχημάτων», περιβαλλοντικών καταστροφών και πολεμικών συγκρούσεων. 

Όλη η διαδικασία μελέτης και εξόρυξης που ξεκινά με τη γεωλογική μελέτη, την σεισμική έρευνα, τις πειραματικές γεωτρήσεις, τις γεωτρήσεις εκμετάλλευσης, με την κατασκευή εγκαταστάσεων άντλησης και μεταφοράς και θα καταστρέψει τις θάλασσες και θα έχει και αρνητική επίδραση στη θέση των τεκτονικών πλακών. 

Στον κόλπο του Μεξικού, το 2010, σε γεώτρηση της BP συνέβη η μεγαλύτερη θαλάσσια διαρροή πετρελαίου (4,9 εκ. βαρελιών πετρελαίου) με 11 νεκρούς και καταστροφή του υδάτινου περιβάλλοντος. Η Exxon Mobil, από το 2005 μέχρι σήμερα, έχει προκαλέσει πάνω από 3.600 καταγεγραμμένες πετρελαιοκηλίδες σε όλο τον κόσμο. Το ανώτατο δικαστήριο των ΗΠΑ τής είχε επιβάλλει πρόστιμο 5 δις δολάρια για την οικολογική καταστροφή που προκάλεσε στην Αλάσκα, ενώ δικαστήριο στο Τσαντ πρόστιμο των 74 δις δολαρίων για την καταστρεπτική δραστηριότητά της στην εν λόγω χώρα. 

Επειδή η περιοχή των Ιονίων είναι όντως καταγεγραμμένη με υψηλή σεισμικότητα, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι μια βλάβη από σεισμό μεγάλης έντασης σε μια εγκατάσταση εξόρυξης, δε θα προκαλέσει διαρροή με συνακόλουθα προβλήματα ρύπανσης και άλλων βλαβερών επιδράσεων.