Πολιτισμός

«Έννοιες και πρακτικές όπως «αποκλειστικότητα», «κτητικότητα», «μονογαμία», «γάμος», «πίστη», «απιστία», «κεράτωμα» θεωρούνται στις μέρες μας αποδεκτές σαν αυτονόητες. Σαν κάτι μοιραίο που το προκαλεί και το έχει ανάγκη η «φύση» του ανθρώπου. Σαν φυσικός νόμος, κάτι δεδομένο, αναλλοίωτο και αιώνιο. Το ίδιο ισχύει και για την πυρηνική οικογένεια. Το διαζύγιο παραμένει ένα αναγκαίο κακό, ενώ ο γάμος ένα αναγκαίο καλό με κάποιες «μικρές» επιφυλάξεις, που εν τέλει δεν εξετάζονται παραπέρα και στο τέλος αγνοούνται…»

 

Ένα βιβλίο που δηλώνει ότι θέλει να μιλήσει για αυτά τα θέματα είναι σε κάθε περίπτωση ευπρόσδεκτο. Πρόκειται για ζητήματα που ενώ απασχολούν όλο τον κόσμο, υπάρχει αμηχανία στο να συζητηθούν ανοιχτά και ειλικρινά και ακόμα πιο μεγάλη δυσκολία να αντιμετωπιστούν όταν συμβαίνουν. Τι κι αν συμβαίνουν καθημερινά και στις καλύτερες οικογένειες... 

 

Τα ζητήματα φύλου, σεξουαλικότητας, ετεροκανονικότητας, πολυσυντροφικότητας είναι καλά κρυμμένα κάτω από χαλί της αστικής ηθικής. Το κίνημα χειραφέτησης του Μάη του ’68 και η αντανάκλασή του στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης «άνοιξε το καπάκι» για να αναδειχθούν, αλλά η προσπάθεια έμεινε στη μέση. Δόθηκαν κάποια δικαιώματα (π.χ. ισότητα γυναικών το 1983, σύμφωνο συμβίωσης και επέκτασή του στα ομόφυλα ζευγάρια) αλλά λειψά και πολλά έμειναν στα χαρτιά. Το όραμα της σεξουαλικής επανάστασης παραμένει ανεκπλήρωτο. Η επίσημη αριστερά και τμήματα της «άλλης» αριστεράς ελέγχονται για το ότι δεν βοήθησαν στο να αλλάξει η κατάσταση, υποτιμώντας τα ή παραπέμποντάς τα με μηχανιστικό τρόπο στη μελλοντική κομμουνιστική κοινωνία. 

 

Οι «Δώδεκα Ερωτικές Διαδρομές» πιστεύουμε ότι συμβάλλουν στην επαναδιεκδίκηση του ονείρου θέτοντας όλη την ατζέντα επί τάπητος. Πρόκειται για ένα συλλογικό έργο που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις, Πηγή(2016) και αποτελείται από κείμενα διαφορετικών ανθρώπων που έβαλαν στο χαρτί τις δικές τους εμπειρίες και σκέψεις. Το αποτέλεσμα: Οκτώ αφηγήσεις, τρία δοκίμια κι ένα ευφυές μονόπρακτο θεατρικό έργο. Οι συντελεστές του βιβλίου συναντήθηκαν και γνωρίστηκαν στη διαδικασία του κινήματος των πλατειών το 2011, προέρχονται δηλαδή από το κίνημα και όχι από κάποιο φιλελεύθερο κύκλο, γεγονός που διακρίνεται και κατά την ανάγνωση των κειμένων. 

 

Μέσα από τις προσωπικές καταθέσεις (αφηγήσεις) εμπλουτίζεται η εικόνα των επιθυμιών και ερωτικών συμπεριφορών που δεν είναι πανεπιστημιακές ασκήσεις αλλά γεγονότα της καθημερινής ζωής πραγματικών ανθρώπων που δεν χωρούν στα ασφυκτικά πλαίσια της αστικής ηθικής και διαρκώς προσπαθούν να διαφύγουν διαψεύδοντας ηχηρά τα στερεότυπα περί ανθρώπινης φύσης. Το κάνουν με πικρία, με αγανάκτηση, με χιούμορ. Γυναίκες που καταθέτουν χωρίς ενοχικότητα τις πολλαπλές ερωτικές τους εμπειρίες, ένας γκέι που παίζει ένα παράξενο παιχνίδι με τον ψυχαναλυτή του, μια καθηγήτρια που επιθυμεί τον μαθητή της.

 

Τα δοκίμια επιχειρούν να γενικεύσουν και να θεωρητικοποιήσουν, στοιχείο σεβαστό, το οποίο εισάγει ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις αλλά επισείει συγκεκριμένες παρατηρήσεις.  Όταν η πατριαρχία –η ήττα του γυναικείου φύλου- ορίζεται σαν πηγή της καταπίεσης, όχι μόνο της σεξουαλικής επιθυμίας αλλά ολόκληρου του κοινωνικού γίγνεσθαι, όλες οι σφαίρες της ζωής ανάγονται σε αυτήν, από την εργασία, την εκπαίδευση, τη φύση ως την οικογένεια. Είναι θεμιτό να επιχειρείται συνολική ερμηνεία, όμως αν η ρίζα είναι η πατριαρχία, τότε οι ωφελημένοι από τις αρνητικές της παρενέργειες θα έπρεπε να είναι οι άντρες, οι οποίοι πιο κάτω (ορθά) περιγράφονται σαν εκμεταλλευόμενη και αλλοτριωμένη πλειοψηφία. Έτσι, ενώ η περιγραφή των όψεων της καταπίεσης είναι αρκετά πλούσια και εύστοχη και συμφωνούμε στην απόπειρα συσχέτισής τους με το κυρίαρχο σύστημα, ο καπιταλισμός και η αστική τάξη απουσιάζουν πλήρως από την πάλη που χρειάζεται να γίνει και προβάλλονται οι ομάδες διεκδίκησης και η ατομική αλλαγή συμπεριφοράς και συνείδησης, σαν πιο άμεση και ρεαλιστική σε σύγκριση με τους στόχους της επανάστασης και της εργατικής εξουσίας. 

 

Στον αντίποδα, το δοκίμιο για την πολυσυντροφικότητα εισάγει αυτή την προοπτική κάνοντας τις αναγκαίες συνδέσεις και αναζητώντας κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες με κατάληξη: «.. κι αν το κίνημα των δεκαετιών ’60-’70 δεν νίκησε, όμως κατάφερε ν’αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα του. Σήμερα μας δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία. Μέσα στη γενικότερη κρίση του συστήματος, τα κυρίαρχα ιδεολογήματα τίθενται υπό αμφισβήτηση, ενώ γεννιούνται νέες ιδέες και οράματα».