Αντιφασιστικό και αντιρατσιστικό κίνημα
Έχουν κηρύξει πόλεμο στους πρόσφυγες -αλλά οι ζωές των προσφύγων μετράνε

10/7, Η Ναχίντ Χοσεϊνί με τη μεταφράστριά της Α. Φράγκου. Φωτό: Γιώργος Πίττας

Μια πλούσια συζήτηση με συγκλονιστικές παρεμβάσεις και παρουσία προσφύγων και μεταναστών πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Μαρξισμός 2021, με τίτλο “Οι ζωές των προσφύγων μετράνε”. Τη συζήτηση, που συντόνισε η Δήμητρα Κομνιανού από την ΚΕΕΡΦΑ Θεσσαλονίκης, άνοιξε ο Θανάσης Καμπαγιάννης, δικηγόρος, μέλος της πολιτικής αγωγής στη δίκη της Χρυσής Αυγής. 

“Βρισκόμαστε σε μια κατάσταση όπου αυτό που γνωρίζαμε τα προηγούμενα χρόνια, η Ευρώπη Φρούριο, βρίσκεται σαν στρατηγική σε παροξυσμό. Το 2015, η χρονιά με τη μαζική είσοδο προσφύγων στην Ευρώπη, η χρονιά της υποδοχής και της αλληλεγγύης σε πάνω από ένα εκατομμύριο προσφύγων μοιάζει πάρα πολύ μακρινό. 

Τότε, οι κυβερνήσεις σαν του Όρμπαν έμοιαζαν ότι είναι η μειοψηφία. Αυτή τη στιγμή είμαστε μάρτυρες μια Ορμπανοποίησης της ΕΕ, του αγκαλιάσματος της πολιτικής της απώθησης των προσφύγων και των μεταναστών με όρους πραγματικά στρατιωτικούς. Η Ευρωπαϊκή Ένωση παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτή την πολιτική. Έχει αγκαλιάσει τις χειρότερες πρακτικές που ακολουθούν χώρες και καθεστώτα σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι εικόνες που είχαμε όπως της Αυστραλίας που είχε ένα νησί για τους πρόσφυγες όπου διεκπεραίωνε ή μάλλον δεν διεκπεραίωνε τις πολιτικές του ασύλου, είναι πλέον οι πολιτικές που αγκαλιάζει η ΕΕ. 

Και η ελληνική κυβέρνηση παίζει το ρόλο του συνοριοφύλακα. Έχει αποδεχτεί ότι θα είναι το κράτος μαζί με τα άλλα κράτη της νότιας Ευρώπης που θα διεκπεραιώνει αυτή την πολιτική. Τόσο η ΕΕ στο σύνολό της όσο και τα κράτη, ιδίως τα κράτη του νότου, είναι συνένοχα στις συγκεκριμένες εγκληματικές πολιτικές που σημαίνουν πως χιλιάδες άνθρωποι πεθαίνουν στα σύνορα. Η ΕΕ προσπαθεί να κάνει outsourcing της προσφυγικής πολιτικής σε χώρες που βρίσκονται έξω από τα σύνορά της. 

Πρόκειται για εγκληματικές πολιτικές. Η ΕΕ που εμφανίζεται να είναι μια όαση πολιτισμού, συνεργάζεται με πολέμαρχους, σε χώρες όπως η Λιβύη, προκειμένου να χτίζουν φυλακές και να φτιάχνουν πολιτοφυλακές που απωθούν κόσμο που προσπαθεί να γλιτώσει από τον πόλεμο και την κλιματική αλλαγή. Συνεργάζεται με το καθεστώς Ερντογάν που κατά τα άλλα το καταδικάζει για τις αντιδημοκρατικές υπερβάσεις. Του έχει δώσει τον χειρισμό της προσφυγικής της πολιτικής, δίνοντας χρήματα, προκειμένου να κρατάει περίπου 3 με 4 εκατομμύρια Σύριους πρόσφυγες που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο έδαφος της Τουρκίας. 

Η κυβέρνηση της ΝΔ πρωτοστατεί σε αυτή την πολιτική. Δεν είναι ότι μέχρι τώρα δεν υπήρχε συνέχεια του κράτους. Η πολιτική της απώθησης ξεκινάει ήδη από το 2016 επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ όταν υπογράφεται η πολιτική συμφωνία της ΕΕ με την Τουρκία. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ τότε υπηρέτησε αυτή την πολιτική με τον εγκλωβισμό χιλιάδων προσφύγων στα νησιά. Η πολιτικής της ΝΔ έρχεται να κλιμακώσει πάνω σε αυτό, έρχεται πολύ πιο ανοιχτά και περήφανα να εφαρμόσει ρατσιστικές πολιτικές”. 

Ο Θανάσης Καμπαγιάννης στη συνέχεια εξήγησε τις αλλαγές που έχουν επέλθει και στα τέσσερα επίπεδα της πολιτικής ασύλου της Ελλάδας. Καταρχάς για την πολιτική της απώθησης, των pushbacks, την “επίσημη αν και ανομολόγητη πολιτική του ελληνικού κράτους και της ΕΕ την οποία είδαμε τον Μάρτη του 2020 στον Έβρο αλλά έχει γίνει από τότε κυρίαρχη πολιτική” ενώ “η κυβέρνηση καμαρώνει που έχουν πέσει κατά 80 με 90% οι αφίξεις”. Στη συνέχεια για τον εγκλωβισμό στα νησιά που περιμένει τους πρόσφυγες όταν έρχονται, που συνιστά “εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας και μάλιστα σε καμπ που είναι όλο και πιο κλειστά, όλο και λιγότερο δομές φιλοξενίας και όλο και περισσότερο κρατητήρια... σε μια προσπάθεια μαζικής παρανομοποίησης”. 

Τρίτον, είναι το ζήτημα της εξέτασης των αιτήσεων ασύλου όπου “με πρόσφατη απόφαση της κυβέρνησης θα απορρίπτονται όχι γιατί θα εξετάζονται αλλά γιατί οι άνθρωποι οι οποίοι τις κάνουν έχουν έρθει από την Τουρκία” διότι “αυτή η νομική πρόβλεψη θεωρεί ότι η Τουρκία είναι μια ασφαλής τρίτη χώρα”. Αυτό θα σημαίνει ότι “αυτές οι αιτήσεις θα απορρίπτονται όχι ως αβάσιμες αλλά ως απαράδεκτες, δεν πρόκειται δηλαδή καν να εξεταστούν” παρόλο που πρόκειται “για χώρες όπως η Συρία και το Αφγανιστάν από όπου ο κόσμος φεύγει μαζικά ως πρόσφυγας”. Το τέταρτο επίπεδο αφορά στις “συνθήκες ζωής αυτών των ανθρώπων μέχρι να γίνει η διεκπεραίωση όλης της διαδικασίας” με το σταμάτημα των προγραμμάτων στέγασης και της οικονομικής στήριξης αλλά και την περιστολή του δικαιώματος της μόρφωσης των προσφυγόπουλων “παρόλη τη μάχη που δίνουν οι εκπαιδευτικοί και το αντιρατσιστικό κίνημα”. 

Σε αυτά, υπογράμμισε ο Θ. Καμπαγιάννης, πρέπει να “προσθέσει κανείς και την κατάσταση της πανδημίας που για τους πρόσφυγες σήμανε μια κατάσταση εγκλεισμού μέσα στον εγκλεισμό, γιατί υπήρχε μια απόλυτη για αυτούς καραντίνα” καθώς “η κυβέρνηση εφαρμόζει μια πολιτική Σπιναλόγκας”. Έκλεισε την ομιλία του μιλώντας για την “προφανή στόχευση αυτής της πολιτικής”, τη “διάσπαση των εργαζόμενων και της νεολαίας” τη “στοχοποίηση του πιο αδύναμου κομματιού της εργατικής τάξης ως εχθρό”, μια πολιτική “που πρέπει να ηττηθεί με την ενότητα των ντόπιων και των προσφύγων και των μεταναστών”. 

“Μετράνε οι ζωές των προσφύγων;” αναρωτήθηκε ο δικηγόρος Δημήτρης Ζώτος που έχει αναλάβει τις υποθέσεις των οικογενειών των προσφύγων θυμάτων στα καμπ, ξεκινώντας την ομιλία του για να απαντήσει ο ίδιος πως “για τον Μηταράκη, τον Μητσοτάκη, τον Χρυσοχοΐδη, δεν μετράνε.” 

Ρατσιστικά μέτρα

“Τους έχουν κυριολεκτικά κηρύξει πόλεμο. Μέχρι τώρα έχουν εφαρμόσει όλα τα ρατσιστικά μέτρα: επαναπροωθήσεις, συλλήψεις, εγκλεισμούς. Οι πρόσφυγες αντιμετώπισαν την τελευταία μεγάλη επίθεση της κυβέρνησης Σαμαρά το 2012. Μια εκστρατεία με τίτλο 'η επανακατάκτηση των πόλεων'. 

Τώρα έχουμε περάσει σε άλλο επίπεδο ρατσιστικής πολιτικής το οποίο έχει δύο βασικούς πυλώνες. Τέρμα το άσυλο και μαζικός εγκλεισμός σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Αυτό μεταφράζεται με τον χαρακτηρισμό από τον Μηταράκη της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας για πρόσφυγες από τη Σομαλία, το Πακιστάν, το Αφγανιστάν και τη Συρία. Σύμφωνα με το Ελληνικό Συμβούλιο Μετανάστευσης, από τους πρόσφυγες, για παράδειγμα στη Λέσβο, που ζητάνε άσυλο, το 61% είναι Αφγανοί. Το 8% είναι από τη Συρία και το 8% από τη Σομαλία. Το 81% δηλαδή δεν θα έχουν δικαίωμα να ζητήσουν άσυλο, οι αιτήσεις τους θα κρίνονται απαράδεκτες. Μαζί με τους υπόλοιπους που έρχονται από χώρες που θεωρούνται “ασφαλείς” το ποσοστό ανεβαίνει στο 95,8%. Πρόκειται για μια αλλαγή φάσης. 

Μέχρι τώρα οι πρόσφυγες είχαν το χρονικό περιθώριο να οργανώσουν τη νομική τους υπεράσπιση και οι οργανώσεις που τους στηρίζουν να βοηθήσουν στη διεκπεραίωση και την εξέταση των αιτημάτων τους. Αυτό τώρα χάνεται. Θα έχουν τρεις μέρες και το αίτημά τους θα απορρίπτεται. Βλέπουμε τι γίνεται τώρα στο Αφγανιστάν με τη ντροπιαστική αποχώρηση των ΗΠΑ. Αυτό θα σημάνει ένα τεράστιο κύμα φυγής, που θα περάσει μέσα από την Τουρκία προς τα σύνορα της Ευρώπης. Γι’΄αυτό υπάρχει ο δεύτερος δολοφονικός μηχανισμός, η FRONTEX, η οποία σε συνεργασία με τις ελληνικές αρχές επαναπροωθεί με τέτοιο ζήλο που η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ τους έχει καταγγείλει επανειλημμένα και τώρα υπάρχει αίτημα για ανάκληση λειτουργίας της FRONTEX. 

Τι θα γίνει όμως με όσους θα βρίσκονται εδώ χωρίς δικαίωμα ασύλου; Σύμφωνα με τον Μηταράκη “η επιδίωξή μας είναι οι απελάσεις” και σύμφωνα με τον Καμπουράκη, τον γγ υπ. Μετανάστευσης “δεν θα υπάρχουν πια ανοιχτά στρατόπεδα”. Για αυτούς, των οποίων η αίτηση θα έχει κριθεί ως απαράδεκτη, θα είναι υποχρεωτική η κράτηση στα στρατόπεδα συγκέντρωσης-κράτησης, με απλή απόφαση αστυνομικού διευθυντή, για απροσδιόριστο χρόνο, μέχρι να πραγματοποιηθεί η απέλασή τους. Τις συνθήκες κράτησης σε αυτά τα κέντρα τις έχουν καταγγείλει τόσο η Ύπατη Αρμοστεία όσο και το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες ως απάνθρωπες, εξευτελιστικές σε επίπεδο βασανιστηρίων. Ποιό είναι το αποτέλεσμα για τους πρόσφυγες; Θάνατος και αυτοκτονίες”. 

Ο Δημήτρης Ζώτος συνέχισε μιλώντας για τον Κούρδο Ιμπραχίμ Εργκιούν που αυτοκτόνησε στο στρατόπεδο της Κορίνθου μετά από 17 μήνες κράτησης, και αφού είχαν απορριφθεί έξι αιτήματά του να αφεθεί ελεύθερος ώστε να μπορέσει να πάει στη Γαλλία να βρει τον αδερφό του. “Τον άφησαν χωρίς καμία φροντίδα και στήριξη. Τώρα ζητάμε να λογοδοτήσει η διοίκηση του στρατοπέδου και ο Μηταράκης, η διαδικασία έχει ξεκινήσει, η οικογένεια μας έχει εξουσιοδοτήσει” είπε, και αναφέρθηκε και στην περίπτωση του Μακί Ντιαμπατέ που επί τρεις μέρες με φρικτούς πόνους ζητούσε βοήθεια στο στρατόπεδο της Κω και τελικά κατέληξε από ειλεό. “Δεν πεθαίνει κανείς σήμερα σε καμία χώρα από ειλεό πλέον. Όμως ο Μάκι πέθανε και γι’΄αυτό χθες ο αδερφός του μας έκανε το πληρεξούσιο για να εκπροσωπήσουμε την οικογένεια στη δίκη που θα ξεκινήσουμε κατά του στρατοπέδου και του υπουργείου Μετανάστευσης”. 

Αναφέρθηκε τέλος και στον θάνατο της Μιμί Μουκάγιε στο στρατόπεδο της Μαλακάσας λόγω έλλειψης ιατρικής φροντίδας. “Η καμπάνια που έχει ξεκινήσει για να κλείσουν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης” είπε “είναι εξαιρετικά σημαντική. Για εμάς οι ζωές των προσφύγων μετράνε. Και οι ζωές των μεταναστών μετράνε, γιατί και για αυτούς, οι επιχειρήσεις σκούπα που ετοιμάζονται θα σημαίνουν στρατόπεδα κράτησης και στη συνέχεια απέλαση εφόσον συλλαμβάνονται χωρίς μόνιμη άδεια παραμονής. Αυτή τη μάχη πρέπει να την δώσουμε και δεν θα τη δώσουμε με την ΕΕ, που ψάχνει να κάνει outsourcing στην Ουγκάντα”. 

Έκλεισε την ομιλία του κάνοντας κριτική στην αριστερά που αποφεύγει τον “γιγάντιο άσπρο ελέφαντα” του προσφυγικού και των στρατοπέδων συγκέντρωσης και λέγοντας πως “ο κόσμος της Λέσβου και όχι μόνο έχει συμπαρασταθεί στους πρόσφυγες. Στην Ελλάδα έχουμε εμπειρία του τι σημαίνουν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Με αυτόν τον κόσμο και τις κοινότητες των προσφύγων θέλουμε να προχωρήσουμε την καμπάνια για την κατάργησή τους. Αυτές οι επιθέσεις είναι η άλλη πλευρά των νόμων Χατζηδάκη για το οχτάωρο και το ασφαλιστικό. Η σύνδεση των δύο αγώνων μας δίνει δύναμη για να τα σταματήσουμε και τα δύο”. 

Τελευταία μίλησε η Κατερίνα Θωίδου, δημοτική σύμβουλος με την Ανταρσία στην Κοκκινιά. “Έχουμε να παλέψουμε απέναντι σε μια κυβέρνηση που δεν συντονίζεται απλά με τη ρατσιστική μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ αλλά δίνει τον τόνο. Στην τελευταία Σύνοδο της ΕΕ στα τέλη του Ιούνη συμφωνήθηκε μεταξύ άλλων η συνεργασία με τις τρίτες χώρες για τη μείωση της ροής των προσφύγων. Η Ελλάδα είχε προτρέξει να το κάνει αυτό με την ΚΥΑ στις αρχές του Ιούνη. Ο Μηταράκης καυχιέται πως έχουν μειωθεί οι ροές κατά 82% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2020 και πως έχουμε 60.000 λιγότερους αιτούντες άσυλο. Όταν ακούμε αυτά τα νούμερα το μυαλό μας πρέπει να πηγαίνει στον Ιμπραχίμ, τον Μακί, τη Μιμί αλλά και στον 28χρονο Σομαλό πρόσφυγα που βρέθηκε νεκρός μέσα στο αντίσκηνό του στο στρατόπεδο της Χίου, που τον ανακάλυψαν μόνο όταν άρχισαν να τριγυρίζουν τη σκηνή του ποντίκια για να φάνε από τη σάρκα του. 

Να σώσουμε ζωές

Για αυτά τα πράγματα καυχιέται η κυβέρνηση, για τα pushbacks, μέσα στη θάλασσα, που προσπαθούν να τους αποτρέψουν από το να μπουν στα ελληνικά χωρικά ύδατα με ξυλοδαρμούς, κλοπές κινητών, με πρόκληση κυμάτων και άλλους τρόπους, οι οποίοι έχουν καταγραφεί σε βίντεο από ΜΚΟ. Κόντρα σε αυτά τα πράγματα χρειάζεται να παλέψουμε για να σώσουμε αυτές τις ανθρώπινες ζωές. Έχουμε μια κυβέρνηση που παίζει το χαρτί του ρατσισμού προκειμένου να διασπάσει και να αποπροσανατολίσει την εργατική τάξη από τους πραγματικούς υπεύθυνους για την κρίση και την πανδημία”.

Η Κατερίνα Θωίδου μίλησε στη συνέχεια για τις μάχες του επόμενου διαστήματος. “Ως ΚΕΕΡΦΑ” είπε, “πρέπει το επόμενο διάστημα να κάνουμε αυτές τις συνδέσεις και να δώσουμε πολύ πιο συγκεκριμένες μάχες. Μας λένε για το ασφαλιστικό πως πρέπει να δώσουν τα λεφτά των επικουρικών ταμείων σε επενδυτικές εταιρείες για να γλιτώσει το ασφαλιστικό. Για σκεφτείτε όλοι οι μετανάστες που δουλεύουν ανασφάλιστοι, οι αλβανοί μετανάστες που δουλεύουν εδώ τα 30 τελευταία χρόνια, που πολλοί δεν πρόκειται να πάρουν ποτέ σύνταξη, πόσα λεφτά θα είχαν κερδίσει τα ταμεία αν ασφαλίζονταν οι μετανάστες από τους εργάτες γης στη Μανωλάδα μέχρι τους εργαζόμενους στον επισιτισμό και την καθαριότητα. 

Οι εκπαιδευτικοί παλεύουν ενάντια στην Κεραμέως, στην αξιολόγηση, στην περικοπή της χρηματοδότησης. Οι μάχες που χρειάζεται να κλιμακώσουν οι εκπαιδευτικοί για να φτιαχτούν τάξεις ένταξης για τα προσφυγόπουλα, για τμήματα υποδοχής, για να υπάρξουν προσλήψεις μονίμων εκπαιδευτικών για τα παιδιά των ντόπιων και των προσφύγων. Οι μάχες που δίνονται στα νοσοκομεία, τι θα ήταν αν ένα προηγούμενο διάστημα δεν είχαμε παλέψει ώστε οι πρόσφυγες και οι μετανάστες να μπορούν να πηγαίνουν στα νοσοκομεία χωρίς να τους κυνηγάει η αστυνομία. Έτσι μπορούμε να διεκδικούμε ότι αφού αυξάνονται οι ανάγκες πρέπει να αυξηθεί και το προσωπικό. 

Έχουμε φωτεινά παραδείγματα των μαχών που έχουμε δώσει. Οι κυβερνήσεις θέλανε να μείνουν οι πρόσφυγες αόρατοι για να μην σπάσει στην πράξη το ιδεολόγημα του ρατσισμού που έρχεται από τα πάνω. Το παράδειγμα της κοινής δράσης του σωματείου των καθαριστριών του δήμου Αθήνας ήταν καταπληκτικό. Κόντρα στον ρατσιστικό τους αποκλεισμό από την κυβέρνηση που πήγε να διώξει τις μετανάστριες συμβασιούχες επειδή δεν είχαν πιστοποιητικό γλωσσομάθειας. Ήταν καταπληκτικό το παράδειγμα των ΕΛΜΕ της Θεσσαλονίκης που απαίτησαν να μην διωχθεί ο πρόσφυγας μαθητής που κατάφερε να μάθει τόσο καλά ελληνικά ώστε να δώσει Πανελλήνιες και να μπορέσει να δώσει ξανά τον Σεπτέμβρη. Το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα όμως είναι η τριήμερη απεργία των Μπαγκλαντεσιανών εργατών γης στο Μαραθώνα που με τον αγώνα τους και τη στήριξη του τοπικού Εργατικού Κέντρου, κέρδισαν αυξήσεις 20%. 

Μέσα από αυτές τις κοινές μάχες, τη μαζική συμμετοχή των εργατών στις πανεργατικές, μπορούμε να αναδείξουμε ότι η επίθεση στους μετανάστες είναι επίθεση σε όλους τους εργάτες. Χρειαζόμαστε για αυτές τις μάχες μια Αριστερά που δεν θα σκέφτεται το εκλογικό κόστος, γιατί εμπιστεύεται τη δύναμη της τάξης μας, και σε αυτή τη δύναμη χωράνε όλοι: οι πρόσφυγες, οι μετανάστες, οι ομοφυλόφιλοι, οι γυναίκες”. 

Στη συζήτηση παρέμβηκαν μεταξύ άλλων η Ήλια από το Παγκράτι που τόνισε τη σημασία να δώσουμε τη μάχη σε όλα τα επίπεδα, και στο διαδίκτυο, για να αντιπαρατεθούμε στο ρατσιστικό αφήγημα “που θέλει τον πρόσφυγα και τον μετανάστη να έχει έρθει να μας πάρει τη δουλειά” και η Αργυρή Ερωτοκρίτου, γιατρός από το νοσοκομείο Γεννηματάς η οποία μίλησε για την πρόσφατη συνέντευξη του πρωθυπουργού όπου από τη μία αρνιόταν τα pushbacks και από την άλλη μιλούσε για νοσοκομεία που περισσεύουν. “Μέσα στην πανδημία φάνηκε το τί θα σημάνει η ιδιωτικοποίηση των νοσοκομείων για τους πρόσφυγες. Πολλές φορές μπήκε το ζήτημα ‘πως θα διασωληνωθεί αφού δεν έχει ΑΜΚΑ;' αλλά το απάντησαν οι εργαζόμενοι. Πάντα έβρισκαν μια λύση. Στον ιδιωτικό τομέα δεν τους δέχονταν είτε είχαν είτε δεν είχαν ΑΜΚΑ. Η πάλη για δημόσια Υγεία για όλους εμπεριέχει την πάλη ενάντια στο ρατσισμό και αντίστροφα”. 

Στη συνέχεια το λόγο πήρε η Ναχίντ Χοσεϊνί, αφγανή προσφύγισσα από το στρατόπεδο της Μαλακάσας, για να εκφράσει την ευχαρίστησή της που ζει και δουλεύει στην Ελλάδα αλλά και για να θυμίσει πως “μετά τη διαδήλωση στις 20 Μάρτη καταφέραμε να πάρουμε κάρτες αιτούντων ασύλου και σκοπεύουμε να μείνουμε εδώ και όχι να γυρίσουμε στην Τουρκία”. Τελευταία μίλησε η Φατιμά για να ευχαριστήσει εκ μέρους των αφγανών προσφύγων την ΚΕΕΡΦΑ και να πει πως “όταν ήρθε αυτή η κυβέρνηση μας έκαναν να ζούμε σαν ζώα. Χωρίς χαρτιά, χωρίς τίποτα”. Μετέφερε εικόνες αστυνομικής βαρβαρότητας από το καμπ του Ελαιώνα και της Αμυγδαλέζας. “Θέλουμε να παλέψουμε για τους αλλοδαπούς που δεν έχουν χαρτιά, για να ζήσουν όπως ζήσαμε εμείς. 'Ολοι θέλουμε να ζήσουμε καλύτερα. Πρέπει σαν μια γροθιά να παλέψουμε να αλλάξουμε τα πράγματα προς το καλύτερο”. 

Τη συζήτηση που παρακολούθησαν πολλοί μετανάστες και πρόσφυγες χάρη στους τέσσερις μεταφραστές που συνέβαλαν, ακολούθησαν πλούσιες συζητήσεις έξω από την αίθουσα τόσο για τις ρατσιστικές πολιτικές της κυβέρνησης όσο και για την καμπάνια της ΚΕΕΡΦΑ για να κλείσουν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης.