Μ. Λυμπεράτος
Άναψε όλη την περασμένη βδομάδα η πολιτική συζήτηση για τη στάση της Αριστεράς απέναντι στον πόλεμο και το αντιπολεμικό κίνημα στο περίπτερο 115 του Μαρξιστικού Βιβλιοπωλείου στο Φεστιβάλ Βιβλίου στο Ζάππειο, με αφορμή τα βιβλία για την Ουκρανία και τα Ελληνοτουρκικά.
Αυτή η συζήτηση θα είναι στο κέντρο της εκδήλωσης που οργανώνει το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, την Πέμπτη 15 Σεπτέμβρη στις 8μμ, με αφορμή τα 100 χρόνια από το τέλος της Μικρασιατικής Εκστρατείας του ελληνικού καπιταλισμού, για την έκδοσή του «ΣΕΚΕ – Οι ρίζες της επαναστατικής αριστεράς στην Ελλάδα». Η εκδήλωση θα γίνει στη σκηνή “Διδώ Σωτηρίου” του Φεστιβάλ στο Ζάππειο με ομιλητές τον ιστορικό Μιχάλη Λυμπεράτο και τον συγγραφέα του βιβλίου Λέανδρο Μπόλαρη.
Πρόκειται για ένα σημαντικό βιβλίο που θυμίζει ότι η Αριστερά στην Ελλάδα –και όχι μόνο– γεννήθηκε μέσα από το αντιπολεμικό κίνημα. Μετά την Επανάσταση του Οκτώβρη του ’17 στη Ρωσία, δημιουργήθηκαν σε όλη την Ευρώπη καινούργια επαναστατικά κόμματα. Η ίδρυση του ΣΕΚΕ το φθινόπωρο του 1918 εντάσσεται σε αυτόν τον κύκλο.
Ομάδες σοσιαλιστών από όλη την Ελλάδα αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα επαναστατικό κόμμα, το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδα (ΣΕΚΕ) που θα πάλευε να σταματήσει τη θανατηφόρα εκστρατεία στη Μικρά Ασία, θα τη συνέδεε με τις μεγάλες απεργίες που έκανε η εργατική τάξη κόντρα στις θυσίες που επέβαλε ο πόλεμος, θα οργάνωνε την υποδοχή των προσφύγων και θα εξασφάλιζε ψωμί και δουλειά για όλους τους εργάτες και εργάτριες. Στη δημιουργία αλλά και στην ανάπτυξη αυτού του κόμματος, έπαιξαν ρόλο ανάμεσα σε άλλους επαναστάτες και ο Παντελής Πουλιόπουλος και η ομάδα των Παλαιών Πολεμιστών που συμμετείχε. Ο Πουλιόπουλος ήταν ο πρώτος γραμματέας του ΣΕΚΕ, όταν αυτό μετονομάστηκε το 1924 σε ΚΚΕ και καθόρισε για μια μεγάλη περίοδο τις μάχες του εργατικού κινήματος και τις πολιτικές εξελίξεις.
Δεν ήταν μια ήρεμη περίοδος ούτε για τους «από πάνω» ούτε για τους «από κάτω». Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ‘20 το νέο κόμμα χρειάστηκε να προσανατολιστεί πολιτικά και ιδεολογικά και να δράσει σε συνθήκες έντονης πολιτικής και κοινωνικής κρίσης και αλλαγών, ανάμεσα σε αυτές και η ορμητική είσοδος της εργατικής τάξης στο προσκήνιο. Στα μέσα του 1918 ο Βενιζέλος διεκδικούσε για λογαριασμό του ελληνικού καπιταλισμού λεία από τη μοιρασιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αυτό σήμαινε συνέχεια της επιστράτευσης, πολεμικές προετοιμασίες. Ήταν ταυτόχρονα ένα πάρε-δώσε της «δικιάς μας» άρχουσας τάξης με τους ιμπεριαλιστές.
Το ΣΕΚΕ έριξε όλες του τις δυνάμεις για να συνδέσει το απεργιακό κύμα που σάρωνε τη χώρα με το αντιπολεμικό κίνημα, τόσο στην Ελλάδα όσο και μεταξύ των φαντάρων στο μέτωπο της Μικράς Ασίας. Το Σεπτέμβρη του 1920 ο «Εργατικός Αγών» (βδομαδιάτικη εφημερίδα του ΣΕΚΕ) σε προεκλογική περίοδο, δημοσίευσε ένα κείμενο με τίτλο “Η φωνή των Στρατιωτών του Μετώπου”: «Αφού τόσον καιρό στρώσαμε της Βαλκανικής, της Ρωσίας και της Ανατολής τα βουνά και τους κάμπους με τα κουφάρια μας και με το σκοτωμένο αίμα μας εβάψαμε το χώμα και τις πέτρες τους, αφού οι αφέντες που μας κυβερνάνε μας δέσανε με τις βαρειές αλυσίδες της οργανωμένης βίας σαβανώνοντας τα σπιτικά μας με τη μαυρίλα της δυστυχίας, έρχονται τώρα με την απαίσια ικανοποίηση του θριάμβου των να μας ζητήσουνε ψήφο ευγνωμοσύνης για το μεγάλωμα της ‘Πατρίδος’ και για την απελευθέρωση των ‘υπόδουλων αδελφών’».
Η επαναστατική στρατηγική ήταν στον πυρήνα της πολιτικής του ΣΕΚΕ. Όπως έγραφε στην ιδρυτική του διακήρυξη, ήταν ένα «κόμμα πάλης τάξεων και αντιπολιτεύσεως κι όχι κόμμα συμβιβασμών... Δεν δύναται ποτέ να συμμετάσχη ή να ενισχύση οποιαδήποτε κυβέρνηση της αστικής τάξεως και αποκρούει κάθε απόπειρα απομακρύνσεώς του από την πάλην των τάξεων με σκοπόν να διευκολυνθή η προσέγγισις των εργατών με τα αστικά κόμματα».
Διεθνισμός
Ο διεθνισμός ήταν το δεύτερο χαρακτηριστικό του κόμματος. Η εργατική τάξη και οι καπιταλιστές δεν έχουν κοινά εθνικά συμφέροντα και διεκδικήσεις, αντίθετα η πρώτη έχει κοινά συμφέροντα και οράματα με τους εργάτες και τις εργάτριες των Βαλκανίων, της Τουρκίας και όλου του κόσμου. Το κόμμα πάλευε «δια την ανατροπήν της διεθνούς κεφαλαιοκρατίας και το θρίαμβον του διεθνούς σοσιαλισμού».
Όλη τη δεκαετία του 1920 το ΣΕΚΕ-ΚΚΕ έδωσε μάχες σε όλα τα μέτωπα –με μεγάλες δυσκολίες, παρά την άγρια καταστολή της άρχουσας τάξης, ακόμα και όταν οι εργατικοί αγώνες χτυπήθηκαν στην αιματοβαμμένη γενική απεργία του 1923 και υποχώρησαν. Το εργατικό κίνημα θα περάσει στην αντεπίθεση στις αρχές της δεκαετίας του ’30. Όμως, πλέον το ΚΚΕ δεν ήταν το επαναστατικό κόμμα του Πουλιόπουλου. Ο Πουλιόπουλος διαγράφτηκε ως υποστηρικτής του Τρότσκι και της Αριστερής Αντιπολίτευσης.
Αυτήν την πορεία του ΣΕΚΕ-ΚΚΕ αναλύει διεξοδικά το βιβλίο που θα παρουσιάσει το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο την Πέμπτη στο Ζάππειο και σας προσκαλούμε να συζητήσουμε μαζί με τη βοήθεια του Μ. Λυμπεράτου και του Λ. Μπόλαρη. Δεν είναι «μόνο» μια ιστορική συζήτηση για το παρελθόν. Είναι για το τι Αριστερά χρειαζόμαστε σήμερα, σε ποια κληρονομιά βασιζόμαστε για να γκρεμίσουμε την κυβέρνηση της ΝΔ και ν’ ανοίξουμε το δρόμο για μια εργατική εναλλακτική, για μια κοινωνία χωρίς πολέμους, πείνα, φτώχεια, καταπίεση κι εκμετάλλευση.
