Πολιτισμός
Γιανναράς: Ορθόδοξος ανορθολογισμός

Χρήστος Γιανναράς

Ο Γιανναράς ήταν ένας θεολόγος και σαν θεολόγος κινούνταν στην καθαρή θεωρησιακή φιλοσοφία ήτοι στο απέραντο πεδίο της μεταφυσικής. 

Η θεολογική και όχι η φιλοσοφική του θεώρηση κινούνταν σε μια μείξη της πλατωνικής θεωρίας περί κάλους και της οντολογίας του προσώπου μέσα από ένα κράμα από τον περσοναλισμό, τη φαινομενολογία, ως την χαϊντεγκεριανή έννοια της ύπαρξης. Η θεολογική του προσέγγιση τον οδήγησε σε μια ρήξη με τον Διαφωτισμό και την ανάδειξη της Ορθοδοξίας ως τον ακρογωνιαίο λίθο του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού. Μέντορας της νεοορθοδόξης σχολής, που εμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980, εξέθρεψε έναν μύθο περί ανωτερότητας του δεύτερου έναντι του πρώτου. 

Η φιλοσοφία του ανάγεται στο μυστικιστικό ανορθολογικό πνεύμα της φιλοσοφίας, που θα το χαρακτηρίζαμε ως θεραπαινίδα της θρησκείας. Η φιλοσοφία δημιουργήθηκε αρχής εξαρχής σαν απάντηση στην αδυναμία της θρησκείας να δώσει πειστικές απαντήσεις για τον κόσμο που μας περιβάλλει. Στην νεότερη εποχή και εδικά μετά τον Καρτέσιο και τον γαλλικό Διαφωτισμό, ό,τι λέει η φιλοσοφία οφείλει να το αποδεικνύει με λογικά επιχειρήματα, διαφορετικά δεν είναι φιλοσοφία αλλά θεολογία. 

Ο Γιανναράς εκπροσωπεί το πνεύμα του ανορθολογισμού έναντι του ορθολογισμού της επιστήμης. Σαν εκπρόσωπος αυτού του ιδεαλιστικού λόγου αποτελούσε το αγαπημένο παιδί των καθεστωτικών ΜΜΕ. Η μαρξιστική σχολή σκέψης που στοχεύει στο συνολικό μετασχηματισμό του οικονομικού και πολιτικού συστήματος δεν έχει καμία σχέση με την θεολογίζουσα φιλοσοφία του Χρήστου Γιανναρά. Η μαρξιστική σχολή σκέψης που αναλύει τα κοινωνικά φαινόμενα με υλικούς όρους απέχει παρασάγγας από τις απόψεις του Χρήστου Γιαναρά, αγαπημένο τέκνο όλου του συντηρητικού κόσμου μη εξαιρουμένων και εκείνων των θεολόγων που τον θεωρούσαν αιρετικό για τiς απόψεις του. 

Εν κατακλείδι, ο Χρήστος Γιανναράς δεν άνηκε σε εκείνους τους διανοούμενους που παλεύουν να μεταμορφώσουν τον κόσμο αλλά σε εκείνους που προσφέρουν μια απατηλή παραμυθία για φυγή από την βάρβαρη πραγματικότητα.

Χρήστος Μάραντος