Στις 2 Οκτωβρίου του 2018 ο Τζαμάλ Κασόγκι, ένας αντικαθεστωτικός Σαουδάραβας δημοσιογράφος μπήκε στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη για να ζητήσει κάποια χαρτιά. Και δεν βγήκε ποτέ. Ή για να είμαστε πιο ακριβείς βγήκε, νεκρός με το σώμα του τεμαχισμένο και πακεταρισμένο σε κούτες που έφυγαν με τη διπλωματική οδό από τη χώρα.
Η Σαουδική Αραβία καταδίκασε σε θάνατο ένα χρόνο αργότερα πέντε αξιωματούχους σε θάνατο και άλλους τρεις σε κάθειρξη 24 ετών σαν άμεσα υπεύθυνους για το έγκλημα. Αλλά κανένας δεν είχε -ούτε έχει- την παραμικρή αμφιβολία ότι η εντολή για τη δολοφονία είχε έρθει κατευθείαν από τον πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, τον πραγματικό ανώτατο ηγέτη της Σαουδικής Αραβίας.
Την περασμένη εβδομάδα ο μπιν Σαλμάν επισκέφθηκε επίσημα τον Λευκό Οίκο. Ο Τραμπ τον υποδέχτηκε, με τα λόγια της Καθημερινής, με «μια μεγαλοπρεπή τελετή … στον Κήπο των Ρόδων του Λευκού Οίκου, η οποία περιλάμβανε στρατιωτική τιμητική φρουρά, κανονιοβολισμούς και υπερπτήσεις αμερικανικών πολεμικών αεροσκαφών». Στο επίσημο δείπνο που ακολούθησε παραβρέθηκε σύσσωμη η ελίτ του αμερικανικού επιχειρηματικού κόσμου: ο Έλον Μασκ, το αφεντικό της Tesla και του ‘Χ’, ο Τιμ Κουκ, το αφεντικό της Apple, ο Τζένσεν Χουάνγκ, αφεντικό της Nvidia (φτιάχνει τα τσιπ της τεχνητής νοημοσύνης), η Μαίρη Μπάρα, η «σιδηρά κυρία» της General Motors, ο Ουίλιαμ Φορντ, ο κληρονόμος της ομώνυμης αυτοκινητοβιομηχανίας, για να αναφέρουμε μόνο μερικούς. Ε, δε θα χαραμίσουμε τις επιχειρηματικές ευκαιρίες για ένα τεμαχισμένο πτώμα.
Ο μπιν Σαλμάν υποσχέθηκε επενδύσεις που μπορεί να φτάσουν και στο ένα τρισεκατομμύριο δολάρια στην αμερικανική οικονομία. Και ο Τραμπ υποσχέθηκε από τη μεριά του να επιτρέψει την πώληση F35 και άλλων όπλων υψηλής τεχνολογίας στην Σαουδική Αραβία. Προς το παρόν δεν έχουν προσδιοριστεί οι λεπτομέρειες -οι ποσότητες, οι ημερομηνίες παράδοσης ή ο εξοπλισμός που θα φέρουν τα αεροπλάνα. Και ακόμα βρισκόμαστε σε υποσχέσεις – τίποτα δεν έχει υπογραφεί ακόμα.
Παρά τον «εντυπωσιακό» κατάλογο των προσκεκλημένων στο δείπνο, το πιο σημαντικό στοιχείο της επίσκεψης δεν είναι το οικονομικό. Είναι το «γεωστρατηγικό». Η αναθέρμανση των σχέσεων ΗΠΑ – Σαουδικής Αραβίας (ο Τραμπ είχε επισκεφθεί το Ριάντ λίγο μετά την ανάληψη της εξουσίας) είναι κομμάτι των σχεδίων του Τραμπ για την «αναμόρφωση» της Μέσης Ανατολής. Το κύριο στοιχείο αυτού του σχεδίου είναι η ομαλοποίηση των σχέσεων ανάμεσα στη Ισραήλ, το μαντρόσκυλο του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού στην περιοχή και των υπόλοιπων «ισχυρών παιχτών». Η Σαουδική Αραβία είναι ο ισχυρότερος από αυτούς.
Συμφωνίες
Ο Τραμπ προσπαθεί να αναβιώσει τις «Συμφωνίες του Αβραάμ». Η πρώτη από αυτές τις συμφωνίες είχε υπογραφτεί το 2020 (με την μεσολάβηση της κυβέρνησης του Τζο Μπάιντεν) ανάμεσα στο Ισραήλ, το Μπαχρέιν και τα Εμιράτα. Μέχρι τότε τα αραβικά κράτη (με εξαίρεση την Ιορδανία και την Αίγυπτο) έβαζαν σαν προϋπόθεση για την αναγνώριση του κράτους του Ισραήλ την δημιουργία ενός Παλαιστινιακού κράτους. Το 2020 οι ΗΠΑ κατάφεραν να ξεπεράσουν αυτόν τον «σκόπελο». Λίγο μετά το Μπαχρέιν και τα Εμιράτα, υπέγραψε και το Μαρόκο μια αντίστοιχη συμφωνία. Η Σαουδική Αραβία ήταν και αυτή έτοιμη να υπογράψει. Αλλά υπαναχώρησε μετά την επίθεση της 7ης Οκτώβρη και την γενοκτονία στη Γάζα που ακολούθησε.
Ο Τραμπ επανάφερε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων το ζήτημα της αναγνώρισης του κράτους του Ισραήλ και των συμφωνιών του Αβραάμ. Προς το παρόν η Σαουδική Αραβία επιμένει στον όρο της δημιουργίας ενός Παλαιστινιακού Κράτους. Ο Τραμπ ελπίζει να τον ξεπεράσει.
Η Σαουδική Αραβία είναι ένα από τα πιο σκληρά και αιμοχαρή καθεστώτα της υφηλίου. Ο μπιν Σαλμάν δεν δίνει δεκάρα ούτε για τους Παλαιστίνιους, ούτε για τους φτωχούς, ούτε για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αλλά, όπως όλα τα αυταρχικά καθεστώτα της Μέσης Ανατολής φοβάται τις «λαϊκές αντιδράσεις». Η Αραβική Άνοιξη συνεχίζει να τους στοιχειώνει. Ο μπιν Σαλμάν ονειρεύεται F35 και αμερικανικές επενδύσεις. Αλλά ύστερα εμφανίζονται ξαφνικά μπροστά του τα φαντάσματα του Μπεν Αλί και του Μουμπάρακ. Και ξυπνάει απότομα.