Αν είχε πρόσωπο η λέξη "προαπαιτούμενο" θα έμοιαζε με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε εδώ στην Ελλάδα. Ή ίσως με τον Πολ Τόμσεν, το μαντρόσκυλο της Κριστίν Λαγκάρντ. Στη Δημοκρατία της Μακεδονίας θα είχε τη φάτσα του Νίκου Κοτζιά. Ή ίσως του Πάνου Καμμένου. Και στις δυο χώρες το "προαπαιτούμενο" έχει γίνει μια βρώμικη λέξη. Μια λέξη συνώνυμη με τον εκβιασμό, την αρπακτικότητα, την απαξίωση της δημοκρατίας, την κυνική αδιαφορία για τους απλούς ανθρώπους και τον καθαρό παραλογισμό.

Ο τελευταίος "άσσος" που έβγαλε η ελληνική διπλωματία από το μανίκι στις διαπραγματεύσεις με τη Δημοκρατία της Μακεδονίας ονομάζεται erga omnes - "προς όλους": το νέο όνομα, Βόρεια Μακεδονία, Άνω Μακεδονία ή όποιο άλλο συμφωνηθεί θα πρέπει να χρησιμοποιείται και στο εσωτερικό των "Σκοπίων". Οι πινακίδες των αυτοκινήτων, για παράδειγμα που τώρα αρχίζουν με τα γράμματα ΜΚ, θα πρέπει να αλλάξουν σε SMK ή GMK. Ο στόχος είναι σαφής: ακόμα και ο τελευταίος κάτοικος της γειτονικής χώρας θα πρέπει να ξέρει ποιος νίκησε σε αυτόν τον μακροχρόνιο αγώνα δρόμου. Θα πρέπει να ξέρει ποιος είναι το μεγάλο αφεντικό. 

Προκλητικές απαιτήσεις

Οι απανωτές και ολοένα και πιο προκλητικές και παράλογες απαιτήσεις της ελληνικής πλευράς έχουν στριμώξει στη γωνία την κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ και απειλούν να τινάξουν στον αέρα τη συμφωνία. "Σύμφωνα με πληροφορίες", έγραφε την περασμένη Κυριακή η Καθημερινή, "ο κ. Ζάεφ αισθάνεται ανέτοιμος να προχωρήσει σε οριστικοποίηση της συμφωνίας αυτή τη στιγμή και θα ζητήσει από τον κ. Τσίπρα λίγο περισσότερο χρόνο, πιθανότατα ώς το τέλος του έτους...".

Ακόμα και εάν ο ίδιος ο Ζάεφ πεισθεί να υπογράψει δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα καταφέρει να πείσει και τους επόμενους κρίσιμους κρίκους. Η κυβέρνηση του θα καταφέρει εύκολα να περάσει τη συμφωνία από το κοινοβούλιο, όπου έχει την απόλυτη πλειοψηφία. Αλλά για να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης απαιτείται η υπογραφή του Προέδρου της Δημοκρατίας -του Γκιόργκι Ιβάνοφ που έχει ταχθεί ανοιχτά και δημόσια ενάντια στη συμφωνία. Και ύστερα θα πρέπει να εγκριθεί με δημοψήφισμα. Με βάσει το ισχύον σύνταγμα της Δημοκρατίας της Μακεδονίας για να είναι έγκυρο το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα πρέπει η συμμετοχή να ξεπεράσει το 50%. "Αν το εθνικιστικό VMRO-DPMNE", γράφει η Εφημερίδα των Συντακτών, "κάνει αποχή υπάρχει κίνδυνος να μην επιτευχθεί η απαραίτητη ποσόστωση...". Το περασμένο Σάββατο το VMRO-DPMNE, που κυβερνούσε τη Δημοκρατία της Μακεδονίας από το 2006 ως το 2016, οργάνωσε συλλαλητήριο στα Σκόπια ενάντια στη συμφωνία. Αν χάσει το δημοψήφισμα η κυβέρνηση θα αναγκαστεί να παραιτηθεί και οι διαπραγματεύσεις θα οδηγηθούν, με μεγάλη πιθανότητα, σε οριστικό ναυάγιο. Για αυτό δηλώνει ότι χρειάζεται "περισσότερο χρόνο" ο Ζάεφ. Η ακόρεστη βουλιμία της ελληνικής άρχουσας τάξης -και της κυβέρνησης του Τσίπρα- για παραχωρήσεις κινδυνεύει τώρα να γυρίσει μπούμερανγκ.

Η ελληνική άρχουσα τάξη δύσκολα θα βρει καλύτερη ευκαιρία από τη σημερινή για μια "επικερδή" τελική συμφωνία για το Μακεδονικό. Αυτό που άνοιξε ξανά τις διαπραγματεύσεις ήταν οι προσπάθειες της Δύσης -και πρωτίστως του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης- να αυξήσουν την παρουσία τους στα Δυτικά Βαλκάνια. Οι λόγοι που τους έσπρωξαν σε αυτή την απόφαση είναι προφανείς: ο πόλεμος στη Συρία συνεχίζεται, η Ρωσία κατάφερε όχι μόνο να εδραιώσει την παρουσία της στη Μέση Ανατολή αλλά και να διασώσει το συμμαχικό της καθεστώς του Άσαντ ενώ την ίδια στιγμή η Τουρκία, ένας από τους παραδοσιακούς ισχυρούς συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή όχι μόνο βυθίζεται στην κρίση αλλά έχει αρχίσει και να αλληθωρίζει προς τη Μόσχα.

Και η άρχουσα τάξη της Δημοκρατίας της Μακεδονίας αντιμετωπίζει την συγκυρία σαν μια ευκαιρία: η χώρα θα κερδίσει άμεσα τον τίτλο του "υποψηφίου μέλους" της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όλα τα "προνόμια" (για την άρχουσα τάξη, όχι για τους απλούς ανθρώπους) που απορρέουν από αυτή τη σχέση.

Για την Αθήνα αυτή είναι η ευκαιρία, όχι για να λυθεί το ονοματολογικό -αυτό δεν ήταν ποτέ το πραγματικό ζήτημα. Ευκαιρία για να μετατραπεί η γειτονική χώρα σε ένα "ελληνικό προτεκτοράτο". Ο Αλέξης Παπαχελάς, έκφρασε την περασμένη εβδομάδα το νέο εθνικό όραμα ανοιχτά, χωρίς περιστροφές στην Καθημερινή:

"Αφήσαμε το πάθος να θολώσει την κρίση μας τη δεκαετία του 1990, όταν μπορούσαμε και έπρεπε να λύσουμε το θέμα των Σκοπίων μετατρέποντάς τα σε χώρα-δορυφόρο μέσω οικονομικής διείσδυσης. Αυτή τη φορά, καλό είναι να αλλάξουμε σελίδα..."

Ο Παπαχελάς λέει φυσικά ψέματα: τη δεκαετία του 1990 η Ελλάδα μετέτρεψε τα "Σκόπια" σε χώρα-δορυφόρο. Η λέξη διείσδυση είναι πολύ απαλή για να περιγράψει αυτό που έγινε. Η σωστή λέξη είναι επέλαση: ό,τι πωλείτο (τράπεζες, επιχειρήσεις, γη, πρατήρια βενζίνης, σούπερ-μάρκετ κλπ) αγοράστηκε από το ελληνικό κεφάλαιο, κοψοχρονιά εννοείται. Όπως έγραφε το Βήμα (14.1.2018):

"Μετά τη λήξη του εμπάργκο της Ελλάδας στην ΠΓΔΜ και την ενδιάμεση συμφωνία (Σεπτέμβρης 1995) άρχισε οικονομική επέλαση στη γειτονική χώρα… Αυτή τη στιγμή δραστηριοποιούνται δεκάδες επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων όπως π.χ τα ΕΛΠΕ, ο ΤΙΤΑΝΑΣ, ο όμιλος Σαράντη, ο ΑΚΤΩΡ, η Εθνική Τράπεζα ,ο Βερόπουλος…".

Οι τσαμπουκάδες για "το όνομα της Μακεδονίας" δεν ήταν αποτέλεσμα κάποιου "πάθους" που θόλωσε την κρίση μας. Ήταν το όχημα αυτής της οικονομικής επέλασης. 

Σήμερα η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ προσπαθεί να "κλείσει" το Μακεδονικό. Η στάση της, όμως, δεν είναι καθόλου διαφορετική από την στάση των προηγούμενων κυβερνήσεων: θα το κλείσουμε αλλά μόνο αφού εισπράξουμε πρώτα τα ανταλλάγματα. Όσα περισσότερα ανταλλάγματα μπορούμε. Εμείς θα διαλέξουμε το όνομα. Εμείς θα εγκρίνουμε το σύνταγμα. Εμείς θα αποφασίσουμε πως θα αποκαλούν οι κάτοικοι την πατρίδα τους. Εμείς θα αποφασίσουμε τι πινακίδες θα έχουν τα αυτοκίνητά σας... Το παραπροϊόν αυτού του ατέρμονα εκβιασμού είναι η ενίσχυση του εθνικισμού και στις δυο πλευρές των συνόρων. Η Νέα Δημοκρατία δεν καλεί στα εθνικιστικά συλλαλητήρια που ετοιμάζει η ακροδεξιά "Επιτροπή Αγώνα για την ελληνικότητα της Μακεδονίας" για την 6η Ιούνη. Αλλά δίνει το πράσινο φως στα μέλη και τα στελέχη της να πάνε. Ο Άδωνις Γεωργιάδης το δήλωσε ανοιχτά "στον αέρα" σε συνέντευξή του στο ραδιόφωνο: είναι ελεύθεροι να συμμετάσχουν. 

Νονοί

Η Δημοκρατία της Μακεδονίας δεν χρειάζεται ούτε νονούς ούτε προστάτες. Το όνομά της ανταποκρίνεται και στην γεωγραφική της περιοχή και στον λαό της -Μακεδόνες ονομάζουν τους εαυτούς τους οι σλαβόφωνοι πληθυσμοί αυτής της περιοχής τουλάχιστον από τα τέλη του 19ου αιώνα και την Επανάσταση του Ίλιντεν (1903).

Οι εργάτες, οι αγρότες, οι φτωχοί, οι νέοι στη Δημοκρατία της Μακεδονίας, είναι αλήθεια, δεν έχουν να κερδίσουν τίποτα από την ένταξη της χώρας τους στο ΝΑΤΟ ή (κάποτε) στην ΕΕ. Αλλά είναι γελοίο να πιστεύει κανείς ότι ένα ελληνικό βέτο -με πρόσχημα το όνομα ή τα προαπαιτούμενα- θα τους σώσει από αυτή την καταστροφή. Η στάση του ΚΚΕ είναι (επιεικώς) λάθος. Ο μόνος που μπορεί να προστατεύσει τον λαό της Δημοκρατίας της Μακεδονίας από τον ιμπεριαλισμό της Δύσης είναι οι αγώνες του. Το καθήκον της αριστεράς εδώ στην Ελλάδα είναι να συμπαρασταθεί σε αυτούς τους αγώνες. Και να δείχνει στην πράξη ότι δεν έχει καμιά σχέση με όλα αυτά τα γουρούνια που -πάντα στο όνομα της ελληνικότητας της Μακεδονίας- επέβαλλαν το 1994 εμπάργκο σε βάρος "των Σκοπίων" καταδικάζοντας εκατοντάδες χιλιάδες φτωχούς σε έναν χειμώνα χωρίς καύσιμα, με άδεια ράφια και τις τιμές των βασικών προϊόντων στα ύψη. Η στοιχειώδης προϋπόθεση για να έχουμε κοινούς αγώνες ενάντια στο ΝΑΤΟ και τα αφεντικά και στις δυο πλευρές των συνόρων είναι η αναγνώριση της γειτονικής χώρας με το όνομα που διάλεξε: Δημοκρατία της Μακεδονίας.