Διεθνή
Λιβύη: Στη δίνη των ανταγωνισμών

12/11, Μακρόν και Σίσι. Φωτό: AFP

Ο στόχος της Διάσκεψης για τη Λιβύη, που έγινε την περασμένη εβδομάδα στο Παρίσι, δεν ήταν η εξασφάλιση της ομαλής «πολιτικής μετάβασης», όπως υποκριτικά αναφέρει το κοινό ανακοινωθέν. Ο στόχος του Εμμανουέλ Μακρόν, του διοργανωτή της Διάσκεψης είναι η ανατροπή των σημερινών αρνητικών για τη Γαλλία στρατιωτικών και πολιτικών συσχετισμών στην Λιβύη – μια ανατροπή που απειλεί να πυροδοτήσει μια νέα έκρηξη του αιματηρού εμφυλίου πολέμου που μαίνεται εδώ και εφτά περίπου χρόνια στη χώρα.

Οι εχθροπραξίες σταμάτησαν πριν από ένα περίπου χρόνο. Τον περασμένο Μάρτη οι αντιμαχόμενες πλευρές συμφώνησαν να σχηματίσουν μια προσωρινή κυβέρνηση κοινής αποδοχής που θα οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές. Οι τελικές αποφάσεις πάρθηκαν στη «δεύτερη διάσκεψη» του Βερολίνου που πραγματοποιήθηκε «υπό την αιγίδα του ΟΗΕ» τον Ιούνη στην πρωτεύουσα της Γερμανίας. Την ανακωχή, όμως, δεν την έφερε ούτε ο ΟΗΕ, ούτε η διπλωματία της δύσης. Την επέβαλλαν τα στρατιωτικά δεδομένα.

Η ανακωχή ήταν το αποτέλεσμα της ήττας των δυνάμεων του «στρατάρχη» Χαλιφά Χαφτάρ -ενός τοπικού πολέμαρχου που έλεγχε μέχρι πριν από λίγους μήνες την ανατολική Λιβύη. Οι δυνάμεις του Χαφτάρ, ενός παλιού αξιωματικού του λιβυκού στρατού που είχε έρθει σε σύγκρουση το 1987 με τον Μουαμάρ Καντάφι, είχαν ξεκινήσει μια εκστρατεία σε βάρος της Τρίπολης, της επίσημης πρωτεύουσα της Λιβύης, με στόχο την ανατροπή της αναγνωρισμένης από τον ΟΗΕ κυβέρνησης του προέδρου Φαγέζ αλ Σαράτζ. Παρόλα αυτά ο Χαφτάρ είχε την φανερή ή κρυφή υποστήριξη δεκάδων χωρών: τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα τον τροφοδοτούσαν με όπλα και πυρομαχικά, η Ρωσία του Πούτιν είχε ενισχύσει τον στρατό του με μισθοφόρους και η Γαλλία και η Αίγυπτος του προσέφεραν ανοιχτά διπλωματική κάλυψη.  Ανάμεσα στους «φίλους» του Χαφτάρ ήταν και η Ελλάδα του Μητσοτάκη. 

Ο Χαφτάρ, όμως, παρά τις αρχικές του επιτυχίες του, δεν κατάφερε τελικά να καταλάβει την Τρίπολη. Τα σχέδια του ανατράπηκαν από την παρέμβαση του Κατάρ και της Τουρκίας που στήριξαν, ύστερα από επίσημη πρόσκληση, στρατιωτικά την άμυνα της κυβέρνησης. Η Γερμανία απέκλεισε τον Χαφτάρ και από τις δυο διασκέψεις του Βερολίνου. Η Λιβύη εκπροσωπήθηκε από τον πρωθυπουργό και την υπουργό Εξωτερικών της κυβέρνησης της Τρίπολης. Στη διάσκεψη συμμετείχαν εκπρόσωποι των κυβερνήσεων της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Βρετανίας, της Ρωσίας, της Τουρκίας, της Αλγερίας, της Τυνησίας, των Εμιράτων και της Κίνας. Ο Μητσοτάκης, παρά τις διαμαρτυρίες της ελληνικής κυβέρνησης, δεν είχε προσκληθεί.

Συμφέροντα

Η Γαλλία ήταν μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η δεύτερη μεγαλύτερη αποικιοκρατική χώρα στον κόσμο. Σήμερα εξακολουθεί να διατηρεί δεκάδες «κτήσεις» διασπαρμένες στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα -από την Αφρική και τον Ινδικό Ωκεανό μέχρι την Πολυνησία και τη Νότια Αμερική. Η «επιρροή» της συνεχίζει να είναι σημαντική και στις περιοχές από τις οποίες έχει φύγει -τη Συρία και τον Λίβανο ή την Αλγερία. Η Λιβύη ήταν στο παρελθόν Ιταλική αποικία- και η Ιταλία εξακολουθεί να έχει στενούς δεσμούς και σημαντικά συμφέροντα στη χώρα. Αλλά αυτό δεν εμποδίζει τον Μακρόν να διεκδικεί τον πρωταγωνιστικό ρόλο σε ολόκληρη την περιοχή.

Η Διάσκεψη του Παρισιού έκλεισε με ένα κοινό ανακοινωθέν το οποίο απειλεί με κυρώσεις οποιονδήποτε προσπαθήσει να τορπιλίσει την «μετάβαση στην πολιτική ομαλότητα» και τις εκλογές της 24ης Δεκεμβρίου στη Λιβύη. Πρόκειται για καθαρή υποκρισία. Πρώτον οι εκλογές είναι ακόμα στον αέρα αφού ούτε οι τοπικές ηγεσίες ούτε οι «προστάτες» τους στη Δύση έχουν καταφέρει μέχρι τώρα να συμφωνήσουν για το ποιοι θα δικαιούνται να καταθέσουν υποψηφιότητα. Θα είναι υποψήφιοι τα στελέχη της σημερινής προσωρινής κυβέρνησης; Θα είναι υποψήφιος ο Χαφτάρ; Θα είναι υποψήφιος ο γιός του Καντάφι, που εμφανίστηκε πριν από μερικές ημέρες ξανά στη προσκήνιο και έρχεται πρώτος στις σφυγμομετρήσεις; 

Τα ερωτηματικά αυτά δεν είναι αθώα. Αυτή τη στιγμή όλες οι πλευρές επενδύουν τις ελπίδες τους στις εκλογές. Αλλά ταυτόχρονα προετοιμάζουν και το έδαφος για να τις αμφισβητήσουν αν το αποτέλεσμα δεν είναι αυτό που περιμένουν. Ή ακόμα και να τις ακυρώσουν προκαταβολικά, πριν από την 24 Δεκέμβρη. Σε αντίθεση με τις διασκέψεις του Βερολίνου, στη Διάσκεψη του Παρισιού είχαν καλεστεί όλοι οι φίλοι του Χαφτάρ. Ανάμεσά τους και ο Μητσοτάκης. Οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί που έχουν διαλύσει τη Λιβύη δεν έχουν τελειώσει.