Η εργατική παράδοση της οργάνωσης από τα κάτω. Οι απεργίες της Μεταπολίτευσης

Η πραγματικότητα είναι ότι πρωταγωνιστές της Μεταπολίτευσης δεν ήταν Καραμανλήδες και Παπανδρέου, αλλά απλοί άνθρωποι, εργάτες και εργάτριες που πάλεψαν για να πέσει η Χούντα και συνέχισαν να παλεύουν και στη συνέχεια.

Ο Καραμανλής ορκίστηκε πρωθυπουργός υπό το βλέμμα του Γκιζίκη, του “προέδρου της Δημοκρατίας” της Χούντας, ο οποίος παρέμεινε στη θέση του ως το τέλος της χρονιάς και ποτέ δεν πήγε μια μέρα φυλακή. Οι από πάνω έστηναν μια κουτσουρεμένη δημοκρατία με τα υπολείματα της Χούντας να παραμένουν ανέγγιχτα.

Την ίδια ώρα, ο κόσμος μέσα στα εργοστάσια έκανε βήματα προς την αντίθετη κατεύθυνση. Οι άνθρωποι που είχαν μόλις ρίξει τη Χούντα είχαν την αυτοπεποίθηση ότι μπορούν να συγκρουστούν με τους μικρούς δικτάτορες μέσα στο εργοστάσιο -αφεντικά, διευθυντές και επιστάτες. Ένιωθαν τη δύναμη ότι θα κάνουν ένα μικρό “Πολυτεχνείο” μέσα σε κάθε εργοστάσιο. Από εμπειρία και οργάνωση υπήρχαν πολύ λίγα πράγματα έτοιμα. Οι αγώνες των τελευταίων χρόνων της χούντας είχαν δώσει μόνο μια μικρή μαγιά -ενώ λίγοι ήταν αυτοί που κρατούσαν μια συνέχεια από τα Ιουλιανά του '65.

Στις καρέκλες της ΓΣΕΕ ακόμα κάθονταν οι διορισμένοι χουντικοί. Όταν ο Καραμανλής έστησε μερικούς δικούς του στην ηγεσία, κράτησε ατόφιο ολόκληρο τον αντιδημοκρατικό μηχανισμό της Χούντας μέσα στα συνδικάτα, και οι νοσταλγοί του Παπαδόπουλου συνέχιζαν να ελέγχουν Ομοσπονδίες και να παρουσιάζονται ως συνδικαλιστική παράταξη.

Όλα αυτά όμως δεν εμπόδισαν να ξεσπάσει ένα κύμα άγριων απεργιών ήδη πριν από τις εκλογές του '74. Η εργατική τάξη δεν περίμενε να εκδημοκρατιστεί η συνδικαλιστική δομή από τα πάνω για να βγει στον αγώνα. Έστησε μορφές πάλης πρωτόγνωρες και προχώρησε σε απεργίες που ξεκινούσαν από τα αυτονόητα και έφταναν να διεκδικούν ότι η δημοκρατία θα φτάσει μέχρι και στο άβατο των χώρων δουλειάς.

Το κίνημα του “εργοστασιακού συνδικαλισμού” όπως έμεινε γνωστό οργανώθηκε εντελώς από τα κάτω. Κινητήρια δύναμη ήταν η αυτοπεποίθηση των εργατών, στην πλειοψηφία τους νέων, κάποιες φορές 16χρονων και 17χρονων. Πάνω στην πάλη του ο κόσμος ανακάλυψε τις πιο προχωρημένες μορφές πάλης, το στήσιμο εργοστασιακού σωματείου, επιτροπής αγώνα, την απεργία, την κατάληψη, τη διαδήλωση μέσα στο χώρο δουλειάς για τον ξεσηκωμό άλλων τμημάτων, την απεργιακή φρουρά και την καμπάνια αλληλεγγύης.

Οι αγώνες του '74-'76 ήταν ένα σχολείο όπου δάσκαλος και μαθητής ήταν η ίδια η εργατική τάξη. Κάθε απεργία, ακόμη και αν έφτανε στην ήττα, έδινε το μήνυμα στην επόμενη για το πώς πρέπει να οργανώσει καλύτερα για να στριμώξει το αφεντικό.

Η πρώτη απεργία της Μεταπολίτευσης οργανώθηκε στη Νάσιοναλ Καν, στην Ελευσίνα. Τα οικονομικά αιτήματα δέθηκαν εκ των πραγμάτων με το δικαίωμα στο συνδικαλισμό. Είχε φτιαχτεί μια ομάδα πρωτοβουλίας μέσα στο εργοστάσιο και το αφεντικό απέλυσε έναν από τους πρωτεργάτες. Στην εφημερίδα Αγωνιστική Πορεία (στην εφημερίδα της Οργάνωσης Σοσιαλιστική Επανάσταση, πολλά χρόνια πριν κυκλοφορήσει η Εργατική Αλληλεγγύη) ένα μέλος της επιτροπής είχε περιγράψει τα γεγονότα σε ζωντανό χρόνο:

“Τη Δευτέρα καλούν στη διεύθυνση μερικούς που συμμετέχουν στην ομάδα πρωτοβουλίας και μοίραζαν προκηρύξεις την ώρα της δουλειάς και τους λένε ότι εμποδίζουν τους εργάτες στη δουλειά τους. Την Τρίτη μαθαίνουμε ότι σκοπεύουν να απολύσουν τον Δημουλέα (συμμετείχε και στην ομάδα πρωτοβουλίας).

Έρχεται στο εργοστάσιο και του ζητάνε να υπογράψει την απόλυσή του. Δεν δέχεται και τον πετάνε έξω. Αμέσως βγαίνει όλος ο κόσμος έξω. Παλιοί εργάτες, αγανακτισμένοι, άρχισαν να λένε: “Φτάνει πια. Μας έχετε σαν τα σκυλιά”.

Άρχισε συζήτηση για την απεργία και ότι ήταν το μόνο μέσο να προστατευτούμε γιατί δεν θέλουν να μας αφήσουν να συνδικαλιστούμε... Το δέσιμο του κόσμου γίνεται όλο και πιο δυνατό όσο κουβέντιαζαν μεταξύ τους. Τα νέα παιδιά γύρω στα 15-17 χρονών κρατούν τον ενθουσιασμό της συγκέντρωσης. Φτιάχνουν πανώ, φωνάζουν συνθήματα.

Πακιστανοί

Σε λίγο έρχονται και τα λεωφορεία με την απογευματινή βάρδια. Ο κόσμος ξεχύνεται να τα υποδεχτεί. Συγκρούσεις με την αστυνομία. Τελικά κατεβαίνουν και ενώνονται μ'εμάς. Κατεβαίνουν και οι Πακιστανοί και δηλώνουν συμμετοχή στην απεργία. Τα αιτήματά τους: ίσο μισθό με τους Έλληνες. Ασφάλεια και ΙΚΑ που δεν έχουν.

Η Πέμπτη είναι το κορύφωμα της απεργίας. Οι Πακιστανοί ετοιμάζουν τα δικά τους πανώ “Έλληνες – Πακιστανοί κοινός αγώνας”. Τα νέα παιδιά συνεχίζουν να παίζουν σημαντικό ρόλο στην απεργία. Έρχονται και οι φοιτητές που αρχίζουν να συνεργάζονται πολύ στενά με τους εργάτες.”

Αυτήν την πρώτη “ξεκομμένη” απεργία θα την ακολουθήσει μια άλλη, αμέσως μετά τις εκλογές, στο εργοστάσιο ΗΒΗ, που κράτησε από τις 23 ως τις 27 Νοέμβρη. Πάλι στην Αγωνιστική Πορεία, ένας απεργός είχε περιγράψει πώς οργανώθηκαν όλα από τα κάτω:

“Υπάρχει η συντονιστική επιτροπή που έχει τη γενική φροντίδα για την απεργία. Υπάρχουν επιτροπές για να πηγαίνουν σε άλλα εργοστάσια, να πληροφορήσουν τους εργάτες και να προσπαθήσουν να τους ενώσουν και αυτούς στον ίδιο αγώνα εφόσον σαν εργάτες που είμαστε όλοι έχουμε κοινά προβλήματα. Αλλη ομάδα για την πληροφόρηση του Τύπου. Σπουδαίο ρόλο παίζουν οι επιτροπές περιφρούρησης. Φροντίζουν για να κρατιέται η ενότητά μας μέσα στον απεργιακό χώρο και να απομακρύνουν κάθε ξένο στοιχείο που θέλει να σπάσει την απεργία.”

Τις ίδιες περίπου μέρες έκαναν ξαφνική απεργία οι εργάτριες που έφτιαχναν εσώρουχα στην Πάλκο, όταν απολύθηκε συνάδελφός τους που αρνήθηκε να χαφιεδίσει: “Οι υπόλοιπες εργάτριες όμως αντιδράσανε άμεσα. Παράτησαν τη δουλειά και δήλωσαν πως κατεβαίνουν σε απεργία, αν δεν ακυρωθεί η απόλυση. Τα αφεντικά ταράχτηκαν. Ένιωσαν ξαφνικά τι σημαίνει εργατική δύναμη. Δεν το περίμεναν. Και “μετάνιωσαν”. Το αίτημα ικανοποιήθηκε. Η απόλυση ακυρώθηκε. Οι εργάτριες νίκησαν! Και συνειδητοποίησαν τη δύναμή τους”.

Στην ΙΤΤ είχαν προσπαθήσει να στήσουν σωματείο το '72 μέσα στη Χούντα, αλλά η εργοδοσία έβαλε την ασφάλεια να “συνετίσει” τους πρωτεργάτες. Με το που έπεσε η Χούντα, όλα ξαναπήραν μπρος. Έκαναν απεργία 10 μέρες το Νοέμβρη, ζητώντας συλλογικές συμβάσεις, όχι απολύσεις, δικαίωμα συνδικαλισμού και καλύτερη συμπεριφορά των προϊστάμενων.

Στην Αγωνιστική Πορεία διαβάζουμε: “Κατέβηκαν όλοι ενωμένοι στην απεργία χωρίς να υπάρξει ούτε ένας απεργοσπάστης. Συγκεκριμένα όλες τις μέρες από το πρωί έξω από τα γραφεία της εταιρείας στη Λ. Συγγρού με πανώ και αγωνιστικά συνθήματα, καλούσαν και τους συναδέλφους των άλλων τμημάτων να εγκαταλείψουν τα γραφεία και να ενωθούν μαζί τους. Συνθήματα που ακούστηκαν περισσότερο: Θα νικήσουμε, Είμαστε ενωμένοι, Συμπαράσταση λαέ.

Πράγματι όλο και νέες ομάδες συναδέλφων τους άφηναν τα γραφεία και έβγαιναν και αυτοί στο πεζοδρόμιο για να δείξουν την αντίθεσή τους στο καθεστώς της καταπίεσης και να διεκδικήσουν τα οικονομικά και συνδικαλιστικά τους αιτήματα. Έτσι, μετά από δέκα ημέρες απεργία, υποδειγματικής για την αγωνιστικότητα και συνοχή της, είχαμε σαν αποτέλεσμα ορισμένα αιτήματα να ικανοποιηθούν και τα υπόλοιπα να πάρουν το δρόμο της συλλογικής σύμβασης”.

Έκρηξη

Την Άνοιξη του '75 αποδεικνύεται πως οι ξεκομμένες απεργίες του φθινόπωρου ήταν απλά η αρχή. Έχουν μεσολαβήσει η 48ωρη απεργία στον ΗΛΠΑΠ στις αρχές Δεκέμβρη, οι αγώνες στην Ολυμπιακή του Ωνάση, με συγκρούσεις με την αστυνομία και πολλούς τραυματίες, αλλά και πολλά εργοστασιακά σωματεία.

Σε ένα κείμενο της Οργάνωσης Σοσιαλιστική Επανάσταση καταγράφεται η έκρηξη του τριμήνου Μάης-Ιούνης-Ιούλης '75: “Μέσα σ'αυτή την περίοδο, στην Αθήνα και στον Πειραιά κατεβαίνουν οι εργάτες της ΙΤΤ, της Πίτσος, του Σαρακάκη, της Εσκιμό, της Βιοχρώμ, της Ανατόλια, της Τριαντέξ, της ΕΒΓΑ, της ΕΤΜΑ, οι οικοδόμοι, της Φούλγκορ, της Ιζόλα, του Κάλας κ.α.

Η Θεσσαλονίκη προηγείται και μάλιστα μέχρι σημείου να υπάρχει η δυνατότητα να αγκαλιάσει το απεργιακό κύμα ταυτόχρονα τα βασικότερα εργοστάσια. Απεργούν οι εργάτες της Βιοχάλκο, του Τομ Πάππας, της Εθύλ-Ελλάς, οι εργάτες υγραερίου, οι λιμενεργάτες.

Στην Ελευσίνα, εκτός απ'τον αγώνα των εργατών του Ναυπηγείου Ανδρεάδη, που είχε ξεσηκώσει όλα τα γύρω εργοστάσια, κινητοποιήθηκαν και οι εργάτες των υαλουργίων του Μποδοσάκη, της Πετρόλα, και της Βιέξ. Ούτε η επαρχία έμεινε ανέγγιχτη απ'το απεργιακό κύμα: αγώνες έγιναν και στη Θήβα, τη Λάρισα, την Πάτρα και την Καβάλα.”

Σε μια προκήρυξη της απεργίας στην Ανατόλια, τον Ιούνη του '75 φαίνεται ο ρόλος που είχαν παίξει τα πρώτα παραδείγματα άγριων απεργιών από τα κάτω: “Είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε τον αγώνα μέχρι να δικαιωθούν τα αιτήματά μας, όπως και οι συνάδελφοί μας στη Νάσιοναλ Καν, στο Μάδεμ-Λάκκο, στην ΙΤΤ, στον Πίτσο και αλλού. Αδέλφια μας εργάτες, ο αγώνας μας είναι και δικός σας αγώνας. Ζητάμε τη δική σας συμπαράσταση και όλων εκείνων που πιστεύουν στα δίκαια αιτήματά μας. Σας καλούμε να έρθετε στο χώρο της απεργίας.”

Η πανελλαδική απεργία των Οικοδόμων στις 23 Ιούλη του '75 έστειλε ηχηρό μήνυμα προς τα πού μπορούσε να πάει όλο αυτό το κίνημα. Η Ομοσπονδία ελεγχόταν ακόμη από ψευτοσυνδικαλιστές, αλλά η Συνέλευση στο Θέατρο Περοκέ έβραζε από οργή.

Οι οικοδόμοι αποφάσισαν να κάνουν πορεία στην Αγίου Κωνσταντίνου παρά την απαγόρευση της αστυνομίας. Με 120 συλλήψεις και πολλούς τραυματίες (και από τις δυο μεριές) ήταν οι μεγαλύτερες συγκρούσεις στην Αθήνα μετά το Πολυτεχνείο, ακριβώς ένα χρόνο από την επιστροφή του Καραμανλή.

Ήταν το μήνυμα ότι το νέο εργατικό κίνημα της Μεταπολίτευσης είχε θάψει για τα καλά τις νουθεσίες της επίσημης Αριστεράς “Καραμανλής ή τανκς” και ήθελε να συγκρουστεί με τη Νέα Δημοκρατία μέχρι το τέλος. Το φθινόπωρο που θα ακολουθούσε, οι απεργίες θα περνούσαν σε νέα φάση, αλλά και η κυβέρνηση και η ρεφορμιστική Αριστερά θα έδιναν ακόμη περισσότερες δυνάμεις για να σταματήσουν αυτό το κύμα.