Το 2019 η λεγόμενη «προστατευτική φύλαξη» δηλαδή η κράτηση των ασυνόδευτων ανηλίκων ήταν  ‘κανονικότητα’ πανελλαδικά και τα παιδιά-πρόσφυγες στην Αττική, πριν την τοποθέτηση τους σε ξενώνες ασυνόδευτων ανηλίκων, κρατούνταν για μεγάλα χρονικά διαστήματα στο ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ. Αμυγδαλέζας. Μετά τις εκλογές τον Ιούλιο 2019 οι αστυνομικοί έλεγχοι και οι επιχειρήσεις-σκούπα κλιμακώνονται. Γράφαμε τότε ότι «μέχρι τον Ιούλη του 2019 ο μέσος όρος των παιδιών που κρατούνταν στο ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ Αμυγδαλέζας ήταν 30-40 παιδιά, ενώ από τον Ιούλιο 2019 ο αριθμός αυξήθηκε στα 60-70 παιδιά». 

Το καλοκαίρι του 2019 ήταν ένα θρίλερ για τα παιδιά-πρόσφυγες. Φτάνουμε στο Σεπτέμβρη του 2019 που πια η χωρητικότητα του ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ Αμυγδαλέζας για τα κρατούμενα παιδιά στην Αττική δεν επαρκούσε και άρχισε να εφαρμόζεται η πρακτική της κράτησης ασυνόδευτων ανηλίκων σε αστυνομικά τμήματα. Η κράτηση στα αστυνομικά τμήματα δεν ήταν πια μια εξαιρετική συνθήκη, αλλά άρχισε να γίνεται συστηματική. 

20 Σεπτέμβρη 2019 εντοπίζουμε τυχαία 20 ασυνόδευτα παιδιά κρατούμενα στο Αστυνομικό Τμήμα Κολωνού. Στο ΑΤ Κολωνού είχαν καταλήξει όλα μετά από κράτηση σε άλλα ΑΤ, αυτό του Άγιου Παντελεήμονα, της Ομόνοιας, της Νέας Σμύρνης, της Κυψέλης, των Εξαρχείων, των Αμπελοκήπων. Τρομοκρατημένα, κρατούμενα σε κελιά χωρίς φυσικό φως, αναρωτιόντουσαν γιατί κρατούνται και ούρλιαζαν από την απελπισία, την αδικία και από τους μυοσκελετικούς πόνους γιατί κοιμόντουσαν πάνω σε γυμνό τσιμέντο. Παιδιά 14, 15, 16 και 17 χρονών που γλίτωσαν από τον πόλεμο και τους κινδύνους για τη ζωή τους στις χώρες καταγωγής τους, επιβίωσαν από ένα επικίνδυνο ταξίδι μέχρι την Ευρώπη και τελικά στην Ευρώπη βρέθηκαν κρατούμενα σε απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες σε κρατητήρια αστυνομικών τμημάτων. 

Στις 5 Οκτωβρίου 2019, υπεβλήθη προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) και ζητήθηκε η παρέμβαση του EΔΔΑ, στο πλαίσιο της διαδικασίας ασφαλιστικών μέτρων, προκειμένου να παύσουν άμεσα οι παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων των 20 αυτών ανηλίκων και να υποχρεωθεί το κράτος να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία τους.

Το ΕΔΔΑ τότε δέχτηκε τις αιτήσεις  και εξέδωσε δυο αποφάσεις ασφαλιστικών μέτρων στις 10 και 18 Οκτωβρίου 2019. Μετά τις αποφάσεις αυτές που υποδείκνυαν στην ελληνική κυβέρνηση τη μεταφορά των 20 ασυνόδευτων παιδιών που είχαν εντοπιστεί στο αστυνομικό τμήμα Κολωνού και στο ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ Αμυγδαλέζας, σε κατάλληλες δομές φιλοξενίας, κάποια από αυτά τα παιδιά παρέμειναν σε κράτηση στο Α.Τ. Κολωνού, κάποια μεταφέρθηκαν στο ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ Αμυγδαλέζας μέχρι τη συμμόρφωση της ελληνικής κυβέρνησης με τις αποφάσεις και τη μεταφορά τους εν τέλει σε ξενώνες φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων. 

Από τη στιγμή που τα παιδιά αυτά πάτησαν το πόδι τους στην Ελλάδα πέρασαν το βίο αβίωτο είτε άστεγα είτε σε ΚΥΤ είτε σε ακατάλληλες δομές φιλοξενίας χωρίς ποτέ να διοριστεί επίτροπος για αυτά μέχρι την ενηλικίωση τους. Ένα προς ένα και τα 20 όπως και τα χιλιάδες παιδιά-πρόσφυγες που έχουν περάσει από την Ελλάδα όλα αυτά τα χρόνια. 

Καταδίκη

Στις 19.6.2025 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δημοσίευσε δύο νέες Αποφάσεις που αφορούν 39 ασυνόδευτα παιδιά καταδικάζοντας την Ελλάδα για  παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους.  

Μαζί με τις συναδέλφισσες Ελένη Σπαθανά και τη Νικολάια Τριανταφύλλου εκπροσωπήσαμε 20 από τα 39 αυτά παιδιά. Άλλα 19 παιδιά εκπροσωπήθηκαν από το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, την Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο και τους Equal Rights Beyond Borders.

Η πρώτη Απόφαση (Μ.Υ. και λοιποί κατά Ελλάδας, αριθμ. πρ. 51980/19 και 5 ακόμη υποθέσεις) αφορά τη μη παροχή επαρκών συνθηκών υποδοχής στα παιδιά από την Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένου του μη ορισμού Επιτρόπου και της παρατεταμένης κράτησης τους σε αστυνομικά κρατητήρια, το ΠΡΟΚΕΚΑ Αμυγδαλέζας και το ΚΥΤ Μαλακάσας, σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα μεταξύ 2019 και 2020, για συνολικό αριθμό 36 ασυνόδευτων παιδιών.

Ειδικότερα και σε ό,τι αφορά την κράτηση των ασυνόδευτων παιδιών ή/και τη θέση τους σε προστατευτική φύλαξη, το Δικαστήριο έκρινε ότι το σύνολο των 36 ανηλίκων κρατήθηκαν σε συνθήκες που συνιστούν απάνθρωπη  ή/και ταπεινωτική μεταχείριση κατά παράβαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ σε Αστυνομικά Τμήματα, στο ΠΡΟΚΕΚΑ της Αμυγδαλέζας και στο -νεοϊδρυθέν τότε – ΚΥΤ Μαλακάσας. To Δικαστήριο διαπίστωσε επιπλέον ότι οι ανήλικοι δεν είχαν στη διάθεση τους αποτελεσματικό ένδικο μέσο για να αμφισβητήσουν την κράτηση τους.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) λόγω της μη παροχής κατάλληλων για την ηλικία τους συνθηκών υποδοχής στην περίπτωση των ασυνόδευτων παιδιών, τα οποία πριν την κράτηση/προστατευτική φύλαξη είχαν διαμείνει στη λεγόμενη ασφαλή ζώνη του ΚΥΤ Σάμου, στον άτυπο καταυλισμό πέριξ του ΚΥΤ Μόριας, σε ακατάλληλες δομές φιλοξενίας και σε άλλους χώρους, όπως σε αρματαγωγό πλοίο στο λιμάνι της Μυτιλήνης, χωρίς να έχει οριστεί Επίτροπος και σε ακατάλληλες συνθήκες ή παρέμεναν άστεγα. 

Το Δικαστήριο υπογράμμισε δε, κατά περίπτωση, τις καθυστερήσεις στην καταγραφή ή/και την εσφαλμένη καταγραφή χωρίς δική τους υπαιτιότητα και τη μη πρόσβαση στο άσυλο και σημείωσε ότι «οι προσφεύγοντες παρέμειναν σε επισφαλή κατάσταση για μεγάλο χρονικό διάστημα, αφού αφέθηκαν να φροντίζουν τον εαυτό τους σε μια ξένη χώρα και να ζητούν βοήθεια από αγνώστους, ΜΚΟ και, τελικά, από το Δικαστήριο, παρά το νεαρό της ηλικίας τους και την ιδιαίτερη κατάσταση ανασφάλειας και ευαλωτότητας στην οποία, όπως έχει διαπιστωθεί από το Δικαστήριο, είναι γνωστό ότι ζουν οι αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα». (παρ. 15)

Με τη δεύτερη Απόφαση της 19-6-2025 (A.I. και λοιποί κατά Ελλάδας, αριθμός πρ. 11588/20 και ακόμη 2 υποθέσεις), το Δικαστήριο ομοίως διαπίστωσε παραβιάσεις από τις Ελληνικές Αρχές για ακόμη 3 ασυνόδευτα παιδιά λόγω της μη παροχής σε αυτά συνθηκών υποδοχής ή/και θέσης τους σε προστατευτική φύλαξη για την ίδια χρονική περίοδο.

Το Δεκέμβρη του 2020 καταργείται η κράτηση ή αλλιώς η λεγόμενη «προστατευτική φύλαξη» των ασυνόδευτων ανηλίκων με το άρθρο 43 του Ν. 4760/2020.

Έξι χρόνια μετά και παρά τις αποφάσεις του ΕΔΔΑ που δικαιώνουν τα παιδιά που υπέστησαν εξευτελιστική μεταχείριση τότε και παρά τη νομοθετική κατάργηση της κράτησης, η κράτηση των ασυνόδευτων ανηλίκων επιστρέφει υπό το καθεστώς του άτυπου και de facto περιορισμού της ελευθερίας τους στις ΚΕΔ στα νησιά και στα ΚΥΤ στην ενδοχώρα, όπου τα παιδιά-πρόσφυγες διαμένουν σε εξευτελιστικές συνθήκες. 

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, 430 ασυνόδευτα παιδιά παραμένουν σε ΚΕΔ και ΚΥΤ, ενώ μόλις πρόσφατα το ΕΔΔΑ χορήγησε ασφαλιστικά μέτρα σε 45 ασυνόδευτα παιδιά που διέμεναν στην ΚΕΔ Σάμου και σε 13 παιδιά που διέμεναν στην ΚΕΔ Λέρου. Για τα 13 παιδιά της Λέρου, το δικαστήριο διέταξε να δοθεί τροφή και νερό, ρουχισμός και κλινοσκεπάσματα, ιατρική και ψυχολογική φροντίδα, άμεση μεταφορά σε κατάλληλη και σύμφωνα με το νόμο στέγη. Τα αυτονόητα δηλαδή. Ας επιστρέψουμε λοιπόν στα αυτονόητα.