Η Αριστερά
Τζον Μόλινε 1948-2022: Ο Άλεξ Καλλίνικος αποχαιρετά τον σύντροφο που χάσαμε

Τζον Μόλινε

Σοκαρισμένοι και θλιμμένοι οι επαναστάτες σε όλο τον κόσμο πληροφορήθηκαν τον ξαφνικό θάνατο του Τζον Μόλινε στο Δουβλίνο το Σάββατο 10 Δεκέμβρη. Ήταν 74 ετών. Ο Τζον ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς μαρξιστές συγγραφείς και ακτιβιστές της γενιάς των φοιτητών και των νέων εργαζομένων που εξεγέρθηκαν ενάντια στο σύστημα στις δεκαετίες του 1960 και 1970.

Tο 1968 εντάχθηκε στους Διεθνείς Σοσιαλιστές (IS) από τους οποίους προέχεται το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (SWP). Φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, ριζοσπαστικοποιήθηκε από τη συμμετοχή του στην Εκστρατεία Αλληλεγγύης στο Βιετνάμ και από μια επίσκεψη στο Παρίσι κατά τη διάρκεια της μεγάλης εξέγερσης του Μάη του 1968. Στην πραγματικότητα στρατολογήθηκε στο IS από τον ιδρυτή του, τον Τόνι Κλιφ. 

Ο Τζον παρέμεινε αφοσιωμένος επαναστάτης σοσιαλιστής για το υπόλοιπο της ζωής του, πρώτα στο SWP και αργότερα στην ιρλανδική αδελφή του οργάνωση, το σημερινό Socialist Workers Network (SWN). Ο Τζον δίδαξε ως λέκτορας στο Πολυτεχνείο του Πόρτσμουθ, μετέπειτα Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ. Η επιρροή που ασκούσε βοήθησε πολλούς από τους φοιτητές του να στραφούν στον επαναστατικό μαρξισμό. Ήταν ένας αποφασισμένος ακτιβιστής και το βασικό στήριγμα του πυρήνα του SWP στο Πόρτσμουθ μέχρι να μετακομίσει στην Ιρλανδία.

Αλλά η σημαντικότερη συνεισφορά του ήταν ως συγγραφέας. Το πρώτο του βιβλίο, Ο Μαρξισμός και το Κόμμα (Marxism and the Party) 

-με τη βοήθεια του Κλιφ- εκδόθηκε το 1978. Αυτή ήταν μια εποχή σύγχυσης και αντιπαράθεσης μεταξύ των επαναστατών διεθνώς, και ο Τζον προσέφερε τεράστια σαφήνεια στο κεντρικό πρόβλημα της επαναστατικής οργάνωσης.

Τον ίδιο συνδυασμό διαύγειας και ευρυμάθειας έδειξε και στην εβδομαδιαία στήλη που έγραφε για πολλά χρόνια στην εφημερίδα Socialist Worker. Το κείμενό του έφτανε πάντα στην ώρα του, χειρόγραφο αλλά πάντα απόλυτα ευανάγνωστο, αποδεικνύοντας τη συνάφεια της μαρξιστικής παράδοσης με τα ζητήματα και τις συζητήσεις της εποχής. Κάποια από αυτά τα άρθρα κυκλοφόρησαν ως παμφλέτες ή συγκεντρώθηκαν σε βιβλία.

Ένα από τα κείμενα του Τζον με τη μεγαλύτερη επιρροή  ήταν το άρθρο "Τι είναι η πραγματική μαρξιστική παράδοση;", που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1983 και αναπαράχθηκε και μεταφράστηκε ευρέως σε μορφή παμφλέτας και στο διαδίκτυο. Σ' αυτό το κείμενο, ο Τζον προσπαθούσε να διακρίνει τον κλασικό επαναστατικό μαρξισμό του Μαρξ και του Ένγκελς, του Λένιν και του Τρότσκι, της Λούξεμπουργκ και του Γκράμσι και την αντίληψή τους για τον σοσιαλισμό ως αυτοχειραφέτηση της εργατικής τάξης από τις διαστρεβλώσεις και τη διαφθορά του σταλινισμού και της σοσιαλδημοκρατίας.

Αλλά ο Τζον δεν αρκέστηκε να παραμείνει ένας απλός εκφραστής της ορθοδοξίας. Στο βιβλίο του H Επαναστατική Θεωρία του Τρότσκι (Leon Trotsky's Theory of Revolution, 1983) άσκησε έντονη κριτική σε αυτό που θεωρούσε θεωρητικές και πολιτικές αδυναμίες που επέδειξε ο Τρότσκι, τον οποίο χαρακτήριζε και ως μεγάλο του ήρωα. Ομοίως, η πρακτική του ως ακτιβιστής δεν ήταν ποτέ απερίσκεπτη ή μηχανική. Ο Τζον συμφωνούσε σε γενικές γραμμές με την προσέγγιση που ακολουθούσε η ηγεσία του SWP για την οικοδόμηση του κόμματος εν μέσω όλων των ανατροπών της κατάστασης στη Βρετανία και διεθνώς.

Ταυτόχρονα, δεν φοβόταν να μας επικρίνει και ακόμη και να μας αμφισβητήσει όταν πίστευε ότι κάναμε λάθος, ιδιαίτερα στον τρόπο με τον οποίο διεξήγαμε τις συζητήσεις μέσα στο κόμμα. Αλλά όταν το Respect, ο συνασπισμός της ριζοσπαστικής αριστεράς που είχαμε βοηθήσει να ξεκινήσει, μπήκε σε κρίση το 2007-8, ο Τζον έσπευσε να υπερασπίσει το SWP. Ήταν ένα ταξικό ζήτημα, είπε.

Όσο περνούσε ο καιρός, ο Τζον ενδιαφερόταν όλο και περισσότερο για τη μαρξιστική προσέγγιση της τέχνης, τροφοδοτούμενος από μια δια βίου αγάπη για τη ζωγραφική. Ανέπτυξε την αντίληψή του για την τέχνη ως «έργο που παράγεται από μη αποξενωμένη ανθρώπινη εργασία και χαρακτηρίζεται από μια συγχώνευση ή ενότητα μορφής και περιεχομένου» στο βιβλίο Η Διαλεκτική της Τέχνης (The Dialectics of Art, 2020). Έγραψε θαυμάσιες μονογραφίες για καλλιτέχνες όπως ο Ρέμπραντ, με μια ματιά στη λεπτομέρεια που δεν έχανε ποτέ το ιστορικό πλαίσιο.

Όπως πάντα με τον Τζον, η θεωρία και η πρακτική ήταν ενωμένες. Ως λέκτορας στη Σχολή Τέχνης και Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου του Πόρτσμουθ από το 1992 και μετά, ενέπνευσε τους φοιτητές στη δική τους τέχνη. Το 2007-10 οργάνωσε την έκθεση τέχνης Left in Vision στο ετήσιο Φεστιβάλ Μαρξισμού.

Το 2010 ο Τζον συνταξιοδοτήθηκε και μετακόμισε στην Ιρλανδία για να ζήσει με τη σύντροφό του, Μαίρη Σμιθ. Έπεσε με τα μούτρα στην πολιτική δραστηριότητα στο Δουβλίνο και εντάχθηκε στην ηγεσία του SWN, καθώς αυτό έγινε η κινητήρια δύναμη του συνασπισμού "People before Profit".

Ήταν δραστήριος όσο ποτέ -εκδότης του θεωρητικού περιοδικού του SWN Irish Marxist Review και μέλος του Συντονιστικού της Διεθνιστικής Σοσιαλιστικής Τάσης. Αλλά οι μεγαλύτερες προσπάθειες του Τζον αφορούσαν τη σφυρηλάτηση μιας μαρξιστικής προσέγγισης για την επιταχυνόμενη καταστροφή της φύσης από τον καπιταλισμό. Αυτή η ενασχόληση αντικατοπτρίζεται στην τελευταία έκδοση κειμένων του Τζον Για τον Σοσιαλισμό και την Επανάσταση, το 2022. Πήρε την πρωτοβουλία για την ίδρυση του Παγκόσμιου Οικοσοσιαλιστικού Δικτύου για να συντονίσει και να ενισχύσει την αντικαπιταλιστική απάντηση σε αυτή την κρίση που αφορά την ίδια την ύπαρξη της ανθρωπότητας.

Στον Τζον ταίριαζε πραγματικά η φράση του Μαρξ: «Τίποτα το ανθρώπινο δεν μου είναι ξένο». Όμως, δυστυχώς για όλους μας αυτό το ρυάκι της ασταμάτητης δραστηριότητας στέρεψε. 


Με λύπη πληροφορηθήκαμε τον ξαφνικό θάνατο του σύντροφου John Molyneux. Ήταν για δεκαετίες στέλεχος του Socialist Workers Party στη Βρετανία και από το 2010 του Socialist Workers Network και του People Before Profit στην Ιρλανδία. 

Υπήρξε συγγραφέας πολλών βιβλίων, ανάμεσά τους και τα "Είναι η ανθρώπινη φύση εμπόδιο για τον σοσιαλισμό;" και "Αναρχισμός - μια μαρξιστική κριτική" που κυκλοφορούν από το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο.