Η επιδείνωση της οικονομικής κρίσης ξυπνάει εφιάλτες. Το δημόσιο χρέος έσπασε το φράγμα των 400 δισ. ευρώ στο τέλος του 2022 ενώ στην αρχή της 4ετίας της ΝΔ ήταν στα 356 δις ευρώ. Η κατάρρευση τραπεζών και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού Ωκεανού προκαλεί ανησυχία στις ελληνικές τράπεζες που έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί ξανά και ξανά με δημόσιο χρήμα, ενώ η αντιμετώπιση του πληθωρισμού από τις κεντρικές τράπεζες αποδεικνύεται ένα δύσκολο σταυρόλεξο. Ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ Πιέρ Ολιβιέ Γκουρίνχας παραδέχθηκε ότι η αύξηση των επιτοκίων έχει αυξήσει την ευπάθεια των τραπεζών και η ανταπόκρισή τους αποτελεί σημαντικό κίνδυνο για την παγκόσμια ανάπτυξη.
Σε αυτές τις συνθήκες θα ήταν φυσιολογικό να ανοίξει η πολιτική αντιπαράθεση και δημόσια συζήτηση για το πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί η νέα επιδείνωση της οικονομικής κρίσης. Αντί γι’ αυτό, όμως, γίνονται γελοιότητες γύρω από το σχέδιο «Δήμητρα» που εμφάνισε ο Βαρουφάκης.
Ο Μητσοτάκης άρχισε τις μαντινάδες από την Κρήτη για το πόσες "Δήμητρες" θα κάνει το σουβλάκι, ενώ ο Πορτοσάλτε κάλεσε από τον ΣΚΑΙ τους πολίτες να αποσύρουν αμέσως τα χρήματά τους από την Εθνική Τράπεζα υπό τον φόβο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα την κρατικοποιήσει. Η πραγματικότητα είναι ότι η δεξιά και οι τραπεζίτες βγάζουν φλύκταινες μόνο στο άκουσμα αμφισβήτησης του ευρώ και της επιβολής δημοσίου ελέγχου στο τραπεζικό σύστημα και τις συναλλαγές, παρόλο που ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ, ούτε ο Βαρουφάκης, άνοιξαν τέτοια ζητήματα.
Μετά την επίθεση που δέχτηκε, ο Βαρουφάκης αναδιπλώθηκε. «Το σχέδιο ‘Δήμητρα’ θα είναι σε ευρώ. Δεν σχεδιάζουμε να βγούμε από το ευρώ. Η “Δήμητρα” είναι Πλατφόρμα συναλλαγών, όχι νόμισμα!» δήλωσε.
Πόσο πρωτότυπο και ριζοσπαστικό είναι όμως πραγματικά το σχέδιο «Δήμητρα»; To 2015 ο Βαρουφάκης τότε Υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είχε αναθέσει στον στενό του φίλο και σύμβουλο οικονομολόγο James Galbraith να προετοιμάσει ένα πλάνο έκτακτης ανάγκης το μυστικό «Σχέδιο Χ».
Η κατάληξη της διαπραγματευτικής στρατηγικής της κυβέρνησης της «πρώτης φοράς Αριστερά» είναι γνωστή. Μία οδυνηρή συνθηκολόγηση με την Τρόικα, υπογραφή ενός νέου μνημονίου και εφαρμογή «Αριστερής» λιτότητας. Υπάρχουν κάποιες ομοιότητες του «Σχεδίου Χ» με το σχέδιο «Δήμητρα». Κοινός παρονομαστής και καθοριστικό στοιχείο παραμένει η απουσία του εργατικού κινήματος και του εργατικού ελέγχου στο τραπεζικό σύστημα, τις μεγάλες επιχειρήσεις και το κράτος.
Είναι αδύνατον να επιθυμείς να προτείνεις ένα εναλλακτικό σχέδιο και την ίδια ώρα είτε να το κρατάς «απολύτως μυστικό» από την εργατική τάξη, είτε η εφαρμογή του να στηρίζεται αποκλειστικά στους “περίτεχνους χειρισμούς” και τις τακτικές 'από τα πάνω'. Κάθε σχέδιο καθίσταται αδύναμο και εύκολο να τσακιστεί χωρίς την στήριξη 'από τα κάτω'. Αντιθέτως, ο μοναδικός τρόπος για να προωθήσεις την παραμικρή μεταρρύθμιση είναι να ‘ανοίξεις’ ένα τέτοιο πρόγραμμα και να το κάνεις υπόθεση της εργατικής τάξης και των συνδικάτων.
«Αναμασήματα»;
Από αυτήν την σκοπιά είναι απογοητευτική η αντιμετώπιση από το ΚΚΕ. Σε σχόλιο στον Ριζοσπάστη στις 25/04/2023 με τίτλο «Τι είχες Γιάνη….» ο αρθρογράφος αναφέρει για το σύστημα «Δήμητρα»: “Μπαίνει πλάι στα «αναμασήματα» περί «επανακρατικοποιήσεων», που θέλουν μια σειρά επιχειρήσεων σε στρατηγικούς τομείς να περνάνε (ξανά) στα χέρια του ίδιου αντιλαϊκού αστικού κράτους, διατηρώντας όλο το αντιλαϊκό πλαίσιο (κυνήγι κέρδους, εμπορευματοποίηση, απελευθέρωση αγορών)”. Αλήθεια το αίτημα για κρατικοποίηση των σιδηροδρόμων που έγινε πλειοψηφικό στον ιστορικό απεργιακό σεισμό του Μάρτη που ακολούθησε το έγκλημα στα Τέμπη, στον οποίο συμμετείχαν περισσότεροι από 2,5 εκατ. εργαζόμενοι και νεολαίοι περιλαμβάνεται και αυτό στα «αναμασήματα»;
Ο Καρλ Μαρξ έγραφε στην Κριτική του προγράμματος της Γκότα ότι «Κάθε βήμα του πραγματικού κινήματος είναι πιο σπουδαίο από μια ντουζίνα προγράμματα». Ο Βαρουφάκης αυτοπροσδιορίζεται ως «εκκεντρικός μαρξιστής» αλλά μοιάζει περισσότερο εκκεντρικός παρά μαρξιστής. Το κίνημα που δίνει μάχες ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις των συγκοινωνιών, του νερού, των νοσοκομείων, έχει ανάγκη από ξεκάθαρη πολιτική στήριξη όπως προτείνει η ΑΝΤΑΡΣΥΑ με το αίτημα για κρατικοποιήσεις χωρίς αποζημίωση για τους κερδοσκόπους και με εργατικό έλεγχο. Και αυτό ισχύει και για τις τράπεζες άμεσα, πριν φτάσουμε στις νέες χρεοκοπίες.