Σαν ένα μεγάλο μπαλόνι γεμάτο εκρηκτικά που δεν σταμάτησε να φουσκώνει εξελίχθηκε ο κόσμος το 2024. Από τη μια μεριά περισσότερος πόλεμος, περισσότεροι ανταγωνισμοί και περισσότερο αίμα δεκάδων χιλιάδων αθώων και από την άλλη οι εξεγέρσεις. Υπάρχουν δύο στοιχεία που διαφοροποιούν τη χρονιά που πέρασε από τις προηγούμενες.
Το πρώτο είναι πως πλέον δεν έχει μείνει κανείς που να προβλέπει την ηρεμία. Οι από πάνω οργανώνουν τις σφαγές και το πλιάτσικο στις ζωές των απλών ανθρώπων όλου του πλανήτη, αλλά την ίδια στιγμή σηκώνουν τα χέρια ψηλά και κλαψουρίζουν γιατί δεν υπάρχει καμιά λύση στον ορίζοντα. Η γενοκτονία της Γάζας απλώθηκε στον Λίβανο, ο πόλεμος της Ουκρανίας έφτασε να μετατρέπεται σε βομβιστικές επιθέσεις στη Μόσχα και πτώση αεροσκάφους στο Καζακστάν. Και δίπλα στην εξάπλωση των πολέμων, το μπαλόνι της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης φούσκωσε ακόμη πιο γρήγορα με μπόλικες δόσεις Τεχνητής Νοημοσύνης. Χαρμόσυνα νέα για τα υπερκέρδη που θα έρθουν κάποτε στο μέλλον, αλλά το 2024 κηρύχθηκαν περισσότερες χρεοκοπίες στις ΗΠΑ ακόμη και σε σχέση με τα χρόνια της πανδημίας. Τα χαρτιά που ονομάζονται μετοχές είδαν τις τιμές τους να ανεβαίνουν 25% ή και πολύ παραπάνω μέσα σε μια χρονιά.
Την ίδια χρονιά που η τιμή της ανθρώπινης ζωής έπεσε στο μηδέν και ηγέτες του Δυτικού κόσμου έφτασαν να αποκαλούν το βομβαρδισμό βρεφών μέσα σε αντίσκηνα “δικαίωμα του Ισραήλ”. Μια φούσκα που αναμένει το σκάσιμό της και ένας κόσμος που αντί να κάνει ήρωες τους επενδυτές εκατομμυριούχους, έκανε στο τέλος της χρονιάς λαϊκό ήρωα τον Λουίτζι Μαντζιόνε που κατηγορείται για τη δολοφονία ενός από τους κερδοσκόπους σε βάρος της υγείας των πολλών.
Το δεύτερο στοιχείο που κάνει το 2024 ξεχωριστό και απελευθερώνει όλες τις προοπτικές για το 2025 είναι η επιστροφή της μαζικής εξέγερσης σε παγκόσμιο επίπεδο. Η εποχή του καπιταλισμού της καταστροφής βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και χρόνια. Όμως το 2024 μάς έδωσε μεγάλα δείγματα της εποχής των εξεγέρσεων που επίσης έχει ήδη ξεκινήσει. Ήταν η χρονιά της εξέγερσης στο Μπαγκλαντές, την όγδοη πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου, που ανέτρεψε την πρωθυπουργό Χασίνα και το καθεστώς της μετά από 15 χρόνια εξουσίας. Ήταν η χρονιά που ο κόσμος στην Νότια Κορέα μπλοκάρισε με έναν αυτόματο ξεσηκωμό το πραξικόπημα του προέδρου Γιουν Σαγκιόλ. Η χρονιά που η αλληλεγγύη στην Παλαιστίνη μετατράπηκε σε μαζικό κίνημα σύγκρουσης με το κράτος μέσα στα αμερικάνικα Πανεπιστήμια. Ήταν η χρονιά που έκλεισε με τη φυγή του Άσαντ στη Συρία, αναπτερώνοντας τις ελπίδες του κόσμου που πριν από 13 χρόνια εξεγέρθηκε για να ανατρέψει μια από τις πιο σκληρές δικτατορίες και υπέστη αναρίθμητες επεμβάσεις, βομβαρδισμούς και διωγμούς από δολοφόνους και “προστάτες”. Η χρονιά που οι δρόμοι στη Γαλλία γέμισαν με αντιφασιστικά ποτάμια και επέβαλαν στην κοινοβουλευτική Αριστερά να πάρει πολιτικές πρωτοβουλίες. Η καταστροφή που προκάλεσε η πλημμύρα στη Βαλένθια δεν έμεινε σε θρήνο αλλά μετατράπηκε σε μαζικό κίνημα που δεν υποχωρεί.
Σολτς και Μακρόν. Φωτό: Ludovic Marin/AFP
Το 2024 επιτάχυνε την πολιτική διάλυση στα κέντρα του καπιταλισμού. Η Γερμανία σύρθηκε ολόκληρη τη χρονιά με μια κυβέρνηση ζόμπι που τελικά κατέρρευσε. Ο Μακρόν στη Γαλλία άλλαξε τέσσερις πρωθυπουργούς μέσα στη χρονιά και βλέπει το 2025 με ακόμη μεγαλύτερο πανικό. Οι Ευρωεκλογές του Ιούνη λειτούργησαν σαν καταλύτης. Επιβεβαίωσαν πως η κατάσταση θρυμματισμού του πολιτικού συστήματος είναι γενικευμένη σε όλη την Ευρώπη και χειρότερευσαν την κρίση όλων των κυβερνήσεων. Ακόμη και ο Μόντι στην Ινδία, έχοντας πίσω του κρατικούς και παρακρατικούς μηχανισμούς μαζικής βίας, στις εκλογές της Άνοιξης έχασε την απόλυτη πλειοψηφία που όλοι νόμιζαν αδιαμφισβήτητη. Η κορυφαία εξέλιξη ωστόσο, ανάμεσα σε όλα τα παραδείγματα πολιτικής κρίσης, είναι η νίκη του Τραμπ στις εκλογές του Νοέμβρη.
Η αμερικάνικη οικονομία μας λένε πως τραβάει τον πλανήτη προς τη σωτηρία, την ώρα που η αμερικάνικη πολιτική τραβάει τον πλανήτη προς την άβυσσο.
Ας θυμίσουμε μερικά γεγονότα με χρονολογική σειρά. Η χρονιά ξεκίνησε με την Υεμένη να μπαίνει στο στόχαστρο των ιμπεριαλιστών. Οι Αμερικάνοι κινητοποίησαν τους συμμάχους τους για να βομβαρδίσουν μια από τις πιο φτωχές χώρες στον κόσμο επειδή τόλμησε να σταθεί στο πλευρό της Παλαιστίνης και επειδή οι εφοπλιστές γκρίνιαζαν πως απειλούνται τα συμφέροντά τους. Το Ισραήλ χτυπούσε με πυραύλους τη Βηρυτό, δολοφονώντας στελέχη της Χαμάς, δείχνοντας από τότε ότι η τρομοκρατία του δεν θα περιοριστεί στη Λωρίδα της Γάζας.
Στα μέσα Γενάρη η πρωτοβουλία για αντιρατσιστικά συλλαλητήρια σε μια σειρά χώρες συνδέεται στη Γαλλία με ένα μαζικό κίνημα που βρίσκεται σε εξέλιξη ενάντια στους ρατσιστικούς νόμους των υπουργών του Μακρόν που τα έβρισκαν και τότε όπως και τώρα με τη Λεπέν και τους φασίστες. Στη Γερμανία, οργανώθηκαν μαζικές αντιφασιστικές διαδηλώσεις, συνολικά εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, ενάντια στο κόμμα AfD που όλο και περισσότερο έβγαζε στη φόρα τα ξεκάθαρα ναζιστικά του χαρακτηριστικά.
Λίγες μέρες αργότερα, οργανωνόταν η πρώτη γενική απεργία ενάντια στην καινούργια κυβέρνηση της Αργεντινής, ένα μήνα μόλις μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον νεοφιλελεύθερο - ακροδεξιό Μιλέι.
Στις αρχές Φλεβάρη οι εκλογές στο Πακιστάν θα πάνε στραβά για τον στρατό. Οι υποψήφιοι του κόμματος PTI, παρότι το κόμμα τους είχε αποκλειστεί και ο ηγέτης τους βρίσκεται στη φυλακή, βγαίνουν πρώτη δύναμη στο κοινοβούλιο. Το αποτέλεσμα θα έχει καθοριστικές συνέπειες στη διάρκεια της χρονιάς. Οι διαδηλώσεις ενάντια στα κοινοβουλευτικά πραξικοπήματα θα κλιμακωθούν σε κόντρα με τις διαταγές της κυβέρνησης για ωμή καταστολή που έφτασε σε νεκρούς στη διάρκεια μαζικών συγκρούσεων με την αστυνομία στο Ισλαμαμπάντ το Νοέμβρη.
Την τελευταία μέρα του Φλεβάρη, εξελίχθηκε η “σφαγή του αλευριού” στη Γάζα. Μία σφαγή ανάμεσα σε πολλές άλλες, που όμως έδειχνε τι είδους “πόλεμο” είχε σκοπό να διεξάγει το Ισραήλ, έχοντας πλέον αποδεχθεί ότι μετά από τρεις μήνες, ούτε την Αντίσταση είχε κάμψει, ούτε τους ομήρους θα απελευθέρωνε πανηγυρικά. 118 Παλαιστίνιοι δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ την ώρα που προσπαθούσαν να πάρουν λίγο αλεύρι από τα φορτηγά με την ανθρωπιστική βοήθεια. Οι διαδηλώσεις αλληλεγγύης στους Παλαιστίνιους συνεχίζουν να συγκεντρώνουν τεράστια νούμερα σε πολλά σημεία του πλανήτη. Στα αμερικάνικα Πανεπιστήμια ξεκινάει μια μεγάλη εκστρατεία διώξεων κατά αγωνιστών και ξήλωμα πρυτάνεων, κοσμητόρων και καθηγητών δήθεν για “αντισημιτισμό”, στην πραγματικότητα επειδή δεν ευθυγραμμίστηκαν με τις διώξεις κατά των φοιτητών τους.
Τον Μάρτη άρχισαν να διατυπώνονται πιο δημόσια από ποτέ οι απειλές για μεγαλύτερη και πιο ορατή εμπλοκή της Δύσης στον πόλεμο της Ουκρανίας. Ήταν πλέον κοινή παραδοχή ότι τα μεγάλα λόγια για γρήγορη ανακατάληψη ουκρανικών εδαφών ήταν ψεύτικες ελπίδες. Κι έτσι ο Μακρόν δηλώνει πως πρέπει να εξεταστεί η αποστολή στρατού από τη Δύση στην Ουκρανία, ενώ ο Μπάιντεν κοντράρεται με τους Ρεπουμπλικάνους και υπόσχεται μαζική και σε διάρκεια χρόνων στήριξη της Ουκρανίας. Ανοίγουν μία μία οι δικλείδες για τη χρήση Δυτικών όπλων σε επιθέσεις μέσα στη Ρωσία, ενώ ο Πούτιν δηλώνει πως ο εφιάλτης του πυρηνικού πολέμου μπορεί να γίνει πραγματικότητα.
Στα τέλη Μάρτη, ο κατάλογος με τους χαμένους των εκλογών αποκτά μια απροσδόκητη προσθήκη, τον Ερντογάν. Λιγότερο από ένα χρόνο μετά τις προεδρικές εκλογές, όπου ανανέωσε τη θητεία του, το κόμμα του Ερντογάν βγήκε χαμένο στις εκλογές και η αντιπολίτευση κέρδισε τις πέντε μεγαλύτερες πόλεις (Ιστανμπούλ, Άγκυρα, Σμύρνη, Προύσα, Αττάλεια) και πολλές περισσότερες. Η πτώση του κόμματος του Ερντογάν, AKP, (περίπου στο 32%) συνοδεύτηκε από πτώση και του φασιστικού MHP (από 10% σε 6,6% μέσα σε εννιά μήνες), με το οποίο συγκυβερνά ο Ερντογάν.” Την 1η Απρίλη το Ισραήλ χτύπησε την ιρανική πρεσβεία στη Δαμασκό, σκοτώνοντας 16 ανθρώπους. Απλώνει τον πόλεμο σε Συρία και Ιράν. Στις 10 Απρίλη το κόμμα του Νοτιοκορεάτη προέδρου θα χάσει τις κοινοβουλευτικές εκλογές. Λίγους μήνες αργότερα ο Πρόεδρος θα αποκαλέσει το κοινοβούλιο σφηκοφωλιά και θα επιχειρήσει πραξικόπημα προκαλώντας ένα λαϊκό ξεσηκωμό. Ο γραμματέας του ΝΑΤΟ προτείνει 100 δις καινούργιο πακέτο εξοπλισμού της Ουκρανίας.
Νέο ρεκόρ
Στις 23 του Απρίλη, η αντίσταση στον Μιλέι φτάνει ένα νέο ρεκόρ. Οι φοιτητές έκαναν την αρχή σε μια μάχη που ο Μιλέι θεωρούσε εύκολη και έβγαλαν στο πλευρό τους δύο εκατομμύρια ανθρώπους για να υπερασπιστούν τα δημόσια πανεπιστήμια.
Το Μάη, ο συντηρητικός πρωθυπουργός της Βρετανίας, Ρίσι Σούνακ, σηκώνει λευκή σημαία και καλεί εκλογές για τις 4 Ιούλη, ενώ βρίσκεται 20 μονάδες πίσω σε όλες τις δημοσκοπήσεις. Τον Ιούνη, στη Νότια Αφρική το κυβερνών κόμμα του Κογκρέσου όχι απλώς έπεσε για πρώτη φορά κάτω από το 50% αλλά κάτω από το 40%, οδηγώντας πρωτοφανώς σε ανάγκη συγκυβέρνησης. Δυνάμεις στα Αριστερά του Κογκρέσου βγήκαν ευνοημένες από τις εκλογές και όχι η δεξιά Δημοκρατική Συμμαχία που έμεινε στάσιμη. Στις 8 Ιούνη, το Ισραήλ μακέλεψε σχεδόν 300 ανθρώπους μέσα στο προσφυγικό στρατόπεδο της UNRWA στη Νουσεϊράτ. Τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών στις 9 Ιούνη συγκλονίζουν ολόκληρη την ευρωπαϊκή πολιτική. Ο Μακρόν προκήρυξε άμεσα εκλογές (θα πλήρωνε ακριβά αυτή του την επιλογή) και τα κόμματα της τρικομματικής γερμανικής κυβέρνησης υπέστησαν οδυνηρή ήττα που οδήγησε στην κατάρρευση πολύ σύντομα.
Στη Γαλλία, ξεκινούσε ήδη μια από τις κομβικές στιγμές του 2024. 600 χιλιάδες κόσμος βγήκε στους δρόμους ενάντια στους φασίστες. Η πίεση πάνω στις ηγεσίες της κοινοβουλευτικής Αριστεράς να μην αφήσουν τους φασίστες να εκμεταλλευτούν το πολιτικό κενό οδηγεί στην ίδρυση του “Νέου Λαϊκού Μετώπου”, αλλά κυρίως οδηγεί σε μια πορεία προς δύο γύρους εκλογών (30 Ιούνη και 7 Ιούλη) που δεν έγιναν ούτε με τους όρους του Μακρόν, ούτε με τους όρους της Λεπέν. Η Αριστερά καταφέρνει και μπαίνει σφήνα, αφήνοντας τους φασίστες λυσσασμένους στην τρίτη θέση. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Παρισιού γίνονται χώρος μαζικού κραξίματος του Μακρόν.
Στις αρχές Ιούλη ξεκινούσε και η τελευταία φάση της σύγκρουσης με την Χασίνα στο Μπαγκλαντές, που μετατράπηκε σε εξέγερση. Οι φοιτητικές διαδηλώσεις ενάντια σε αντιδημοκρατικά μέτρα της Χασίνα μπλοκάρισαν την πρωτεύουσα Ντάκα. Μέσα σε λίγες μέρες οι φοιτητές έχουν τραβήξει την πλειοψηφία με το μέρος τους και η κυβέρνηση απειλεί με καταστολή. Στα μέσα Ιούλη υπάρχουν νεκροί και σε απάντηση οι καταλήψεις απλώνονται. Οργανώνονται απεργίες ενάντια στην καταστολή. Η αστυνομία αυξάνει τη βία, οι νεκροί γίνονται δεκάδες, αλλά αντί για ηρεμία γίνονται εισβολές σε κυβερνητικά κτίρια και οι απεργίες γενικεύονται. Οι συλλήψεις φτάνουν τις χιλιάδες, το ίντερνετ και η πρόσβαση σε Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης έχει αποκλειστεί. Από τις 4 Αυγούστου αποφασίζεται γενική απεργία. Οι διαδηλώσεις σπάνε τις απαγορεύσεις και καταλαμβάνουν το κέντρο της Ντάκα. Στις 5 Αυγούστου η Χασίνα εγκατέλειψε τη χώρα με ελικόπτερο και εκατομμύρια ξεχύθηκαν για να γιορτάσουν τη νίκη τους, μπαίνοντας μέχρι και μέσα στην πρωθυπουργική κατοικία.
Εισβολή
Στις 6 Αυγούστου η ουκρανική ηγεσία ξεκίνησε εισβολή στο Κουρσκ της Ρωσίας, επιχειρώντας να στείλει μήνυμα ότι έχει ακόμη επιλογές στα χέρια της. Το αποτέλεσμα μέχρι στιγμής είναι επιπλέον δεκάδες χιλιάδες απώλειες (νεκροί και τραυματίες) αλλά με μηδαμινή επιρροή ως προς την έκβαση του πολέμου.
Τον Σεπτέμβρη το Ισραήλ ξεκινάει πόλεμο κατά του Λιβάνου. Στα μέσα του μήνα προχωράει σε μια σειρά τρομοκρατικών εκρήξεων σε παγιδευμένα κινητά και άλλες συσκευές προκαλώντας δεκάδες νεκρούς και 3000 τραυματίες. Στις 27 Σεπτέμβρη δολοφόνησε τον ηγέτη της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα. Την 1η Οκτώβρη ξεκινά χερσαία εισβολή και μια καινούργια εκστρατεία βομβαρδισμών κατά πόλεων όλης της χώρας, δολοφονώντας σχεδόν 3000 ανθρώπους και προκαλώντας ένα καινούργιο κύμα προσφυγιάς. Στις 19 Οκτώβρη διεξάγει μια ακόμη σφαγή στο Βορρά της Λωρίδας της Γάζας με 92 νεκρούς. Ένα χρόνο μετά το ξεκίνημα της επίθεσης στη Γάζα και ο “υπό έλεγχο” Βορράς ξαναθεωρείται ανεξέλεγκτος.
14/12, Πανηγυρισμοί στη Σεούλ μετά την αποπομπή του Γιούν. Φωτό: Kim Hye-yun
Στις 3 Δεκέμβρη ο Δεξιός πρόεδρος της Κορέας επιχειρεί πραξικόπημα για να προστατεύσει «την ελεύθερη Δημοκρατία της Κορέας από την απειλή των κομμουνιστικών δυνάμεων της Βόρειας Κορέας». Ενώ ο στρατός ήδη αναλάμβανε δράση, ο κόσμος κινήθηκε προς τη Βουλή, επέβαλε να μείνει ανοιχτή και να ξεκινήσουν οι συνεδριάσεις. Μπροστά στην πύλη της Βουλής, εξελίσσονται συγκρούσεις με στρατιώτες και μπάτσους. Η εργατική συνομοσπονδία κηρύσσει επ’ αόριστον απεργία και ο Πρόεδρος παίρνει πίσω το πραξικόπημα. Όμως ο αγώνας δεν σταμάτησε. Τα συνδικάτα βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή απαιτώντας την καθαίρεση και δίωξη του προέδρου, κάτι που τελικά κατάφεραν στις 14 Δεκέμβρη. Ήταν το απόλυτο αναποδογύρισμα της πρόκλησης του Σαγκιόλ, μια νίκη του κινήματος με επιπτώσεις όχι μόνο μέσα στην Κορέα αλλά και στο σύμπλεγμα ΗΠΑ-Κορέας-Ταϊβάν-Ιαπωνίας που κινητοποιείται ενάντια στην Κίνα.
Στις 4 Δεκέμβρη ο Γάλλος πρωθυπουργός Μπαρνιέ έβλεπε να περνάει η πρόταση μομφής εναντίον του, τρεις μήνες μετά το διορισμό του. Η αντίσταση του κινήματος ενάντια σε όλες τις κυβερνήσεις που επιχειρεί να στήσει ο Μακρόν άφηνε τη σφραγίδα της με την πρώτη μομφή κατά κυβέρνησης απ’το Κοινοβούλιο εδώ και 60 χρόνια.
Ήταν οι ίδιες μέρες που το καθεστώς του Άσαντ, στην εξουσία για σχεδόν 50 χρόνια, κατέρρεε σαν χάρτινος πύργος. Από τη μια ήρθε η προέλαση της ισλαμιστικής HTS, από την άλλη όμως αποκαλύφθηκε ένα καθεστώς τόσο αποκομμένο από τον κόσμο μετά από πάνω από μια δεκαετία μαζικών σφαγών που έμεινε αβοήθητο ακόμη και από τους συμμάχους του. Ο Άσαντ στις 8 Δεκέμβρη εγκατέλειψε τα πάντα για να σώσει τον εαυτό του φεύγοντας απροειδοποίητα για τη Μόσχα.