Ο Ινδονήσιος μαρξιστής Μπουντί* μίλησε με τον Γιούρι Πρασάντ και το Socialist Worker για τον ταξικό χαρακτήρα, τις ρωγμές και τις ρήξεις του κινήματος στην Ινδονησία, καθώς και για το πού μπορεί να οδηγηθεί. Σε αυτή τη σελίδα παρουσιάζουμε ένα μέρος της συνέντυξης.
Σε ποια φάση βρίσκεται το κίνημα τώρα;
Το κίνημα έχει περάσει από διάφορες φάσεις. Οι διαμαρτυρίες εντάθηκαν και κορυφώθηκαν μετά τη δολοφονία του Affan Kurniawan, ενός οδηγού μοτοσικλέτας-ταξί, από την αστυνομία στις 28 Αυγούστου.
Μέρος των ταραχών πιθανότατα οργανώθηκε από τις ελίτ, τις ένοπλες δυνάμεις και την αστυνομία για να δικαιολογήσουν την καταστολή. Αλλά μπορείτε να πείτε με σιγουριά ότι οι μάζες πήραν τις δικές τους πρωτοβουλίες σε αυτές τις ταραχές. Το κράτος προσπάθησε να τις καταστείλει. Αλλά κοινωνικά κινήματα όπως συνδικάτα, γυναικείες οργανώσεις της βάσης και φοιτητές πανεπιστημίων -ειδικά εκείνοι που φοιτούν σε πανεπιστήμια που καταλήγουν παιδιά της εργατικής τάξης- συνέχισαν να κινητοποιούνται στους δρόμους. Και ενέτειναν την εκστρατεία τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μια σκληρή αντίδραση από την αστυνομία και τον στρατό.
Τα επίκεντρα αυτού του κινήματος διαμαρτυρίας περιλαμβάνουν όχι μόνο μεγάλες πόλεις όπως η Τζακάρτα και η Μπαντούνγκ, αλλά και μικρότερες πόλεις στο ανατολικό τμήμα της Ινδονησίας. Πρόκειται για ένα πανεθνικό κίνημα διαμαρτυρίας. Είναι ενδιαφέρον ότι οι μάζες που βρισκόταν στην πρώτη γραμμή των διαμαρτυριών πλαγιοκοπήθηκαν από φιλελεύθερους διαδικτυακούς influencers που παρουσιάζονται ως η «ηγεσία» του κινήματος.
Αυτοί οι νέοι φιλελεύθεροι διαδικτυακοί influencers συνέταξαν έναν κατάλογο αιτημάτων βάσει εκείνων που αρχικά διατυπώθηκαν από τα κοινωνικά κινήματα, τους φοιτητές και τις οργανώσεις της εργατικής τάξης. Αυτά είναι τα «17+8 αιτήματα» –μια αναφορά στην ημερομηνία της ανεξαρτησίας της Ινδονησίας, 17 Αυγούστου 1945. Κάποιοι από αυτούς τους ασταθείς φιλελεύθερους ήταν σύμβουλοι σε τομείς «ανάπτυξης» –π.χ. ένας από αυτούς ήταν μάλιστα σύμβουλος της Παγκόσμιας Τράπεζας. Έκαναν τα αιτήματα να γίνουν viral –ένας άλλος απειλείται με την κατηγορία της δυσφήμισης από τον στρατό.
Ωστόσο, είναι αποκομμένοι από τη βάση και τις οργανώσεις της εργατικής τάξης. Η πολιτική τους παρέμβαση κατέληξε να υποβαθμίζει την πραγματική συμβολή της εργατικής τάξης και των μαζών. Σε ορισμένα σημεία, μάλιστα, παίζουν ανασταλτικό ρόλο καλώντας τις ριζοσπαστικοποιημένες μάζες, να «πάνε σπίτι και να ξεκουραστούν» μετά την αποδοχή από το κράτος 3 από τα 25 αιτήματα.
Πώς θα περιγράφατε την ινδονησιακή κοινωνία όσον αφορά την ταξική ανισότητα;
Η ταξική ανισότητα έχει επιδεινωθεί και έχει επηρεάσει ακόμη και τους επαγγελματίες της «μεσαίας τάξης» και τους υπαλλήλους γραφείου.
Μια άλλη ομάδα που έχει επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό είναι οι εργαζόμενοι με περιστασιακή απασχόληση, όπως οι οδηγοί μοτοσικλετών-ταξί. Είναι η σύγχρονη εκδοχή των εργαζομένων των σιδηροδρόμων του προηγούμενου αιώνα. Είναι οργανωμένοι, όλο και πιο μαχητικοί και ειδικά στις αστικές περιοχές, είναι ικανοί να «πνίξουν» τον ινδονησιακό καπιταλισμό.
Είναι ενδιαφέρον ότι αυτό το ταξικό αίσθημα έχει επεκταθεί και στην λαϊκή κουλτούρα. Εκτός από τις τεράστιες εκστρατείες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η πιο εντυπωσιακή έκφραση αυτής της δυσαρέσκειας είναι η ανάρτηση της σημαίας «Straw Hat Jolly Roger» από τη δημοφιλή ιαπωνική σειρά manga «One Piece». Οι άνθρωποι ύψωσαν τη σημαία του «One Piece» στα σπίτια τους, στα οχήματά τους και σε δημόσιους χώρους. Η ινδονησιακή κυβέρνηση σε κάποιο σημείο έλαβε αυστηρά μέτρα, λέγοντας ότι η δημόσια επίδειξη αυτής της σημαίας αποτελούσε «απειλή για την εθνική ενότητα».
Οι διαδηλωτές είναι μόνο εναντίον μεμονωμένων μελών της κυβερνώσας ελίτ ή και εναντίον ολόκληρου του συστήματος;
Το θέμα είναι η ταξική ανισότητα. Πιστεύω ότι υπάρχουν τρεις βασικοί παράγοντες που οδηγούν στις διαδηλώσεις.
Πρώτο, ο αυξανόμενα κεντρικός ρόλος της ολιγαρχίας στην πολιτική. Οι εταιρίες, οι νέοι ολιγάρχες και επιχειρηματίες, οι παλιές οικονομικές και πολιτικές ελίτ επενδύουν όλο και περισσότερο στην πολιτική για να υπερασπίσουν τον πλούτο τους και τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης στο σύνολό της.
Δεύτερο, αυτό οδηγεί σε αυξανόμενη ανισότητα και μείωση της ποιότητας ζωής που δεν αφορά μόνο την παραδοσιακή εργατική τάξη. Οι «λευκοί γιακάδες» και οι επαγγελματίες της «μεσαίας τάξης» έχουν υιοθετήσει φράσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως #DarkIndonesia (Indonesia Gelap) ή #Let’sEscapeFirst (Kabur Aja Dulu). Καλούν τους ειδικευμένους εργαζόμενους να εγκαταλείψουν την Ινδονησία, δεδομένου ότι είναι όλο και πιο δύσκολο να τα βγάλουν πέρα στη χώρα.
Ως αποτέλεσμα, τρίτον, παρατηρείται συρρίκνωση της δημοκρατίας προς όφελος των συμφερόντων της ελίτ και της ολιγαρχίας. Ένα τέτοιο βήμα ήταν η πρόταση αναθεώρησης του ισχύοντος νόμου για τις Ένοπλες Δυνάμεις, που θα επιτρέψει στο στρατό να διαδραματίσει πιο ενεργό ρόλο στην πολιτική.
Μέχρι στιγμής, το κίνημα φαίνεται να αποτελείται από φοιτητές, ακτιβιστές υπέρ της δημοκρατίας και τμήματα των φτωχών των αστικών κέντρων. Πρόκειται για μια νέα συμμαχία; Μπορεί να προσεγγίσει την εργατική τάξη;
Ναι, αυτό είναι σωστό, αλλά υπάρχουν δύο νέα στοιχεία. Το πρώτο είναι το αυξανόμενο επίπεδο πολιτικής συνείδησης στη δημόσια σφαίρα. Το δεύτερο είναι η κάπως εγωκεντρική, αφελής προσπάθεια των φιλελεύθερων να παρέμβουν σε αυτή τη διαδικασία. Ωστόσο, έχει αγγίξει πολλούς απλούς εργαζόμενους. Υπάρχει μια αυξανόμενη μαχητικότητα μεταξύ των συνδικάτων και των απλών εργαζομένων στην όχι ιδιαίτερα συνδικαλισμένη, αλλά άκρως οργανωμένη οικονομία της gig οικονομίας (ελαστική μορφή προσωρινής εργασίας, μέσω διαδικτυακών πλατφορμών) και των οδηγών μοτοσικλετών-ταξί. Είναι οργανωμένοι κυρίως μέσω άτυπων δικτύων και οργανώσεων αλληλοβοήθειας.
Οι διαμαρτυρίες έχουν ανοίξει τη συζήτηση εντός της εργατικής τάξης για το που θα μπορούσε να κατευθυνθεί αυτό το κίνημα;
Η πραγματική διαίρεση είναι μεταξύ της ρεφορμιστικής τάσης και της πιο ριζοσπαστικής τάσης. Η πρώτη διαμορφώνεται από τους φιλελεύθερους innfluencers τους οποίους υποστηρίζουν μέλη των μεσαίων και διευθυντικών στρωμάτων, καθώς και ορισμένα τμήματα των ΜΚΟ.
Οι πιο προοδευτικές τάσεις διαμορφώνονται από τα συνδικάτα, τα κοινωνικά κινήματα, τους εργαζομένους με χαμηλά εισοδήματα, συμπεριλαμβανομένων των ακτιβιστών και των εργαζομένων σε ΜΚΟ. Υπάρχει μια αυξανόμενη κριτική προς τους ρεφορμιστές. Αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί από τα πιο προοδευτικά τμήματα για να πάρουν την ηγεσία και να πιέσουν για μια πιο ολοκληρωμένη εφαρμογή των αιτημάτων του λαού.
Η άρχουσα τάξη φάνηκε ενωμένη ενάντια στην εξέγερση. Έχει το κίνημα τη δυνατότητα να τη διασπάσει;
Ναι, είναι ενωμένη, αλλά κατά την άποψή μου υπάρχουν τμήματα της πολιτικής ελίτ, και ακόμη και της καπιταλιστικής τάξης, που θεωρούν ότι η θητεία του προέδρου Prabowo Subianto (σ.σ. ξεκίνησε το 2024) θα είναι ασταθής. Θα ήθελαν να δουν κάποιες παραχωρήσεις για να κατευνάσουν τις μάζες. Αυτό θα δημιουργούσε ένα σημαντικό άνοιγμα για την ανάπτυξη της ταξικής πάλης στην Ινδονησία.
*Το Μπουντί είναι ψευδώνυμο.