«Ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών Μπέσεντ δήλωσε ότι η Ουάσιγκτον εξετάζει ένα swap νομισμάτων ύψους 20 δισ. δολ. με την Αργεντινή και ότι προτίθεται να αγοράσει μέρος του χρέους της που δεν μπορεί να εξυπηρετήσει προκειμένου να νικήσει τους «κερδοσκόπους». Δεν έδωσε, πάντως, ιδιαίτερες λεπτομέρειες... Οι επενδυτές επιστρέφουν τις τελευταίες δύο ημέρες στους τίτλους της Αργεντινής χάρη στην αμερικανική υπόσχεση για στήριξη και στη συμφωνία ανταλλαγής νομισμάτων. Σύμφωνα όμως με οικονομικούς και πολιτικούς παρατηρητές, ο ενθουσιασμός τους μάλλον θα εξανεμιστεί σύντομα, καθώς τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα και ο «αναρχοκαπιταλιστής» Μιλέι, όπως αυτοαποκαλείται, είναι πολύ βαθύτερα από την αποδυνάμωση του πέσο».
Το παραπάνω απόσπασμα είναι από την "Καθημερινή" (24/9) με ανάλογες εκτιμήσεις να υπάρχουν και σε όλες τις «έγκυρες» αστικές εφημερίδες στην Ευρώπη και στην Αμερική. Η Αργεντινή ξαναβρίσκεται στη δίνη μίας τεράστιας οικονομικής κρίσης χρέους με ορατό το κίνδυνο μίας νέας χρεωκοπίας. Αλλά, αυτή τη φορά στο «τιμόνι» δεν βρίσκονται οι «λαϊκιστές» του Περονικού Κόμματος αλλά ένας ακροδεξιός φιλελεύθερος ορκισμένος οπαδός του Τραμπ, ο Μιλέι.
Στις τοπικές βουλευτικές εκλογές της Κυριακής 7 Σεπτέμβρη για την επαρχία του Μπουένος Άιρες, όπου ζει το 40% του εκλογικού σώματος, ο Μιλέι ηττήθηκε από την περονική αντιπολίτευση με 47% έναντι 34%. Ο Μιλέι είχε δώσει χαρακτήρα δημοψηφίσματος, περιγράφοντας τις συγκεκριμένες εκλογές ως «μάχη ζωής και θανάτου». Η συντριπτική ήττα του προδικάζει μία ακόμα βαρύτερη ήττα στις ενδιάμεσες εκλογές για το Κογκρέσο στις 26 Οκτώβρη. Η θητεία του Μιλέι, τυπικά, λήγει το 2027 αλλά αν δεν κερδίσει την πλειοψηφία στο Κογκρέσο θα κυβερνάει μόνο με προεδρικά διατάγματα. Η άρχουσα τάξη στην Αργεντινή και οι διεθνείς αγορές φοβούνται ότι κάτι τέτοιο θα είναι η «χαριστική βολή» για την οικονομία.
Ο Μιλέι εξελέγη τον Νοέμβριο του 2023, κερδίζοντας το 56% των ψήφων. Εκμεταλλεύτηκε τη μαζική οργή που προκλήθηκε από την ραγδαία αύξηση του πληθωρισμού και την διαφθορά από την κυβέρνηση των Περονιστών (κεντροαριστερών εθνικιστών) που κυριαρχούσαν τα προηγούμενα 20 χρόνια. Ακολούθησε μία πολιτική σαν αυτή που βάζει να ακολουθήσει και ο Τραμπ.
Μασκ και Μιλέι
Το «αλυσοπρίονο» του Μιλέι έκοψε τις κρατικές δαπάνες για να δώσει φοροαπαλλαγές και «κίνητρα» στους καπιταλιστές. Αυτό σήμαινε κατάργηση κρατικών οργανισμών και ιδιωτικοποίηση άλλων, δεκάδες χιλιάδες απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων, πετσόκομμα των συντάξεων, κατάργηση της δωρεάν Υγείας και Παιδείας και κάθε είδους κοινωνικής παροχής, κατάργηση των εργατικών δικαιωμάτων. Το ένα τρίτο των Αργεντινών ζουν σήμερα σε συνθήκες φτώχειας. Σύμφωνα με την Unicef, πάνω από ένα εκατομμύριο παιδιά πηγαίνουν για ύπνο χωρίς να φάνε. Η Αργεντινή είναι μια χώρα αγελάδων αλλά τα παιδιά των εργατών μένουν χωρίς γάλα. Η κατανάλωση γάλακτος μειώνεται, ενώ τα υπέρογκα κέρδη που έχουν οι παραγωγοί γάλακτος στην Αργεντινή αυξάνονται.
Χρέος
Αλλά, αυτή η πολιτική δεν έφερε ούτε οικονομική «ανάπτυξη» ούτε έλυσε τα προβλήματα του αργεντίνικου καπιταλισμού. Το αντίθετο. Η οικονομία επιβραδύνεται, ο πληθωρισμός επιμένει, τα συναλλαγματικά αποθέματα στερεύουν, το χρέος γίνεται «μη εξυπηρετούμενο».
Η προσπάθεια του Μιλέι να «τιθασεύσει» τον (τεράστιο) πληθωρισμό βασίστηκε στο να κρατήσει το πέσο, τεχνητά, ισχυρό δαπανώντας δισεκατομμύρια δολάρια από το αποθεματικό της κεντρικής τράπεζας της Αργεντινής. Όπως δήλωσε και ένας αξιωματούχος του ΔΝΤ, «η χώρα δεν παράγει αρκετά δολάρια με τις τρέχουσες συναλλαγματικές ισοτιμίες... οι αγορές δοκιμάζουν τη βιωσιμότητα του νομισματικού καθεστώτος και αναμένουν δύσκολες προσαρμογές — ιδίως υποτίμηση του νομίσματος — για την εξισορρόπηση της οικονομίας». Η Αργεντινή υπέγραψε τον Απρίλιο μια νέα τετραετή συμφωνία δανείου ύψους 20 δις δολαρίων με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η οποία απαιτούσε να καταργήσει τους ελέγχους συναλλάγματος και να χαλαρώσει τον έλεγχο του πέσο. Δίπλα από το ΔΝΤ και οι ντόπιοι επιχειρηματίες ζητούν από το Μιλέι να επιτρέψει την ελεύθερη διακύμανση του πέσο. Ο Μιλέι αρνείται, έως τώρα, φοβούμενος, σωστά, νέα επιτάχυνση του πληθωρισμού, που εξακολουθεί να βρίσκεται πάνω από το 30%. Φαύλος κύκλος.
Τον Σεπτέμβριο, και μετά την ήττα του Μιλέι στις τοπικές εκλογές, η κεντρική τράπεζα της Αργεντινής πραγματοποίησε την μεγαλύτερη πώληση δολαρίων των τελευταίων έξι ετών (1,1 δις) εξαιτίας της μεγάλης ζήτησης δολαρίων από «θεσμικούς επενδυτές» (δηλαδή, από τους κερδοσκόπους). Είχε προηγηθεί κατάρρευση των ομολόγων της Αργεντινής, καθώς οι «επενδυτές» διαπίστωναν πως είχαν εξανεμιστεί τα διαθέσιμά της κεντρικής τράπεζας σε δολάρια και η Αργεντινή δεν μπορούσε να στηρίξει το νόμισμά της. Ο Δείκτης Κινδύνου Χώρας (risk premium) είχε φτάσει στις 1.500 μονάδες, τον υψηλότερο από κάθε άλλη χώρα στον πλανήτη.
Οι δηλώσεις των ΗΠΑ για οικονομική στήριξη λειτούργησε σαν προσωρινή βαλβίδα εκτόνωσης. Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ χαρακτήρισε την Αργεντινή ως «συστημικά σημαντικό σύμμαχο των ΗΠΑ στη Λατινική Αμερική» αλλά για τις ΗΠΑ η στήριξη δεν αφορά την διάσωση της Αργεντινής αλλά, πρωτίστως, τον ανταγωνισμό τους με την Κίνα. Η Κίνα έχει προσφέρει στην Αργεντινή αντίστοιχη ανταλλαγή νομισμάτων, ύψους 19 δις δολ., από τα οποία έχουν χρησιμοποιηθεί τα 5 δις. Από τα αμερικάνικα 20 δις, τα 5 δις προορίζονται να ακυρώσουν την αντίστοιχη γραμμή πίστωσης που έχει παραχωρήσει το Πεκίνο. Με αυτό τον τρόπο ο Τραμπ θέλει να περιορίσει τη διείσδυση της Κίνας στη Λατινική Αμερική και γι’ αυτό θεωρεί ότι η στήριξη στον Μιλέι είναι κομβική. Όπως δήλωσε ο Μπάρι Μπένετ, πρώην σύμβουλος της προεκλογικής εκστρατείας του Τραμπ, του οποίου η εταιρεία λόμπινγκ «εργάζεται» στην Αργεντινή: «Χρειαζόμαστε λίθιο, ουράνιο και επιπλέον έχουν και ενέργεια. Οι αμερικανικές εταιρείες θα τα πάνε εξαιρετικά καλά στην Αργεντινή... Αν οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται σοβαρά για την αντιμετώπιση της Κίνας, αυτός είναι ακριβώς ο τρόπος για να το κάνουν... Χρησιμοποιήστε τις αγορές, χρησιμοποιήστε τα εργαλεία μας, χρησιμοποιήστε την εμπειρογνωμοσύνη μας και μόλις αναγκάσαμε την Κίνα να φύγει από τη χώρα».
Σκάνδαλα
Όπως γνωρίζουμε πολύ καλά, «φιλελευθερισμός» και «οικονομία της αγοράς» σημαίνουν διαφθορά και σκάνδαλα. Στο τελευταίο από αυτά, εμπλέκεται η αδερφή του Μιλέι, η οποία είναι η γενική γραμματέας της προεδρίας, έναν ρόλο που μπόρεσε να αναλάβει επειδή ο Μιλέι ακύρωσε ένα διάταγμα που απαγόρευε σε συγγενείς να κατέχουν δημόσια αξιώματα. Αποκαλύφθηκαν ηχογραφήσεις για πληρωμή δωροδοκιών που συνδέονται με την αγορά φαρμάκων για άτομα με αναπηρίες. Στις ηχογραφήσεις, ο Ντιέγκο Σπανιουόλο, επικεφαλής της Εθνικής Υπηρεσίας Αναπηρίας και πρώην δικηγόρος του Μιλέι, ισχυρίστηκε ότι η αδερφή του Μιλέι "τσεπώνει" το 3% από κάθε σύμβαση.
Αλλά, ο Μιλέι δεν προωθεί «μόνο» μέτρα λιτότητας στην Αργεντινή. Είχε ξεκινήσει, αυτό που αποκαλεί, τον «πόλεμο κατά της διαφορετικότητας». Χαρακτηρίζει την «ποικιλομορφία» ως εμπόδιο στην «εθνική πρόοδο». Αυτό έχει οδηγήσει σε επιθέσεις ενάντια στις γυναίκες, στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, στους μετανάστες. Από τα πρώτα Υπουργεία που κατήργησε ήταν το Υπουργείο Γυναικών, Φύλων και Διαφορετικότητας.
Η πολιτική κρίση στην Αργεντινή δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης. Είναι και αποτέλεσμα των μεγάλων αγώνων από την πρώτη μέρα της εκλογής του Μιλέι. Παρά την κυριαρχία της Γενικής Συνδικαλιστικής Οργάνωσης από τους περονικούς που συχνά – πυκνά «έβαζαν φρένο» σε εργατικούς αγώνες δίνοντας έμφαση στη «θεσμική» αντιπολίτευση, η οργάνωση σωματείων και συνδικαλιστών, με την κυριαρχία της Άριστεράς, οδήγησε σε μεγάλους αγώνες ενάντια στη λιτότητα, στα κλεισίματα εργοστασίων, σε πανεθνικές μέρες δράσης, όπως αυτές τον φετινό Μάρτη και στην μεγαλειώδη γενική απεργία του φετινού Απρίλη. Και μαζί με την εργατική τάξη, ήταν οι διαδηλώσεις και καταλήψεις του φοιτητικού και μαθητικού κινήματος, οι συνεχείς διαδηλώσεις των αγροτών, των συνταξιούχων, των γυναικών και της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Όλες αυτές αντιμετωπίστηκαν με χυδαία καταστολή, με συλλήψεις και φυλακίσεις αλλά ο Μιλέι δεν κατάφερε να τις κάμψει.
Αυτό το κίνημα στους χώρους δουλειάς, στις σχολές και στα σχολεία, στους δρόμους ήταν που σταμάτησε πολλές από τις «μεταρρυθμίσεις» του Μιλέι, του «έσπασε τον τσαμπουκά» και είναι το κλειδί για την ήττα του.
Σε μία από τις προεκλογικές εμφανίσεις του Μιλέι, τον Σεπτέμβρη, ο κόσμος, κυριολεκτικά, «τον πήρε με τις πέτρες». Η ήττα στις 26 Οκτώβρη θα είναι ένα χαρμόσυνο γεγονός. Αλλά, η ελπίδα δεν είναι στην περονική αντιπολίτευση, που θα ακολουθήσει την ίδια πολιτική με «διαφορετικό ρυθμό», αλλά στη συνέχιση και στο δυνάμωμα του εργατικού και λαϊκού κινήματος για να γίνουν πράξη τα αιτήματα του. Στην Αργεντινή υπάρχει δυνατή Επαναστατική Αριστερά με δεσμούς και παράδοση στο κίνημα. Είναι ώρα να ξεπεράσει τις αδυναμίες και τον σεχταρισμό της και να βγει μπροστά. Αυτό θα αλλάξει όχι μόνο την Αργεντινή αλλά όλη την Λατινική Αμερική.