Εδώ και πάνω από μία εβδομάδα, το Μαρόκο συγκλονίζεται από μεγάλες διαδηλώσεις. Πρόκειται για το πιο εκτεταμένο κύμα μαζικών διαδηλώσεων από το 2011 και την Αραβική Άνοιξη. Τότε το καθεστώς, με την καταστολή, είχε καταφέρει να πνίξει το κίνημα στο ξεκίνημά του. Το 2016-17 είχε ξεσπάσει ένα μαζικό και μαχητικό κίνημα με επίκεντρο την περιοχή του Ριφ, κυρίως από τη βερβερόφωνη νεολαία των Αμαζίγ.
Τώρα, μέσα σε λίγες μέρες, οι κινητοποιήσεις απλώθηκαν σε κάθε σημείο του Μαρόκου. Αναφέρονται μεγάλες διαδηλώσεις στην Καζαμπλάνκα, το Ραμπάτ, την Ταγγέρη, το Μαρακές και το Φες, αλλά και σε απομακρυσμένα σημεία της χώρας. Επιχειρώντας σύνδεση με τα αντίστοιχα κινήματα που έχουν κάνει την εμφάνισή τους σε χώρες της Ασίας και της Αφρικής με αναφορά στη γενιά Ζ, μια πρωτοβουλία στο εσωτερικό των διαδηλώσεων ονομάζεται Gen Z212 (το νούμερο από τον τηλεφωνικό κωδικό της χώρας).
Το κράτος απαντάει όπως συνηθίζει. Αναφέρονται εκατοντάδες συλλήψεις και δεκάδες άνθρωποι έχουν οδηγηθεί στη φυλακή. Στην Αλκαλία, ένα προάστιο του Αγαντίρ, τρεις διαδηλωτές έπεσαν νεκροί από πυροβολισμούς. Μια ολόκληρη διαδήλωση είχε βάλε στο στόχαστρο το αστυνομικό τμήμα και το πετροβολούσε. Αντίστοιχα μαζικά πετροβολήματα έπεσαν και στα σουπερμάρκετ Μαρτζάν που ανήκουν στη βασιλική οικογένεια και σε άλλα σύμβολα της εξουσίας και του πλούτου. Στο Αγαντίρ ένας φοιτητής σκοτώθηκε από όχημα της αστυνομίας.
Δυο πλευρές της πραγματικότητας του Μαρόκου έγιναν η αφορμή για να γεμίσουν οι δρόμοι με οργή. Από τη μια μεριά, στο νοσοκομείο του Αγαντίρ, μόνο μέσα στο Σεπτέμβριο έγινε γνωστό πως πέθαναν οχτώ γυναίκες μετά από καισαρική τομή. Εκτιμήσεις κάνουν λόγο για κακής ποιότητας αναισθητικά. Οι απανωτές τραγωδίες για τον περισσότερο κόσμο είναι επιβεβαίωση της ανάπτυξης δύο ταχυτήτων που επικρατεί στη χώρα. Η δημόσια Υγεία και η δημόσια Παιδεία έχουν αφεθεί να ρημάζουν, αλλά η άρχουσα τάξη και τα παιδιά της έχουν πλέον ιδιωτικά Πανεπιστήμια και πολυτελείς ιδιωτικές κλινικές.
Η άλλη πλευρά της πραγματικότητας ήταν πως ανακοινώθηκε ότι το Μαρόκο θα συνδιοργανώσει με την Πορτογαλία και την Ισπανία το Μουντιάλ του 2030. Έξω από την Καζαμπλάνκα ήδη προχωρούν τα έργα για την ανέγερση του μεγαλύτερου ποδοσφαιρικού σταδίου στον πλανήτη. Το σύνθημα που αντηχεί στους δρόμους είναι: “Τα στάδια είναι εδώ. Τα νοσοκομεία πού είναι;”
Ο πρωθυπουργός Αζίζ Αχανούς μπήκε στο στόχαστρο του κινήματος και ο κόσμος ζητάει την παραίτησή του. Είναι από μόνος του το σύμβολο ενός ολόκληρου συστήματος. Είναι ο δεύτερος πλουσιότερος άνθρωπος της χώρας. Τον ξεπερνάει μόνο ο βασιλιάς. Είναι ιδιοκτήτης της μεγαλύτερης πετρελαϊκής εταιρείας της χώρας, ενώ ο όμιλος των εταιρειών του μόλις ανέλαβε την κατασκευή της μεγαλύτερης εγκατάστασης αφαλάτωσης στη χώρα.
Δίχτυα
Ευρωπαϊκές, κυρίως ισπανικές, εταιρείες απλώνουν τα δίχτυα τους παντού μέσα στη χώρα, εκμεταλλεύονται τους φυσικούς πόρους, το εργατικό δυναμικό της χώρας, αξιοποιούν το πόσο κοντά βρίσκεται στην Ευρώπη. Οι καπιταλιστές στο Μαρόκο από την άλλη αξιοποιούν την ευκαιρία και αναβαθμίζουν τον μαροκινό καπιταλισμό και οικονομικά και πολιτικά. Τα τελευταία χρόνια το Μαρόκο έχει μετατραπεί στο μεγαλύτερο εξαγωγέα αυτοκινήτων (σε όγκο κεφαλαίου) προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Τραμπ στην πρώτη του θητεία έβαλε το Μαρόκο σαν βασικό σύμμαχο μέσα στις Συμφωνίες του Αβραάμ για την ομαλοποίηση των σχέσεων του Ισραήλ με τα αραβικά καθεστώτα. Επίσης οι ΗΠΑ αναγνώρισαν στο Μαρόκο τον έλεγχο στη Δυτική Σαχάρα μετά από σχεδόν μισό αιώνα συγκρούσεων με το κίνημα των Σαχαράουϊ.
Ο εκσυγχρονισμός όμως δεν τραβάει τους φτωχούς προς τα πάνω. Αντίθετα σταθεροποιεί και χειροτερεύει μια κατάσταση “δύο κόσμων”, όπως λένε και τα συνθήματα στις διαδηλώσεις. Το 10% του πληθυσμού ελέγχει πάνω από 60% του εθνικού πλούτου, ενώ η ανεργία στους νέους αγγίζει το 36%. Όταν το 2023 ο νότος της χώρας χτυπήθηκε από σεισμό και σκοτώθηκαν χιλιάδες άνθρωποι, ο στρατός δεν κινήθηκε καν λέγοντας πως τα σπίτια του φτωχού κόσμου ήταν τόσο εύθραυστα που αποκλείεται να έχει επιζήσει κανείς. Οι μεγάλες πόλεις της χώρας πλέον συνδέονται με υπερσύγχρονα τρένα υψηλής ταχύτητας, αλλά οι διασώσεις στα χωριά γίνονταν με γαϊδούρια. Ο βασιλιάς δεν ήταν καν στο παλάτι του. Βρισκόταν στο Παρίσι, στη βίλα του δίπλα στον πύργο του Άιφελ, την οποία αγόρασε από τη σαουδαραβική βασιλική οικογένεια, για 80 εκατομμύρια ευρώ
Οι “δύο κόσμοι” του Μαρόκου δεν είναι χωρισμένοι μόνο όσον αφορά τον πλούτο. Οι από πάνω σφίγγουν τους δεσμούς με τους ιμπεριαλιστές και το Ισραήλ, ενώ ο απλός κόσμος ακόμη και μέσα σε συνθήκες σκληρής καταστολής δείχνει την αλληλεγγύη του με τους Παλαιστίνιους. Τα δύο χρόνια της αντίστασης και της γενοκτονίας γίνονται αφορμή για να συνδεθούν στους δρόμους τα κινήματα ενάντια στη φτώχεια και ενάντια στον ιμπεριαλισμό.