Η Αριστερά
ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ ένας “θεσμός” για την τάξη μας

Για να εξηγήσουμε τη σημασία του φετινού Μαρξισμού χρειάζεται να θυμηθούμε τι έχει σημάνει αυτό το φεστιβάλ των επαναστατικών ιδεών τα τελευταία τριάντα χρόνια για το κίνημα και για την επαναστατική αριστερά.
 
Ξεκινήσαμε να οργανώνουμε το Μαρξισμό το 1988, είκοσι χρόνια μετά το Μάη του ’68 και δεκαπέντε από την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Ήμασταν υποχρεωμένοι τότε να οργανώσουμε ένα επαναστατικό «πανεπιστήμιο» για να μπορέσουμε να θυμίσουμε τι είχε σημάνει ο Μάης για το εργατικό κίνημα και την αριστερά σε όλη την Ευρώπη.
 
Τί συνέβαινε το 1988 και πήραμε αυτή την απόφαση; Δεν είχαμε τη δυνατότητα για τέσσερις μέρες, αλλά μόλις δύο. Δεν είχαμε την ευκαιρία για πενήντα συζητήσεις, αλλά μάξιμουμ δέκα. Ήμασταν μικροί, η αριστερά ήταν σε υποχώρηση κι αυτός που είχε τη δύναμη σε όλη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ήταν η σοσιαλδημοκρατία. Το 1988 έπαιρνε τα μεγαλύτερα ποσοστά της παντού. Σε ένα χάρτη της Ευρώπης εκείνη την περίοδο, σχεδόν σε όλες τις χώρες, στην Γαλλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα οι κυβερνήσεις ήταν σοσιαλδημοκρατικές.
 
Ήταν μια κίνηση του κόσμου που ψήφιζε σοσιαλδημοκρατία με τεράστιες αυταπάτες και με άρνηση τι είχε σημάνει ο Μάης και το Πολυτεχνείο. Απέναντι σε μια εργατική τάξη που ξανάβγαινε στο προσκήνιο, η σοσιαλδημοκρατία έδινε τα ρέστα της για να την πείσει ότι δεν χρειάζεται η επανάσταση και ο Μάης. Δεν έκανε μόνο η δεξιά την προσπάθεια να αντιστρέψει αυτή την εμπειρία και την προοπτική, το έκανε η σοσιαλδημοκρατία. Και το έκανε με έξυπνο τρόπο, όχι με το βούρδουλα, με τις φυλακές και τα δικαστήρια, αλλά με την άποψη ότι υπάρχει άλλος δρόμος κι αυτός είναι ο κοινοβουλευτικός. Ο δρόμος που λέει ότι η εργατική τάξη μπορεί να καλυτερέψει τη ζωή της, όχι στα οδοφράγματα, όχι στις καταλήψεις των εργοστασίων, όχι στους δρόμους των γειτονιών, αλλά ψηφίζοντας σοσιαλδημοκρατία κάθε τέσσερα χρόνια.
 
Ήταν μια μεγάλη ανατροπή για μια τάξη που έδινε τις μάχες καταλαμβάνοντας τα εργοστάσια, που έλεγε ότι μπορώ να αλλάξω τη ζωή μου από τα κάτω, ότι έχουμε τη δύναμη να τα πάρουμε όλα στο πεζοδρόμιο. Και απέναντι σε αυτά, η σοσιαλδημοκρατία έλεγε όχι, παθητικοποιήσου, μόνο κάθε τέσσερα χρόνια για τριάντα λεπτά μπορείς να ενδιαφέρεσαι για την γενική πολιτική, από εκεί και πέρα ασχολήσου με άλλα πράγματα. Εμείς θα ενδιαφερόμαστε για τη γενική πολιτική. Αυτό σημαίνει κοινοβουλευτικός δρόμος και στις “18 Σοσιαλισμός”. 
 
Στροφή
Αυτό επηρέασε όλα τα κομμάτια των διανοούμενων και των ακαδημαϊκών εκείνη την περίοδο. Αυτός είναι ο δρόμος, έλεγαν, να κερδίσουμε τη Βουλή και την κυβέρνηση, να συνεργαστούμε με τους «δικούς μας ανθρώπους στην εξουσία». Ήταν μια στροφή, από μια επανάσταση και έναν κόσμο που είναι στους δρόμους και έχει την αυτοπεποίθηση, στη σοσιαλδημοκρατία που σπάει την οργάνωση από τα κάτω και αρχίζει να καθορίζει τα πράγματα.
 
Ήταν υποχρεωτικό να ξεκινήσουμε να οργανώνουμε το Μαρξισμό. Ήταν ο μόνος τρόπος -εκτός από τις μάχες- να μπορέσουν, έστω μια φορά το χρόνο, να έχουν οι επαναστάτες το δικό τους σχολείο, να μπορούν να συγκεντρώνουν τον κόσμο τους, την επαναστατική αριστερά αλλά και αριστερά κομμάτια που είχαν αυτές τις αυταπάτες. Και να προσπαθούν να τις σπάσουν μαζί με τις συζητήσεις, την εφημερίδα, το περιοδικό.
 
Είναι σωστό ότι η εργατική τάξη και η πρωτοπορία της παίζουν τεράστιο ρόλο για να αλλάξει η ιστορία. Αλλά, καθώς παλεύουν και αλλάζουν τις ιδέες τους, δεν έχουν πάντα την εικόνα της θεωρίας και της ιστορίας. Ένας εργάτης που έχει κερδίσει την απεργία, που φτύνει το ΠΑΣΟΚ, που ψηφίζει αριστερά, που μπορεί να συμμετείχε στις εργατικές εκρήξεις, μπορεί να έχει πλούσια εμπειρία, αλλά δεν έχει την ιστορία και τη θεωρία της τάξης του αυτόματα. Ποιος τα εξασφαλίζει αυτά; Ο Λένιν το έβαζε από πολύ νωρίς, από το 1905, ότι ταυτόχρονα με την κεντρικότητα της τάξης είναι η σημασία του επαναστατικού κόμματος που φέρνει την επαναστατική θεωρία και ιστορία μέσα στην τάξη για να την κερδίσει. Το κάνει αυτό γιατί είναι έξυπνο; Όχι, το κάνει γιατί το επαναστατικό κόμμα είναι ακριβώς αυτό: η εμπειρία όλης της τάξης, η ιστορία όλης της τάξης, η θεωρία όλης της τάξης.
 
Εκεί στηρίζεται ένα επαναστατικό κόμμα. Είναι ο θεματοφύλακας του μαρξισμού και είναι υποχρεωμένο να τον φέρνει μέσα στην εργατική τάξη. Κάθε στιγμή, κάθε λεπτό, αλλά και με ένα πανεπιστήμιο που παίζει αυτό το ρόλο. Όσο περισσότερες μάχες δίνει η τάξη, τόσο περισσότερες είναι αυτές οι ανάγκες.
 
Όταν λοιπόν το 1988 λέγαμε ότι η επανάσταση είναι επίκαιρη, ότι η εργατική τάξη μπορεί, σήμαινε ότι εμείς και ένα ολόκληρο κομμάτι της αριστεράς προετοιμαζόταν για να αντιμετωπίσει το 1989. Όταν κατέρρεε η Ανατολική Ευρώπη και η κυρίαρχη προπαγάνδα έλεγε ότι η αγορά είναι μονόδρομος, οι εργάτες έχουν πάει δεξιά και τώρα ο «θριαμβευτής καπιταλισμός» θα μπορέσει να ποδοπατήσει την εργατική τάξη. Είχε υποχωρήσει όλη η αριστερά σε αυτό στην Ελλάδα, το ΚΚΕ, ο Συνασπισμός, αλλά και το αριστερό τμήμα του ΠΑΣΟΚ που είχε σπάσει το 1985 και γύρισε πίσω. Αυτές ήταν οι εξελίξεις.
 
Ο Μαρξισμός έπαιξε ρόλο απέναντι στη δεξιά στροφή της σοσιαλδημοκρατίας και του αριστερού ρεφορμισμού. Έπαιξε ρόλο μέσα σε συνθήκες που είχαμε το σπάσιμο χιλιάδων αγωνιστών από το ΚΚΕ όταν συνεργάστηκε με τη ΝΔ. Το ότι είχε γίνει ο Μαρξισμός, το ’88, το ’89, το ’90, κάνοντας την αντιπαράθεση για το τι ήταν το ανατολικό μπλοκ, σήμαινε ότι βάλαμε τις ρίζες για να αρχίσουμε να ανασυντάσουμε κομμάτια της αριστεράς που έσπαγαν από το ρεφορμισμό και από το ΠΑΣΟΚ.
 
21ος αιώνας
Δεύτερη φάση το 2000, ο 21ος αιώνας. Τι αλλαγή υπήρχε τότε; Η αρχή του καινούργιου αιώνα σήμαινε την όξυνση της κρίσης του καπιταλισμού και της κρίσης της σοσιαλδημοκρατίας. Αρχίσανε να χάνουνε, να μην μπορούν να ελέγξουν τον κόσμο που τους ψήφιζε. Ενα καινούργιο κίνημα, νεολαίας και εργατών άρχισε για πρώτη φορά ξανά να μιλάει ενάντια στον καπιταλισμό. Χωρίς εμπειρίες, αλλά με αυτοπεποίθηση ότι μπορούμε να αλλάξουμε τη ζωή μας και το δείχνουμε με διαδηλώσεις ενάντια στους G8, στο ΔΝΤ, την ΕΕ. Μπαίναμε σε πούλμαν και βαπόρια για να διαδηλώσουμε τότε στην Πράγα και τη Γένοβα.
 
Ποια ήταν η συζήτηση και το δίλημμα τότε; Τι είναι αυτό το καινούργιο κίνημα; Ενάντια στην παγκοσμιοποίηση ή αντικαπιταλιστικό; Ο ΣΥΡΙΖΑ στήθηκε πάνω στην πρώτη θεωρία, ενός νέου κινήματος ενάντια στην παγκοσμιοποίηση. Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ στήθηκε πάνω στην άλλη άποψη, ενός νέου αντικαπιταλιστικού κινήματος. Οι ρίζες της ΑΝΤΑΡΣΥΑ είναι στο 2000. Τότε στο Μαρξισμό κάναμε παράλληλες συζητήσεις και όλοι ήθελαν να συζητήσουν τι είναι αυτό το νέο κίνημα, ποια η στρατηγική για την αριστερά, πώς συνδέεται με την εργατική τάξη, υπάρχει εργατική τάξη ή είναι μόνο το νέο κίνημα το υποκείμενο της ανατροπής;
 
Αυτή η συζήτηση καθόρισε το αντιπολεμικό κίνημα ενάντια στον πόλεμο στο Ιράκ, απέναντι σε όλα τα αντιδραστικά επιχειρήματα σε σχέση με το Ισλάμ. Ξανάβαλε στην ατζέντα τον αντιμπεριαλισμό. Αυτή η μάχη έφτασε στην ήττα του αμερικάνικου και του βρετανικού ιμπεριαλισμού στη Μέση Ανατολή. Οι ρίζες της ήταν στο αντικαπιταλιστικό κίνημα που έδινε τις μάχες με τους G8 και το ΔΝΤ, και στην καρδιά του αντιπολεμικού κινήματος ήταν μια αντικαπιταλιστική αριστερά που μπήκε μπροστά για να το οργανώσει. Ο συνδυασμός του καινούργιου κινήματος με μια μεγαλύτερη επαναστατική αριστερά άνοιξε νέες δυνατότητες
 
Ο τρίτος σταθμός είναι τώρα. Ο Μαρξισμός είναι και πάλι το «πανεπιστήμιο των επαναστατών», μόνο που τώρα οι επαναστάτες είναι πολύ περισσότεροι, η γκάμα και η εμβέλειά τους είναι πολύ ευρύτερη, οι δυνατότητές τους να καθορίσουν τις εξελίξεις είναι ακόμα μεγαλύτερες. 
 
Είναι βολονταρισμός αυτό; Όχι! Να θυμηθούμε τον Λένιν που έβαζε ότι μπορεί να γίνει επανάσταση, μέσα σε τέσσερις προϋποθέσεις. Η πρώτη είναι η κρίση της αστικής κοινωνίας, οικονομική, πολιτική, ιδεολογική, με τα κόμματά της και τους θεσμούς της στη χειρότερη κρίση. Η δεύτερη είναι ότι η εργατική τάξη δε θέλει και δεν ανέχεται τον τρόπο που μέχρι τώρα την ελέγχουν. Το τρίτο είναι ότι η κυρίαρχη τάξη έχει χάσει τον έλεγχο ή δεν μπορεί να ελέγξει όπως παλιά. Και η τέταρτη είναι το επαναστατικό κόμμα. Πάνω σε αυτές τις τέσσερις προϋποθέσεις στηρίχτηκαν οι μπολσεβίκοι για να παίξουν τότε τον ιστορικό ρόλο τους και να ανοίξουν την επαναστατική προοπτική σε όλη την Ευρώπη.
 
Ισχύουν και τα τέσσερα σήμερα; Δυνητικά ναι, ισχύουν ένα προς ένα. Και στο αντικειμενικό και στο υποκειμενικό επίπεδο υπάρχουν σαν προσδιορισμοί πολύ καθαρά. Αυτό σημαίνει ότι περιμένουμε την επανάσταση; Όχι, δεν ξεχνάμε ότι είναι δυνητικά και το πιο δυνητικό είναι το επαναστατικό κόμμα. Το πώς δηλαδή όλος αυτός ο κόσμος θα κερδηθεί σε αυτή την προοπτική. Σε όλη την Ευρώπη η πάλη για επαναστατικά κόμματα έχει αποκτήσει τεράστια σημασία.
 
Ενιαίο μέτωπο
Ο φετινός Μαρξισμός είναι στηριγμένος σε αυτά τα τέσσερα σημεία. Να συζητήσουμε και να καταλάβουμε ότι και τα τέσσερα υπάρχουν αλλά ταυτόχρονα ότι χρειάζεται να τα οργανώσουμε για να προχωρήσουν. Όλο το πρόγραμμα, είτε μιλάμε για τις επαναστάσεις, είτε μιλάμε για τη θεωρία, είτε μιλάμε για τις πρωτοβουλίες, όλες οι συζητήσεις έχουν στην καρδιά τους την κατανόηση για το πού είναι πολιτικά τα πράγματα και για το πώς θα πάνε μπροστά. 
 
Υπάρχουν μεγαλύτερες δυνατότητες για τον κόσμο που δουλεύουμε μαζί, στον εργατικό χώρο, στη σχολή, στο σχολείο, στη γειτονιά να έρθουν στο Μαρξισμό. Το ενιαίο μέτωπο, ότι παλεύουμε μαζί και παράλληλα κάνουμε αντιπαράθεση για να ξεκαθαρίζουμε στις ιδέες, ισχύει και στο Μαρξισμό.
 
Η παρουσία των προσφύγων στο Μαρξισμό είναι κρίσιμη. Το 1905 για να μπεις στις μεγάλες πόλεις της Ρωσίας, τη Μόσχα, την Πετρούπολη, αν ήσουν εβραίος χρειαζόσουν κάρτα εισόδου. Αλλιώς η θέση σου ήταν στα γκέτο, μακριά. Σας θυμίζει κάτι; 
Η επανάσταση ξεκίνησε ως απεργία ενός μπερδεμένου πλήθους που μπορεί να κρατούσε και χριστιανικά λάβαρα στην αρχή όταν πήγαινε να δώσει τα αιτήματά του στον Τσάρο. Αλλά μετά έκανε σοβιέτ και στη Πετρούπολη και στη Μόσχα. Ποιοι ήταν πρόεδροι; Στην Πετρούπολη ήταν ο Τρότσκι, εβραίος. Στο δεύτερο πανρωσικό συνέδριο των σοβιέτ το 1917 εκλέχτηκε πρόεδρος ο Κάμενεφ, εβραίος. Πώς έφτασε το εργατικό κίνημα να έχει εβραίους επικεφαλής στα ανώτατα όργανα; Η επανάσταση σάρωσε όλες τις ιδέες και πάνω σε αυτά είχε δουλέψει το κόμμα του Λένιν. Γιατί ήταν καθαρό ότι σε κάθε εργοστάσιο φτιάχνεις ομάδες που παλεύουν για όλα τα ζητήματα. Όχι μόνο για τα οικονομικά αιτήματα αλλά και ενάντια στις βρομιές του ρατσισμού. Αυτή η μαγιά, όταν έφτασε η στιγμή, έκανε τους χτεσινούς «αποδιοπομπαίους τράγους» επικεφαλής όλης της επαναστατημένης εργατικής τάξης.
 
Γι’ αυτά παλεύουμε. Ο Μαρξισμός είναι κομμάτι αυτής της προσπάθειας, να κερδίζουμε μαζί με τις καθημερινές μάχες και το προχώρημα σε αυτές τις ιδέες. Για να φτάσουμε σε μια κοινωνία που οι πρόσφυγες θα είναι επικεφαλής των σοβιέτ και όλοι εμείς θα χειροκροτάμε.
Μαρία Στύλλου
 

Κάθε μέρα κλείνει με μια μεγάλη συζήτηση

Πέμπτη 19 Μάη
Η εργατική αντίσταση στα μνημόνια!
Αμφιθέατρο Δεριγνύ 19.00-21.00
Ομιλητές: Λένα Βερδέ, Τάσος Αναστασιάδης, Σαράντος Αλεξανδρής, Στέλιος Μιχαηλίδης, Κώστας Καταραχιάς
 
Παρασκευή 20 Μάη
Σύνορα ανοιχτά για την προσφυγιά
Μεγάλο Αμφιθέατρο  19.00-21.00
Ομιλητές: Γιώργος Τσιάκαλος, 
Δημήτρης Αγγελίδης, Έφη Λατσούδη, Βασίλης Κουκαλάνι, Πέτρος Κωνσταντίνου
 
Σάββατο 21 Μάη
Διεθνιστικό ΟΧΙ στην ΕΕ
Μεγάλο Αμφιθέατρο  19.00-21.00
Ομιλητές: Άλεξ Καλλινικος, Νίκος Στραβελάκης, Πάνος Γκαργκάνας
 
Κυριακή 22 Μάη
Μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο
Μεγάλο Αμφιθέατρο 19.00-21.00
Ομιλητές: Μπριντ Σμιθ, Μαρία Στύλλου, Θανάσης Διαβολάκης, Ζανέτα Λυσικάτου, πρόσφυγες από Ελληνικό και Πειραιά και απεργοί από τις πρόσφατες μάχες