Το Αγαθονήσι, με τους δεκαέξι (μέχρι την ώρα που γραφόταν αυτό το κείμενο) νεκρούς δεν είναι ένα "τραγικό δυστύχημα". Είναι ένα έγκλημα. Ένα ειδεχθές έγκλημα "εκ προμελέτης".
Ο δράστης μόνο άγνωστος δεν είναι. Ονομάζεται "σύμφωνο Ευρωπαϊκής Ένωσης - Τουρκίας για τον περιορισμό των μεταναστευτικών ροών". Οι υπογραφές κάτω από αυτό το επαίσχυντο κείμενο ("δήλωση" σύμφωνα με την αργκό των Βρυξελλών) έπεσαν τον Μάρτη του 2016. Μέσα στα δυο χρόνια που έχουν περάσει από τότε τουλάχιστον 500 πρόσφυγες έχουν χάσει, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ύπατης Αρμοστείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR), τη ζωή τους στον Έβρο, το Αιγαίο και τη Μεσόγειο.
Μπορεί οι σχέσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία να έχουν φτάσει -με τις συλλήψεις στα σύνορα, τις εικονικές ναυμαχίες στην περιοχή των Ιμίων/Καρτντάκ και τους ψυχροπολεμικούς ανταγωνισμούς στην "ΑΟΖ της Κύπρου"- στο ναδίρ. Αλλά αυτή η ένταση ούτε έχει θέσει σε αμφισβήτηση, ούτε έχει επηρεάσει την εφαρμογή της συμφωνίας. Η θανατηφόρα καταδίωξη των προσφύγων συνεχίζεται κανονικά και στις δυο πλευρές των συνόρων.
Ικανοποίηση
Οι Βρυξέλλες δεν κρύβουν την ικανοποίησή τους για την "επιτυχία" της συμφωνίας. Οι "προσφυγικές ροές" έχουν περιοριστεί δραστικά μέσα σε αυτά τα δυο χρόνια. Οι αναχαιτίσεις, οι επαναπροωθήσεις (νόμιμες και μη), τα στρατόπεδα, η μακροχρόνια καθήλωση στα ελληνικά νησιά και οι άθλιες συνθήκες στα "κέντρα υποδοχής", τα κλειστά ευρωπαϊκά σύνορα και ο θάνατος έχουν καταφέρει να αποθαρρύνουν ένα μεγάλο κομμάτι προσφύγων από την απόπειρα να διασχίσουν τον Έβρο ή το Αιγαίο. Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιβράβευσαν πριν από μια εβδομάδα την Τουρκία για τη συνεργασία της αυτή εγκρίνοντας την εκταμίευση μιας ακόμα δόσης 3 δις ευρώ "για τη διαχείριση του προσφυγικού". Όπως γράφει η έκθεση προόδου:
"Η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας εξακολουθεί να αποφέρει αποτελέσματα, καθώς οι παράτυπες και επικίνδυνες αφίξεις εξακολουθούν να παρουσιάζουν μείωση κατά 97% σε σύγκριση με την περίοδο πριν από την επιχειρησιακή εφαρμογή της δήλωσης. Η Επιτροπή δρομολογεί σήμερα την καταβολή της δεύτερης δόσης ύψους 3 δισ. ευρώ για τη διευκόλυνση των προσφύγων στην Τουρκία, δεδομένου ότι το πρώτο μέρος της Διευκόλυνσης είχε διατεθεί πλήρως μέσω συμβάσεων έως τα τέλη του 2017".
Και από την Ελλάδα είναι ικανοποιημένη η Κομισιόν -αν και ζητάει περισσότερα: "Οι ελληνικές Αρχές, από την πλευρά τους", γράφει η έκθεση "θα πρέπει να επιταχύνουν τις προσπάθειες για τη βελτίωση των επιστροφών προς την Τουρκία, στο πλαίσιο της δήλωσης, μεταξύ άλλων μέσω των σχεδιαζόμενων αλλαγών στην εθνική νομοθεσία περί ασύλου". Από τις 33 χιλιάδες περίπου αιτήσεις που εξέτασε (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής) η Ελλάδα από τον Μάρτη του 2016 ως τον Δεκέμβρη του 2017, έξι χιλιάδες απορρίφθηκαν ως "απαράδεκτες ή αβάσιμες", επτά χιλιάδες έγιναν δεκτές ενώ οι υπόλοιπες (περίπου 20 χιλιάδες) παραπέμφθηκαν στην "κανονική διαδικασία" για περαιτέρω επεξεργασία. Η πλειοψηφία των προσφύγων που φτάνει στα ελληνικά νησιά προέρχεται από τη Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν -τις τρεις εμπόλεμες ζώνες δηλαδή. Παρόλα αυτά η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρεί τα ποσοστά απόρριψης πολύ μικρά και τις διαδικασίες ελέγχου (πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια) πολύ μακρόσυρτες: η απόρριψη πρέπει, σύμφωνα με τις Βρυξέλλες, να γίνεται με συνοπτικές διαδικασίες. Και η επιστροφή στην Τουρκία άμεσα.
Ο Μουζάλας είχε προετοιμάσει τις σχετικές αλλαγές "στην εθνική νομοθεσία περί ασύλου". Αλλά τον πρόλαβε ο ανασχηματισμός.
Το κείμενο της "δήλωσης" που υπογράφτηκε τον Μάρτη του 2016 ανάμεσα στην κυβέρνηση του Ερντογάν και την Κομισιόν είναι ένα μνημείο απανθρωπιάς, κυνισμού και υποκρισίας. Το 2015 οι πρόσφυγες από τη Συρία "έσπασαν" τα Ευρωπαϊκά Σύνορα και άρχισαν να καταφθάνουν από τα τουρκικά παράλια στα κοντινά ελληνικά νησιά κατά χιλιάδες -για να καταλήξουν από εκεί μέσα από τον Βαλκανικό διάδρομο στις πόλεις της κεντρικής Ευρώπης.
Το φανταστικό κύμα της συμπαράστασης που εκδηλώθηκε σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες -με χιλιάδες απλούς ανθρώπους να συγκεντρώνονται στους σιδηροδρομικούς σταθμούς για να υποδεχτούν τους πρόσφυγες με ρούχα, τρόφιμα, λουλούδια και παιχνίδια για τα παιδιά- ανάγκασε τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να "ξεχάσουν" (για λίγο) τον ρατσισμό τους και να προσαρμοστούν στην πραγματικότητα.
Η Άνγκελα Μέρκελ, η συντηρητική καγκελάριος της Γερμανίας, μιας χώρας που ανήκει τους πρωτεργάτες της Ευρώπης Φρούριο, έγινε ξαφνικά υπέρμαχος των ανοιχτών συνόρων και της υποδοχής των προσφύγων. Στην πραγματικότητα, όμως, το μόνο που ήθελαν ήταν να "αγοράσουν χρόνο" με στόχο να οργανώσουν την αντεπίθεσή τους. Η πρώτη μεγάλη κίνηση αυτής της αντεπίθεσης ήταν η υπογραφή της "δήλωσης" με την Τουρκία.
Η συμφωνία του αίσχους
"Όλοι οι νέοι παράτυποι μετανάστες που φθάνουν στα ελληνικά νησιά μέσω Τουρκίας από τις 20 Μαρτίου 2016 και έπειτα θα επιστρέφονται σε αυτήν", γράφει το πρώτο από τα εννέα συνολικά "σημεία δράσης" της συμφωνίας αυτής. "Αυτό", συνεχίζει με τη γνωστή υποκριτική διγλωσσία της ΕΕ , "θα συμβαίνει σε πλήρη συμφωνία με το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο, άρα με αποκλεισμό κάθε είδους ομαδικών απελάσεων". Θα επιστρέφονται όλοι. Αλλά αυτό δεν ονομάζεται ομαδική απέλαση. Ονομάζεται "προστασία σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα".
"Για κάθε επιστροφή Σύρου στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά ένας άλλος Σύρος θα επανεγκαθίσταται από την Τουρκία στην ΕΕ" γράφει το δεύτερο άρθρο. Οι εικόνες από το άψυχο κορμί του μικρού Αϊλάν Κουρντί ξεβρασμένου στα παράλια της Τουρκίας ήταν ακόμα πολύ νωπές και οι ηγέτες της Ευρώπης έπρεπε να δείξουν την ευαισθησία τους απέναντι στους πρόσφυγες από τη βυθισμένη στον εμφύλιο πόλεμο και τρομοκρατημένη από το Ισλαμικό Κράτος Συρία. Μόνο που η ευαισθησία αυτή ήταν τελείως κάλπικη. Πρώτον, το ίδιο το κείμενο προέβλεπε ότι αυτό θα ισχύει μόνο για τους πρώτους 18 χιλιάδες πρόσφυγες. Και ίσως για άλλους 54 χιλιάδες στη συνέχεια -με την προϋπόθεση ότι οι ευρωπαϊκές χώρες θα δέχονταν εθελοντικά τα ποσοστά που θα τους αντιστοιχούσαν. Κάτι το οποίο δεν έγινε ποτέ. "Εφόσον ο αριθμός των επιστροφών υπερβεί τους αριθμούς που προβλέπονται ανωτέρω", γράφει ρητά το κείμενο, "ο μηχανισμός αυτός θα καταργηθεί". Στην πράξη καταργήθηκε αμέσως.
Η συμφωνία με την Τουρκία και το σφράγισμα του Αιγαίου από την Frontex έχουν ενεργοποιήσει ξανά την παλιά, "παραδοσιακή" διαδρομή από την Τουρκία προς την Ελλάδα μέσω του Έβρου. Στο μεγαλύτερό του τμήμα το πέρασμα είναι δύσκολο και επικίνδυνο λόγω του ίδιου του ποταμού. Το χερσαίο κομμάτι έχει σφραγιστεί από τον διαβόητο φράχτη -εκτός από ένα πολύ μικρό κομμάτι που βρίσκεται κοντά στα ελληνικά και τα τουρκικά φυλάκια και μπορεί να επιτηρηθεί αποτελεσματικά. Στην περιοχή αυτή συνέλαβε η Τουρκία τους δυο Έλληνες στρατιωτικούς. Σύμφωνα με τα όσα δήλωσαν οι ίδιοι, ακολουθούσαν ίχνη προσφύγων όταν μπήκαν "κατά λάθος" στο τουρκικό έδαφος. Τη συμφωνία ΕΕ - Τουρκίας εφάρμοζαν, (κατόπιν διαταγής προφανώς) με άλλα λόγια, την ώρα της σύλληψής τους.
Το μεγάλο “μυστικό”
Το τι ακριβώς σημαίνει αυτή η "εφαρμογή" στην περιοχή του Έβρου αυτό το αποκάλυψε πριν από μερικές εβδομάδες (29.01.2018) ο δημοσιογράφος Λευτέρης Αρβανίτης στο TVXS:
"Ένα μεγάλο μυστικό του ελληνικού κράτους, κρύβουν οι όχθες του ποταμού Έβρου. Ντόπιοι, μετανάστες, αλλά και δικηγόροι που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, καταγγέλλουν ότι τα τελευταία χρόνια λειτουργεί ένας παρακρατικός μηχανισμός, που απαγάγει, ξυλοκοπεί και επαναπροωθεί ανθρώπους, που έχουν περάσει τα ελληνικά σύνορα, στη γειτονική Τουρκία...".
"Ομάδες μεταναστών περνούν το ποτάμι συνήθως τις βραδινές ώρες και έρχονται σε επαφή αυτοβούλως με τις ελληνικές αρχές προκειμένου να καταγραφούν και να καταθέσουν αιτήσεις για άσυλο. Σε πολλές περιπτώσεις αστυνομικοί και κουκουλοφόροι άνδρες με στολές παραλλαγής, ξυλοκοπούν τους μετανάστες, κλέβουν τα προσωπικά τους αντικείμενα και τους πετούν πίσω στα φουσκωμένα νερά του ποταμού... Άλλες πάλι φορές... συλλαμβάνονται και μεταφέρονται σε αστυνομικά τμήματα. Από εκεί «φορτώνονται» σε βανάκια και φορτηγά και ενώ έχουν λάβει διαβεβαιώσεις πως μεταφέρονται σε κάποιο χώρο φιλοξενίας, βρίσκονται στα σύνορα όπου σε ομάδες, υπό την απειλή όπλων, περνούν στην απέναντι μεριά".
Η πατριδοκάπηλη προπαγάνδα στην Ελλάδα πάντα ισχυρίζεται ότι η “απέναντι μεριά” είναι βάρβαρη. Η εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας είναι η απόδειξη ότι η βαρβαρότητα ξεκινάει από την εδώ μεριά. Το τι σημαίνει να είσαι σύρος πρόσφυγας και να σε στέλνουν στην “απέναντι μεριά την ώρα που ο στρατός του Ερντογάν σφάζει στην Αφρίν, είναι μια φρίκη που πρέπει να τη σταματήσουμε.