Διεθνή
Πακιστάν: Αντί για βοήθεια, εκβιασμοί του ΔΝΤ

Πλημμύρες στο Πακιστάν. Φωτό: Reuters

Οι επιβεβαιωμένοι νεκροί από τις πλημμύρες στο Πακιστάν ξεπερνάνε πλέον τους 1.300. Η μεγάλη πλειονότητα είναι παιδιά. Ολόκληρες περιοχές της χώρας παραμένουν αποκλεισμένες και η κυβέρνηση δεν έχει καν φτάσει για να κάνει απολογισμό. 5.000 χιλιόμετρα δρόμων είναι κατεστραμμένα, ανάμεσά τους 14 μεγάλες οδικές αρτηρίες, πάνω από 200 γέφυρες έχουν πέσει. Μεγάλα κομμάτια του ηλεκτρικού δικτύου και 500 κεραίες κινητής τηλεφωνίας παραμένουν σε διάλυση. Με τέτοια κατάσταση, είναι σίγουρο ότι οι πραγματικοί αριθμοί της τραγωδίας είναι πολύ μεγαλύτεροι, αλλά δεν έχουν καταγραφεί. 

Η κυβέρνηση λέει πως ένα εκατομμύριο σπίτια έχουν υποστεί ζημιές μέχρι και ολική καταστροφή. Οι ασταμάτητες βροχές έπληξαν 33 εκατομμύρια ανθρώπους. Η καταστροφή απλώνεται σε μεγάλο μέρος της χώρας από το Βορρά ως το Νότο. Μόνο το Σιντ (η περιοχή του Καράτσι, στο νότο) ζήτησε ένα εκατομμύριο αντίσκηνα για τους καταυλισμούς.

Υποτίθεται πως οι πλημμύρες του 2010 που κόστισαν τη ζωή σε σχεδόν δύο χιλιάδες ανθρώπους ήταν ένα ανεπανάληπτο γεγονός, μια σύμπτωση που δεν θα επαναλαμβανόταν για γενιές. Τώρα όμως, μόλις 12 χρόνια μετά, η βροχόπτωση ήταν ακόμη πιο σφοδρή. Η αύξηση της συχνότητας τέτοιων ακραίων φαινομένων είναι συνδεδεμένη με την κλιματική αλλαγή. Η ίδια διαδικασία που προκαλεί ξηρασία στην Ευρώπη και το Κέρας της Αφρικής, η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας, αυξάνει την χωρητικότητα σε νερό του ατμοσφαιρικού αέρα. 

Ακραίες βροχές

Οι θερινοί μουσώνες (νοτιοδυτικοί άνεμοι που φέρνουν μεγάλη αύξηση της βροχόπτωσης μεταξύ Ιούνη και Σεπτέμβρη στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία) όλο και περισσότερο περιλαμβάνουν ακραίες βροχές. Ο στρατός του Πακιστάν, προφανώς για να δικαιολογηθεί, λέει πως η μετεωρολογική υπηρεσία είχε προβλέψει αύξηση βροχοπτώσεων 20-25% και τελικά ήρθε αύξηση 190%. Σε ορισμένες περιοχές με μέσο όρο βροχόπτωσης 2-3 εκατοστά, έπεσε 1,5 μέτρο νερό.

Οι ζημιές στις καλλιέργειες και την κτηνοτροφία είναι ανυπολόγιστες. 735 χιλιάδες οικόσιτα ζώα πνίγηκαν, σύμφωνα με μια πρώτη εκτίμηση της κυβέρνησης. Η καταστροφή αφορά και όσους έχασαν τα προς το ζην, αλλά και την παραγωγή τροφίμων από την οποία εξαρτώνται κι άλλα εκατομμύρια άνθρωποι.

Η κυβέρνηση και ο στρατός ισχυρίζονται ότι η προτεραιότητά τους αυτές τις μέρες είναι να σώσουν ζωές και να ψάχνουν τρόπους για το πώς θα υπάρξει ανοικοδόμηση. Στην πραγματικότητα άλλα πράγματα συμβαίνουν. Την περασμένη βδομάδα ολοκλήρωσαν τις διαπραγματεύσεις με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο θα εκταμιεύσει 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια, τα οποία είναι μία δόση από μια ευρύτερη συμφωνία. Το ΔΝΤ εκταμιεύει τη δόση, όχι γιατί ανησύχησε για το μέλλον των ανθρώπων που έπληξαν οι πλημμύρες, αλλά ακριβώς για τον αντίθετο λόγο. Γιατί πήρε τις δεσμεύσεις από την κυβέρνηση ότι θα αυξηθεί η λιτότητα, θα αυξηθούν οι φόροι με στόχο να “κρυώσει” η οικονομία της χώρας η οποία θεωρείται υπερθερμασμένη, ώστε να φτάσει ο προϋπολογισμός να έχει πλεόνασμα μέχρι τον Ιούνη του 2023.

Τα χρήματα της δόσης του ΔΝΤ δεν θα πάνε για να ανακουφιστεί ο κόσμος ούτε για να γίνουν επενδύσεις, απλώς είναι ένα μικρό μέρος των ποσών που πρέπει να πληρώνει το Πακιστάν για την αποπληρωμή των τόκων από προηγούμενα δάνεια. Η ρουπία, το πακιστανικό νόμισμα, πέφτει, τα αποθεματικά σε ξένο νόμισμα (τα οποία σε μεγάλο μέρος κατευθύνονται στην αποπληρωμή χρεών) μειώνονται, και είναι ορατός ο κίνδυνος της χρεοκοπίας. Η Σρι Λάνκα, μια πολύ μικρότερη χώρα, χρεοκόπησε την περασμένη Άνοιξη και μπήκε σε μια φάση εξέγερσης και αστάθειας που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Το Πακιστάν είναι η πέμπτη μεγαλύτερη σε πληθυσμό χώρα του πλανήτη, με 235 εκατομμύρια. Είναι επίσης μια από τις λίγες χώρες με πυρηνικό οπλοστάσιο. Αυτό που νοιάζει τους ιμπεριαλιστές και τους διεθνείς τραπεζίτες είναι να συνεχίζουν να το ξεζουμίζουν αλλά ταυτόχρονα να μην τους ξεφύγει πολιτικά από τα χέρια.

Πολιτική κρίση

Όμως τα πράγματα δεν είναι κάτω από τον έλεγχό τους. Ο κόσμος χτυπήθηκε από τις πλημμύρες ενώ ήταν ήδη εξουθενωμένος από τις επιπτώσεις της πανδημίας, της επακόλουθης κρίσης και από τον πληθωρισμό. Αλλά ταυτόχρονα έβλεπε γύρω του μια τεράστια πολιτική κρίση την οποία προκάλεσαν οι ισχυροί της χώρας. Η κυβέρνηση του Ιμράν Χαν ανατράπηκε τον περασμένο Απρίλη μέσα από ένα κοινοβουλευτικό-δικαστικό πραξικόπημα. Πολύς κόσμος πιστεύει πως οι ΗΠΑ ήταν αυτές που έριξαν την κυβέρνηση, και πως η μηχανορραφία στήθηκε στην αμερικάνικη πρεσβεία. 

Δεν χρειάζονται θεωρίες συνωμοσίας για να δούμε πως ο ξένος παράγοντας έβαλε το χέρι του. Το ΔΝΤ, για παράδειγμα, πίεζε και απειλούσε την κυβέρνηση του Χαν να αποδεχθεί τους όρους της λιτότητας για να εκταμιεύσει τις δόσεις. Τώρα που πήραν την εξουσία τα δυο παραδοσιακά μεγάλα κόμματα (η Μουσουλμανική Λίγκα και το Λαϊκό Κόμμα), ξαφνικά ξανακάθισαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, μιας και τους θεωρεί πιο αξιόπιστους ότι θα επιβάλουν λιτότητα. Είναι “αξιόπιστοι” γιατί τους στηρίζει ο στρατός, που είναι κράτος εν κράτει στο Πακιστάν, όταν δεν κυβερνάει από μόνος του μέσω δικτατοριών. Και ο Ιμράν Χαν είχε τη στήριξη της ηγεσίας του στρατού στη φάση της ανόδου του κόμματός του (PTI - Κίνημα Δικαιοσύνης). Όμως, πρόσφατα οι στρατηγοί τον εγκατέλειψαν. 

Τώρα, η ηγεσία του στρατού κάνει ό,τι μπορεί για να στείλει μήνυμα στις ΗΠΑ ότι στέκεται στο πλευρό του δυτικού ιμπεριαλισμού και ότι δεν θα επιτρέψει παραπέρα “λαϊκισμό” σαν του Ιμράν Χαν, τον οποίο οι Δυτικοί έβλεπαν να γέρνει υπερβολικά προς την Κίνα. Η τελική φάση για την ανατροπή του ήρθε εξάλλου όταν δεν ακύρωσε την προγραμματισμένη συνάντησή του με τον Πούτιν, τη μέρα που ξεκινούσε ο πόλεμος στην Ουκρανία. Οι μηχανισμοί συνεχίζουν να στήνουν πλεκτάνες, πηγαίνοντας τον Χαν στα δικαστήρια με τον αντιτρομοκρατικό νόμο και άλλες αφορμές.

Όμως, οι τελευταίες πολιτικές συγκεντρώσεις του Ιμράν Χαν ήταν μαζικότατες, σε κάποιες υπολογίζουν πάνω από 100 χιλιάδες κόσμο και οι δημοσκοπήσεις αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο να κερδίσει τις εκλογές με μεγάλη πλειοψηφία. Οι εκλογές είναι προγραμματισμένες για τα τέλη του 2023, αλλά ο ίδιος και οι οπαδοί του απαιτούν να γίνουν άμεσα, μιας και η σημερινή κυβέρνηση προέκυψε από μαγείρεμα στο κοινοβούλιο. Η κυβέρνηση και ο στρατός ήλπιζαν ότι μέχρι το 2023 θα βρουν λύση για να σταθεροποιήσουν τη χώρα, αλλά τώρα έχουν επιπλέον λιτότητα να επιβάλουν και μια καταστροφή από τις πλημμύρες να διαχειριστούν. Το ζήτημα είναι αν θα καταφέρουν να αποφύγουν να ζήσουν εξέγερση σαν της Σρι Λάνκα, όπου οι διαδηλωτές μπήκαν στα μέγαρα των ισχυρών και τους πέταξαν όλους έξω, φτάνοντας να κάνουν μπάνιο στις πισίνες του έκπτωτου προέδρου.