Κλιμάκωση σε επίπεδο περιφερειακού πολέμου απειλείται στο μέτωπο της Συρίας. Από την περασμένη Πέμπτη, το τουρκικό κοινοβούλιο έδωσε πράσινο φως για επέμβαση στη Συρία, στρατός αναπτύσσεται στα σύνορα, ενώ έχουν ήδη χτυπηθεί στρατιωτικοί στόχοι μέσα σε συριακό έδαφος.
Αφορμή ήταν τα γεγονότα της περασμένης Τετάρτης, όταν ένας συριακός όλμος έπεσε μέσα σε κατοικημένη περιοχή της Τουρκίας, σκοτώνοντας πέντε πολίτες. Η κυβέρνηση της Συρίας ζήτησε συγνώμη, λέγοντας πως ήταν αποτέλεσμα λάθους, όμως ο τούρκικος στρατός είχε ήδη απαντήσει. Το Σάββατο και νέοι όλμοι έπεσαν σε τουρκικό έδαφος, αυτή τη φορά σε μη κατοικημένη περιοχή και στη συνέχεια συριακοί στρατιωτικοί στόχοι ξαναδέχτηκαν τουρκικά πυρά.
Κανείς δεν ξέρει αν οι νεκροί Τούρκοι έπεσαν θύματα λάθους, εσκεμμένης επίθεσης ή προβοκάτσιας. Έτσι κι αλλιώς, τα τουρκοσυριακά σύνορα βρίσκονται σε θερμή κατάσταση εδώ και μήνες. Τον περασμένο Ιούνη, ένα τουρκικό αεροσκάφος καταρρίφθηκε με τον Ερντογάν τότε να λέει ότι θα δείξει “υπομονή”. Μεγάλο μέρος των μαχών μεταξύ του συριακού καθεστώτος και των ανταρτών έχει μεταφερθεί στις περιοχές κοντά στα σύνορα. Η Τουρκία από τη μεριά της έχει δώσει στήριξη στους αντάρτες, δίνοντας πολιτική κάλυψη και φιλοξενώντας στις μεθοριακές περιοχές ένα τμήμα της ηγεσίας της αντιπολίτευσης, καλώντας ανοιχτά στην πτώση του καθεστώτος Άσαντ.
Ανάφλεξη
Ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Λέον Πανέτα, δεν αρνήθηκε ότι η κατάσταση κινείται εκτός ελέγχου με υψηλό τον κίνδυνο περιφερειακής ανάφλεξης. Το κουρδικό ζήτημα είναι ένας παράγοντας που διεθνοποιεί την κρίση. Το καθεστώς Άσαντ, στην προσπάθειά του να ελέγξει τις μεθοριακές περιοχές, την ώρα που χρειάζεται να κινητοποιεί όλο και περισσότερο στρατό σε βάρος των εξεγερμένων επαρχιών και πόλεων, έχει παραδώσει μερικώς τον έλεγχο σε κουρδικές ένοπλες οργανώσεις.
Η Τουρκία στις αρχές του καλοκαιριού βομβάρδιζε θέσεις των Κούρδων στο βόρειο Ιράκ, όπου τον έλεγχο έχει πλέον η κουρδική άρχουσα τάξη. Έτσι, ο Ερντογάν ρίχνει λάδι στη φωτιά της περιοχής, από φόβο ότι αν δεν το κάνει, η αποσταθεροποίηση θα περάσει γρήγορα τα τουρκικά σύνορα.
Η αναζωπύρωση του κουρδικού δεν είναι η μόνη πηγή αποσταθεροποίησης της περιοχής. Η καταστολή του καθεστώτος Άσαντ πάνω στην επανάσταση έχει έτσι κι αλλιώς μετατρέψει τη σύγκρουση σε πολεμική. Οι νεκροί μέχρι στιγμής υπολογίζονται σε 30 χιλιάδες, οι πρόσφυγες είναι εκατοντάδες χιλιάδες. Μόνο στην Τουρκία 100 χιλιάδες πρόσφυγες βρίσκονται επισήμως στα στρατόπεδα που έχουν στηθεί στα σύνορα, ενώ περίπου 20 χιλιάδες ακόμη εκτιμάται ότι βρίσκονται εκτός στρατοπέδων. Την ίδια ώρα που ο Ερντογάν δείχνει “ευαισθησία” για τα ανθρώπινα δικαιώματα των απλών ανθρώπων στη Συρία και καταγγέλλει τον Άσαντ, οι Σύροι πρόσφυγες στην Τουρκία γίνονται στόχος μιας ρατσιστικής εκστρατείας. Οι σύντροφοι του DSIP (αδελφού κόμματος του ΣΕΚ στην Τουρκία) καταγγέλλουν ότι οι αρχές ανάγκασαν Σύρους που είχαν νόμιμα νοικιάσει σπίτια σε τουρκικές πόλεις, να τα εγκαταλείψουν και να μαντρωθούν στα στρατόπεδα.
Ένας δύσκολος στόχος
Ο ανοιχτός πόλεμος σε βάρος της Συρίας δεν είναι μια εύκολη επιλογή. Μια σειρά δυνάμεις της περιοχής απειλούν για κάτι τέτοιο εδώ και μήνες, αλλά ούτε διπλωματικά, ούτε στρατιωτικά έχουν τα χέρια τους λυμένα. Οι ανταγωνισμοί με την Ρωσία και την Κίνα δεν επιτρέπουν κινήσεις μέσω του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Ενώ οι ΗΠΑ έχουν πάρει αποστάσεις από πιθανές μονομερείς ενέργειες.
Ακόμα και στη Λιβύη, όπου οι ιμπεριαλιστές κατάφεραν να έχουν μια πτέρυγα της αντιπολίτευσης που καλούσε σε επέμβαση κατά του Καντάφι, τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν σε περίπατο. Μόλις πριν από ένα μήνα δολοφονήθηκε ο αμερικάνος πρέσβης μετά από εισβολή στην πρεσβεία, στη Βεγγάζη, με αφορμή την ρατσιστική ισλαμοφοβική ταινία που κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ. Στην “απελευθερωμένη” Λιβύη έγινε η πρώτη δολοφονία αμερικάνου πρέσβη μετά τη δεκαετία του ΄‘70.
Στη Συρία τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα για τους ιμπεριαλιστές. Ένας βασικός λόγος είναι ότι η επανάσταση έχει πάρει πιο μαζικό χαρακτήρα, με πολλές και διαφορετικές πολιτικές δυνάμεις να παρεμβαίνουν. Ακόμη και στην παροχή χρημάτων και όπλων προς τους αντάρτες, η οποία ξεκίνησε με μεγάλες προσδοκίες, τα πράγματα κόλλησαν. Η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ δίνουν εδώ και καιρό βοήθεια σε τμήματα των ενόπλων. Όμως, τα όπλα δεν έχουν ξεπεράσει το επίπεδο των Καλάσνικοφ, και σε στρατιωτικό επίπεδο τα Καλάσνικοφ δεν είναι αρκετά για να τα βάλεις με τον συριακό στρατό. Οι ΗΠΑ δεν έδωσαν την έγκρισή τους για διοχέτευση σημαντικότερου οπλισμού, καθώς φοβούνταν το πού θα καταλήξουν τα όπλα.
Αποτυχία
Οι προσπάθειες να στηθεί μια επίσημη φιλοϊμπεριαλιστική αντιπολίτευση που θα περιμένει την ανατροπή του Άσαντ για να πάρει την εξουσία έχουν καταλήξει σε φιάσκο. Οι διάφοροι επίδοξοι διάδοχοι άρχισαν να τσακώνονται μεταξύ τους, σε τέτοιο βαθμό που ακόμη και η Χίλαρι Κλίντον σε πρόσφατη επίσκεψή της στην Τουρκία δεν δέχθηκε να συναντηθεί μαζί τους.
Με τέτοια συμπεριφορά, αυτή η “αντιπολίτευση εξωτερικού”, δεν κατάφερε ποτέ να αποκτήσει την εμπιστοσύνη του εξεγερμένου κόσμου μέσα στη Συρία. Στις γειτονιές, ο κόσμος άρχισε να οργανώνεται στις “Λαϊκές Συντονιστικές Επιτροπές”, για να εξασφαλίσει την ασφάλειά του αλλά και να προβάλει τα αιτήματά του. Οι ένοπλες ομάδες ακολούθησαν διαφορετικούς δρόμους, χωρίς να δηλώνουν πάντα ότι ανήκουν στον “Ελεύθερο Συριακό Στρατό” (ΕΣΣ), ο οποίος θα συνένωνε όλους τους αντάρτες.
Κάποιες ομάδες δηλώνουν ότι σχετίζονται με τις Λαϊκές Επιτροπές και όχι με τον ΕΣΣ. Ο ΕΣΣ έχασε και αυτός με τη σειρά του την εμπιστοσύνη των ιμπεριαλιστών, οι οποίοι το τελευταίο διάστημα προσπαθούν να στήσουν μια διαφορετική ιεραρχία με βάση τους αξιωματικούς που εγκαταλείπουν το στρατό του Άσαντ.
Για τα καθεστώτα του Κόλπου, η “υποστήριξη” στη συριακή επανάσταση ήταν ένας καλός τρόπος να ξεπλυθούν στα μάτια των δικών τους αγανακτισμένων λαών. Ήθελαν να γλιτώσουν από την επέκταση της Αραβικής Άνοιξης στο εσωτερικό τους, προσπαθώντας να στρέψουν την οργή σε βάρος των γεωπολιτικών τους αντιπάλων, του Ιράν και της Συρίας. Όμως, όσο οι εκατόμβες των νεκρών μεγαλώνουν και η κατάσταση μοιάζει ακινητοποιημένη, ο θυμός στρέφεται εναντίον τους.
"Στον πόλεμο να πάει ο Ταγίπ"
Ένα μαζικό αντιπολεμικό κίνημα ξέσπασε με το που αποφάσισε η κυβέρνηση Ερντογάν να χτυπήσει τα τύμπανα του πολέμου. Παρόλο που οι πέντε άμαχοι Τούρκοι νεκροί ήταν όπλο στα χέρια της κυβέρνησης για να δικαιολογήσει την εμπλοκή της, την περασμένη Πέμπτη χιλιάδες βγήκαν στους δρόμους της Ιστανμπούλ, της Άγκυρας και άλλων πόλεων σε όλη τη χώρα για να διαδηλώσουν ενάντια στον πόλεμο. “Στον πόλεμο να πάει ο Ταγίπ [Ερντογάν], εγώ δεν πάω”, “ΗΠΑ δολοφόνοι, Ερντογάν συνεργάτης”, έγραφαν κάποια από τα πλακάτ.
Οι σύντροφοι του DSIP ήδη πριν αυξηθεί τόσο πολύ η ένταση, είχαν ξεκινήσει καμπάνια αλληλεγγύης στους Σύρους πρόσφυγες. Τώρα μπαίνουν στο αντιπολεμικό κίνημα με σύνθημα “Όχι στον πόλεμο, νίκη στην επανάσταση”.
Εξηγούν ότι η επέμβαση του Ερντογάν δεν έχει να κάνει με την υποστήριξη στον εξεγερμένο κόμσο της Συρίας και κάθε άλλο παρά θα βοηθήσει την επανάσταση: “Η επέμβαση αυτό καταφέρνει είναι να επιμηκύνει τη ζωή του καθεστώτος Άσαντ. Η Τουρκία επιτίθεται στη Συρία για χάρη των περιφερειακών της συμφερόντων και θα είναι το πιο άσχημο χτύπημα πάνω στη συριακή επανάσταση.” “Όχι μόνο δεν θέλουμε τούρκικο στρατό στη Συρία, αλλά θέλουμε να επιστρέψει και από εκεί τη Βόρεια Κύπρο και από το Αφγανιστάν”, λένε σε άλλο σημείο της ανακοίνωσής τους.
Επισημαίνουν επίσης ότι “Η επέμβαση σημαίνει ότι κινδυνεύουν να πισωγυρίσουν όσες κατακτήσεις έχουν καταφέρει οι Κούρδοι στο συριακό έδαφος”, ενώ τονίζουν ότι η απόφαση του Κοινοβουλίου μπορεί να ερμηνευτεί διασταλτικά για να δικαιολογηθούν οι βομβαρδισμοί που κάνει ο τουρκικός στρατός στις κουρδικές περιοχές του Ιράκ.
Φιλί της ζωής
Εκτός των άλλων, με την πολεμοκάπηλη επιλογή του ο Ερντογάν δίνει το φιλί της ζωής στις πολιτικές δυνάμεις που βρέθηκαν με την ουρά στα σκέλια το τελευταίο διάστημα λόγω της αποκάλυψης των σκανδάλων “Εργκενεκόν” και “Βαριοπούλα”. Τα δικαστήρια καταδίκασαν πρόσφατα αυτούς που προετοίμαζαν πραξικοπήματα για να ανατραπεί η κυβέρνηση Ερντογάν και να επανέλθει η παντοδυναμία του στρατού. Τώρα οι ίδιες δυνάμεις, όπως το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP), έχουν την άνεση να κατηγορούν τον Ερντογάν για “πολεμοκαπηλία για χάρη των ΗΠΑ”.
Στο μεταξύ ο Πούτιν ξανακάνει επίσκεψη στην Άγκυρα, πιθανώς στις 15 Οκτώβρη, έχοντας ανοιχτά ζητήματα και σε σχέση με την οικονομία και την ενέργεια, αλλά και με το Συριακό, στο οποίο η Ρωσία συνεχίζει να στηρίζει το καθεστώς Άσαντ. Ο Νταβούτογλου καλεί τον Λαχντάρ Μπραχίμι, που έχει αναλάβει το ζήτημα της Συρίας από την πλευρά του ΟΗΕ, να επισκεφθεί την Τουρκία πριν από τον Πούτιν. Ούτε η Ελλάδα είναι έξω από την πολεμική αναταραχή. Τη Δευτέρα 8 Οκτώβρη, συγκλήθηκε εκτάκτως Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής, υπό τον Υπ. Εξωτερικών, Αβραμόπουλο. Οι τελευταίες προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης να προχωρήσει την ανακήρυξη ΑΟΖ, όπως και οι σύσφιξη των σχέσεων με το Ισραήλ, επιτάχυναν την απόφαση του Ερντογάν να μπει πιο επιθετικά στο μέτωπο.
Οι εργάτες σε όλες τις χώρες της περιοχής δεν έχουμε κανένα συμφέρον από τις επεμβάσεις και από τον πόλεμο. Οι επαναστάσεις έχουν τη δύναμη να νικήσουν κινητοποιώντας την εργατική τάξη και τους φτωχούς, όχι κινητοποιώντας βομβαρδιστικά και τανκς.