Οικονομία
Aνακεφαλαιοποίηση τραπεζών, ένα καραμπινάτο σκάνδαλο

Στιγμιότυπο από τη Γενική απεργία 12/11, μειώσεις μισθών είναι η άλλη όψη της “επιτυχημένης” ανακεφαλαιοποίησης

Τα ζόμπι, όπως είναι γνωστό, δεν είναι χορτοφάγα. Ούτε οι τράπεζες είναι χορτοφάγες. Η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών (η τρίτη μέσα στα τελευταία επτά χρόνια) δεν είναι “μεγάλη επιτυχία”, όπως είπε ο Τσίπρας στη Βουλή. Είναι ένα μεγάλο σκάνδαλο.  Η διάσωση των ζόμπι σε βάρος των ζωντανών μπορεί να είναι λάθος, μπορεί να είναι ανοησία, μπορεί να είναι έγκλημα. Επιτυχία, πάντως,  με τίποτα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί.
 
Οι ελληνικές τράπεζες είναι αδιαμφισβήτητα ζόμπι: οι “ιδιώτες” -τα “ταμεία όρνεα” δηλαδή που έτρεξαν να πάρουν μέρος στην τελευταία ανακεφαλαιοποίηση- πλήρωσαν για κάθε μετοχή της Τράπεζας Πειραιώς  που πήραν 3 χιλιοστά του Ευρώ. Της Eurobank ένα ολόκληρο λεπτό. Της Εθνικής δυο. Της Alpha Bank, της ακριβότερης από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες, τέσσερα. Με τα 6,5 δις που έδωσαν συνολικά απέκτησαν ουσιαστικά τον έλεγχο ολόκληρου του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.
 
Όρνεα
Πριν από ένα ακριβώς χρόνο η μετοχή της Πειραιώς άξιζε 100 Ευρώ στο Χρηματιστήριο. Πριν από 5 χρόνια πάνω από 1700. Στα περιουσιακά στοιχεία της Εθνικής περιλαμβάνονται, ανάμεσα στα άλλα, η τουρκική Finansbank, ο Αστέρας της Βουλιαγμένης και η Εθνική Ασφαλιστική.  Οι τράπεζες, όμως, δεν “πουλήθηκαν για ένα κομμάτι ψωμί”, όπως υποστηρίζουν κάποιοι. Το πραγματικό σκάνδαλο είναι ότι το δημόσιο αντί να τις πάρει το ίδιο τσάμπα τις χάρισε στα όρνεα. 
 
Στην «ελεύθερη αγορά», οι τράπεζες δεν αξίζουν στην πραγματικότητα ούτε καν αυτό το “κομμάτι ψωμί”. Οι ελληνικές τράπεζες χρωστάνε σήμερα περίπου 120 δις στους καταθέτες και 85 δις στην Τράπεζα της Ελλάδας (τα δάνεια που έχουν πάρει από τον “Μηχανισμό Παροχής Έκτακτης Ρευστότητας”). Αυτά τα χρήματα τα έχουν “επενδύσει”, κύρια με τη μορφή δανείων, στην ελληνική οικονομία -στις μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις, στο δημόσιο, στα νοικοκυριά. Από τα 200 περίπου δις που έχουν δανείσει, τα μισά έχουν χαθεί: η αξία των κόκκινων δανείων ξεπερνάει τα 100 δις. 
 
Οι “ιδιώτες” που έσπευσαν να πάρουν μέρος στην ανακεφαλαιοποίηση δεν ελπίζουν στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Ούτε έχουν κανένα σκοπό να βοηθήσουν αυτή την ανάκαμψη. Η συμμετοχή τους έχει καθαρά κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Παίζουν με την τιμή των μετοχών. Οι τιμές στο Χρηματιστήριο βρέθηκαν από 5 ως 10 φορές πάνω σε σχέση με τις πενταροδεκάρες που έδωσαν για να τις αγοράσουν. Κάποιοι από τους «επενδυτές» έχουν ήδη αρχίσει τις πωλήσεις  -για αυτό πέφτει συνεχώς το χρηματιστήριο. Το μεγάλο τους στοίχημα, όμως, είναι οι πλειστηριασμοί και οι εξώσεις: οι προλετάριοι πέφτουν, τα χρηματιστήρια ανεβαίνουν έγραφε πριν από έναν αιώνα η μεγάλη επαναστάτρια Ρόζα Λούξεμπουργκ. Όσο περισσότερες οικογένειες θα πετιούνται στο δρόμο, τόσο θα ανεβαίνει η αξία της γης και θα απογειώνονται οι μετοχές. Τα “όρνεα” ονειρεύονται από τώρα αυτές τις λαμπρές μέρες. Και ακονίζουν τα μαχαίρια τους. 
 
Το τραπεζικό σύστημα δεν “αφελληνίζεται” με την ανακεφαλαιοποίηση. Η ιδιοκτησία των τραπεζών πέρασε στα χέρια ανάλγητων κερδοσκόπων -αλλά ένα μεγάλο κομμάτι από αυτούς είναι “δικοί” μας, συμπατριώτες μας, Έλληνες κερδοσκόποι. Όπως έγραφε η “Καθημερινή”:
 
“Επιπροσθέτως, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι πολύ σημαντική ήταν και η συμμετοχή κεφαλαίων ελληνικών συμφερόντων. Είναι χαρακτηριστικό πως, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, η συμμετοχή τους στο μετοχικό κεφάλαιο της Τράπεζας Πειραιώς, όπως διαμορφώνεται μετά την αύξηση, θα αγγίξει το 40%, με το υπόλοιπο 34% να βρίσκεται στα χέρια ξένων θεσμικών επενδυτών και το εναπομείναν 26% στο ΤΧΣ”. 
 
Ποιές καταθέσεις;
Η κυβέρνηση και οι υποστηρικτές της ισχυρίζονται ότι η ανακεφαλαιοποίηση, έστω με αυτούς τους όρους, ήταν αναγκαία για να αποφύγουμε το “bail in” και το κούρεμα των “λαϊκών καταθέσεων”. Πρόκειται για υποκρισία. Κατ' αρχήν, δεν υπάρχουν πλέον “λαϊκές καταθέσεις”. Οι τραπεζικοί λογαριασμοί της εργατικής τάξης γεμίζουν στην αρχή του μήνα (αν γεμίσουν...) από το μισθό ή τη σύνταξη και αδειάζουν σχεδόν αμέσως. Από αυτά τα 120 δις που βρίσκονται σήμερα κατατεθειμένα στις ελληνικές τράπεζες μόνο ένα μικρό κομμάτι ανήκει σε εργατικές οικογένειες. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι λογαριασμοί αυτοί είναι πολύ κάτω από το “εγγυημένο όριο” των 100.000 Ευρώ. 
 
Η ανακεφαλαιοποίηση δεν έχει καμιά σχέση με τα συμφέροντα ή την προστασία των φτωχών “λαϊκών” στρωμάτων. Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει: οι εργάτες, οι συνταξιούχοι, οι φτωχοί θα είναι τα θύματα της ανακεφαλαιοποίησης και των μέτρων που τη συνοδεύουν. Αν τους αφήσουμε, φυσικά, να τα περάσουν και να τα υλοποιήσουν.
 
Ούτε με την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας έχει κάποια σχέση η ανακεφαλαιοποίηση. Οι τράπεζες έχουν σταματήσει εδώ και πολύ καιρό να στηρίζουν με νέα δάνεια τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Οι τράπεζες “ρουφάνε” χρήματα αντί να δίνουν: δανείζουν λιγότερα από όσα εισπράττουν από τόκους και χρεολύσια. Είναι γελοίο να πιστεύει κανείς ότι αυτό θα αλλάξει τώρα που ο έλεγχος του τραπεζικού συστήματος περνάει στα χέρια των κερδοσκόπων.
 
Αλλά δεν είναι μόνο αυτό, ακόμα και αν ήθελαν να αυξήσουν το δανεισμό προς την πραγματική οικονομία δύσκολα θα έβρισκαν πελάτες: οι επενδύσεις έχουν πέσει δραματικά τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Από το 25,7% του ΑΕΠ το 2007 περιορίστηκαν στο 11,6% το 2014 -και ο κατήφορος συνεχίζεται χωρίς σταματημό. Οι κερδοφόρες επιχειρήσεις δεν θέλουν να επενδύσουν και οι ζημιογόνες δεν μπορούν.
 
Ο Τσίπρας χαρακτήρισε την περασμένη εβδομάδα “μεγάλη επιτυχία” την ανακεφαλαιοποίηση. Το ίδιο ακριβώς έλεγε και ο Παπαδήμος για την πρώτη ανακεφαλαιοποίηση (2012). Το ίδιο και ο Σαμαράς για τη δεύτερη (2014). Η πραγματικότητα τους διέψευσε. Το ίδιο θα γίνει, με μαθηματική ακρίβεια και τώρα. Τα ζόμπι τρέφονται με τις σάρκες των ζωντανών. Οι κατασχέσεις και οι εξώσεις είναι η άλλη όψη της ανακεφαλαιοποίησης. Τα “όρνεα” θέλουν αίμα. Ο πόλεμος έχει ήδη αρχίσει.
 
Η αντίσταση στους πλειστηριασμούς στις γειτονιές, οι συγκεντρώσεις στα δικαστήρια, οι διαμαρτυρίες στους δήμους βρίσκονται μπροστά μας. Το κλειδί, όμως, θα είναι η συμμετοχή του οργανωμένου εργατικού κινήματος: τα δικαστήρια μπορούν να διατάξουν την έξωση μιας οικογένειας από το σπίτι της. Και τα ΜΑΤ μπορούν να πνίξουν στα δακρυγόνα τις συγκεντρώσεις έξω από τα δικαστήρια. Αλλά η τράπεζα δεν μπορεί να κάνει τίποτα χωρίς τους υπαλλήλους της. Οι απεργίες στις τράπεζες στο πλευρό της αντίστασης στις κατασχέσεις είναι ο δρόμος για τη νίκη.