Πολιτισμός
Κινηματογράφος: "JoJo Rabbit"

Το "Jojo Rabbit", του σεναριογράφου και σκηνοθέτη Taika Waititi, είναι μία ταινία που αξίζει κανείς να δει. 

Ήδη από την προβολή της στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορόντο (που κέρδισε και το Βραβείο Κοινού) ξανάνοιξε τη συζήτηση -αν και δεν είχε κλείσει και ποτέ- στο αν πρέπει κανείς να αντιμετωπίζει ιστορικά θέματα όπως η φρίκη του ναζισμού, με αποκορύφωμα το ίδιο το Ολοκαύτωμα, με μία χιουμοριστική - κωμική - σατιρική - καρτουνίστικη προσέγγιση. Μπορεί, δηλαδή, ο Χίτλερ να πρωταγωνιστήσει σε μία κωμωδία; Υπάρχουν όρια στη θεματολογία της σάτιρας; Μπορεί κάποιος να επιδιώξει το γέλιο του θεατή για καταστάσεις που οδήγησαν στο θάνατο εκατομύρια συναθρώπους μας; Είναι οι ναζί απλά κάποιοι παραστρατημένοι χαζοί, αγράμματοι και μπουμπούνες που πρέπει να τους "μορφώσουμε" και να τους μάθουμε να "αγαπάνε"; 

Τέτοιες ταινίες - παρωδίες με θέμα τον Χίτλερ και τους Ναζί δεν είναι κάτι καινούριο. Αντίθετα, υπήρχαν ήδη από τη δεκαετία του '40, όταν η φρίκη του ναζισμού εξαπλωνόταν σε όλη την Ευρώπη. Από τον Charlie Chaplin με το "Ο Μεγάλος Δικτάτορας" και τον Ernst Lubitsch με το "To Be or Not to Be" (που θα το διασκευάσει αργότερα, για να το κάνει ευρέως γνωστό, ο Mel Brooks) μέχρι τον Roberto Benigni με το "Η Ζωή είναι Ωραία" και τον Quentin Tarantino με το "Άδωξοι Μπάσταρδη". Όμως, ακόμα και αυτές οι "κλασικές" πλέον ταινίες, αν και έχουν αποτυπωθεί στη συνείδηση των θεατών ως "αντιφασιστικό σινεμά" είχαν, και συνεχίζουν να έχουν, πολύ συζήτηση ως προς την σατιρική αντιμετώπιση των ιστορικών γεγονότων. Το καλύτερο παράδειγμα, και πιο κοντά στο "JoJo Rabbit" εξαιτίας της κοινής υπάρξης της "παιδικής αφέλειας", ήταν η ταινία του Benigni. Για κάποιους, ακόμα και ο τίτλος της ταινίας, αυτό το ιδιότυπο παιχνίδι πατέρα - γιού στο στρατόπεδο συγκέντρωσης ήταν μία ασέβεια στη μνήμη των Εβραίων που πέθαιναν εκεί αλλά για άλλους, τους περισσότερους, αποτελεί μία ταινία - ύμνο στον αγώνα του ανθρώπου για επιβίωση, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, και παράλληλα ένας χλευασμός στη φρίκη του ναζισμού.  

Εδώ, ο Taika Waititi, που δηλώνει ότι ο «Ο Μεγάλος Δικτάτορας» τον έχει επηρεάσει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ταινία στην καριέρα του, παίρνει το μυθιστόρημα της Christine Leunens «Caging Skies» για να φτιάξει το "JoJo Rabbit". Μία ταινία που σίγουρα έχει σκοπό να παρουσιάσει τη φρίκη του ναζισμού και του πολέμου, έστω και μέσα από την "παιδική αφέλεια και ματιά", που ναι μεν μπορεί να μην φτάνει στο ύψος των προαναφερθέντων ταινιών αλλά, από την άλλη, κρατά με μεγάλη επιτυχία την ισορροπία ανάμεσα στην παρωδία και στο δράμα. Στην τελευταία, αλλά εξίσου φρικιαστική, περίοδο του ναζιστικού καθεστώτος δίνει στο τέλος το -αμφιλεγόμενο- μήνυμα ότι η αγάπη μπορεί να νικήσει τη φρίκη του ολοκληρωτισμού, του φασισμού, του πολέμου. 

Η ιστορία έχει πρωταγωνιστή τον JoJo (Roman Griffin Davis), ένα δεκάχρονο αγόρι που υποστηρίζει θερμά τον εθνικοσοσιαλισμό και ονειρεύεται να γίνει μέλος της φρουράς του Χίτλερ. Όχι, όμως, από επιλογή αλλά γιατί μεγαλώνει σε μία - φασιστική - κοινωνία που επιβραβεύει και απαιτεί το μίσος για κάθε τι ξένο και "μη άρειο". Αυτή η κουλτούρα (η "ειδωλοποίηση του φασισμού") είναι η ζωή του. Επισκέπτεται μια κατασκήνωση, για να εκπαιδευτεί ως μελλοντικός στρατιώτης των ναζί αλλά εκεί καταλαβαίνει πως δε μπορεί να κάνει κακό, ακόμα και στο όνομα του Φύρερ, ούτε σ' ένα λαγό (εξ ου και το Rabbit στο τίτλο της ταινίας) για να γυρίσει στο τέλος σπίτι του. Εκεί έρχεται αντιμέτωπος με τον ίδιο του τον εαυτό και τον κόσμο γύρω του, όταν ανακαλύπτει πως η μητέρα του (η εξαιρετική και δίκαια υποψήφια για Όσκαρ Scarlett Johansson) κρύβει στη σοφίτα τους μία νεαρή Εβραία (Thomasin McKenzie). Μοναδική του βοήθεια, για να αντιμετωπίσει τη "δύσκολή" κατάσταση στην οποία έχει βρεθεί, ένας "χαζούλης", "φανταστικός" φίλος... ο ίδιος ο Χίτλερ (τον υποδύεται ο ίδιος ο Taika Waititi). Όμως ο JoJo, αφού ξεπερνάει το σοκ της "προδοσίας" της μητέρας του, ανακαλύπτει πως και οι Εβραίοι είναι άνθρωποι και όχι μόνο αλλάζει τα εθνικοσοσιαλιστικά πιστεύω του αλλά στο τέλος, αφού πρώτα την ερωτευτεί, θα ρισκάρει τα πάντα για να την προστατεύσει. 

Σίγουρα δεν είναι μία ευχάριστη ταινία. Ούτε μία κωμωδία με την κινηματογραφική έννοια του όρου. Μαζί με το γέλιο που προκαλείται σε αρκετές σκηνές συνυπάρχει όλη η φρίκη του ναζισμού. Το μίσος για τους ναζί ξεδιπλώνεται απλόχερα. Μπορεί η ταινία να μην παίρνει θέση στο δίλημμα "τσακίστε τους ναζί" ή "μορφώστε τους ναζί" αλλά δεν πειράζει. Σημασία έχει ότι το αντιφασιστικό κίνημα έχει πάρει θέση και μάλιστα τη σωστή.