Η προοπτική ενός θανατηφόρου κρύου χειμώνα με «δελτία» στη θέρμανση γίνεται ολοένα πιο απειλητική για την Ευρώπη, όσο οξύνεται ο πόλεμος ανάμεσα στο ΝΑΤΟ και την Ρωσία στο έδαφος της Ουκρανίας.
Η Κομισιόν ανακοίνωσε πριν λίγες ημέρες ένα σχέδιο για την αντιμετώπιση της επερχόμενης κρίσης, που προβλέπει ανάμεσα στα άλλα έναν οριζόντιο περιορισμό κατά 15% της κατανάλωσης φυσικού αερίου σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το σχέδιο δημιούργησε τεράστιους τριγμούς ανάμεσα στις χώρες – μέλη, με τις κυβερνήσεις του «νότου» (που δεν εξαρτώνται από το ρωσικό αέριο) να διαμαρτύρονται και τις κυβερνήσεις του «βορά» να επικαλούνται την «ευρωπαϊκή αλληλεγγύη» για να στηρίξουν τις θέσεις τους. Αλλά ακόμα και αν ξεπεραστούν οι καυγάδες το σχέδιο δεν πρόκειται να λειτουργήσει.
Πριν λίγες μέρες η Gazprom, η ρωσική εταιρία που προμηθεύει με φυσικό αέριο μέσω του αγωγού Nordstream τη Γερμανία, περιόρισε ακόμα περισσότερο τις ροές. Μέχρι το ξέσπασμα του πολέμου η Ευρωπαϊκή Ένωση εισήγαγε το 40% του φυσικού αερίου που χρειαζόταν από τη Ρωσία. Τώρα έχουν περιοριστεί κάτω από το 1/3.
Τον Ιούνη η κυβέρνηση της Γερμανίας ενεργοποίησε το «δεύτερο επίπεδο» του σχεδίου της για την αντιμετώπιση της «ενεργειακής κατάστασης έκτακτης ανάγκης». Η Vonovia, η μεγαλύτερη εταιρία ενοικίασης ακινήτων στη Γερμανία ανακοίνωσε ήδη περιορισμούς στη θερμοκρασία των ακινήτων της -στους 17 βαθμούς Κελσίου από τις 11 το πρωί ως τις 6 το απόγευμα. Μια άλλη μικρότερη εταιρία στα σύνορα με την Τσεχία επέβαλε περιορισμούς στην παροχή ζεστού νερού -που θα διατίθεται πλέον μόνο λίγες ώρες κάθε μέρα. Διακοπές στην ηλεκτροδότηση, το νερό, το τηλέφωνο και τις άλλες υποδομές υπήρχαν μέχρι τώρα μόνο στις «τριτοκοσμικές» χώρες. Τώρα επιβάλλονται στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης.
Η Κομισιόν προσπαθεί να ρίξει το φταίξιμο για αυτές τις ελλείψεις (και την έκρηξη των τιμών που τις συνοδεύει) αποκλειστικά και μόνο στον Πούτιν. Η Ρωσία, λέει, έχει μετατρέψει το φυσικό αέριο σε πολεμικό όπλο. Στις αρχές Ιούλη η Gazprom έκλεισε σχεδόν ολοκληρωτικά τις στρόφιγγες του Nordstream «για συντήρηση ρουτίνας» που θα κρατούσε 10 περίπου ημέρες. Η ροή, όμως, δεν αποκαταστάθηκε μετά τις δέκα αυτές ημέρες. Η Gazprom πρόβαλε σαν δικαιολογία αυτή τη φορά την αναμονή μιας ανταλλακτικής τουρμπίνας που είχε σταλεί στον Καναδά για επισκευή και είχε μπλοκαριστεί εκεί λόγω των κυρώσεων. Πόσο πραγματική είναι αυτή η δικαιολογία αυτό κανένας δεν μπορεί να το ξέρει. Αλλά η υποκρισία της Δύσης είναι δύσκολο να κρυφτεί.
Πολεμικό όπλο
Ο Πούτιν χρησιμοποιεί πράγματι το αέριο (και το πετρέλαιο) σαν πολεμικό όπλο. Αλλά το κλείσιμο της στρόφιγγας δεν είναι παρά η άλλη όψη του πολέμου των κυρώσεων που έχει επιβάλει, από την αρχή της ρωσικής εισβολής, η Δύση στη Ρωσία. Στον πόλεμο οι εμπόλεμοι στέλνουν την αεροπορία τους να βομβαρδίσει τα αεροδρόμια, τα λιμάνια, τις γέφυρες και τις γειτονιές του «εχθρού» έχοντας πλήρη επίγνωση ότι ο «εχθρός» θα κάνει ακριβώς το ίδιο. Το ίδιο ισχύει για τις οικονομικές κυρώσεις και «αντι»κυρώσεις. Και όπως και στον πραγματικό πόλεμο έτσι και στον οικονομικό, ο κάθε ένας από τους εμπόλεμους τρέχει να καταγγείλει τον «εχθρό» για τις θηριωδίες του και να κρύψει σιωπηλά τις δικές του θηριωδίες.
Οι περικοπές των ροών έχουν υποχρεώσει τη Δύση ήδη σε μια μερική αναδίπλωση: ο Καναδάς αποφάσισε να δώσει μια «προσωρινή άδεια» για την αποστολή της επίμαχης τουρμπίνας στη Ρωσία. Και το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αποκλείσει τα πλοία που μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο από την κάλυψη της ασφαλιστικής εταιρίας Lloyd’s του Λονδίνου (κάτι που θα είχε σαν συνέπεια να μην μπορούν να δέσουν σε κανένα ευρωπαϊκό λιμάνι) αναβλήθηκε πριν από λίγες ημέρες «προσωρινά».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αποφασίσει να απεξαρτηθεί οριστικά από το ρωσικό αέριο και πετρέλαιο μέσα στην επόμενη πενταετία. Η Γερμανία χτίζει ήδη πυρετωδώς τέσσερις σταθμούς υποδοχής υγροποιημένου φυσικού αερίου, που θα εισαγάγει από τις ΗΠΑ και τις χώρες του κόλπου, στη Βαλτική. Πολλοί έχουν αρχίσει ήδη να μιλάνε για «αναβολή» της απόφασης κλεισίματος των πυρηνικών σταθμών παραγωγής ενέργειας (την απόφαση την είχε πάρει η Μέρκελ μετά την καταστροφή της Φουκουσίμα). Ή ακόμα και για επιστροφή στον γαιάνθρακα – ένα καταστροφικό για το περιβάλλον καύσιμο.
Αλλά τα σχέδια αυτά, εκτός από τις πολιτικές δυσκολίες που έχουν, χρειάζονται και πολύ χρόνο (αν όχι πολλά χρόνια) για να υλοποιηθούν. Η Κομισιόν το ξέρει αυτό πολύ καλά. Οι ελλείψεις ενέργειας δεν απειλούν μόνο τα νοικοκυριά: απειλούν και τις επιχειρήσεις. Στη Ρουμανία ο Όμιλος Alro, μια εταιρία παραγωγής αλουμινίου ανακοίνωσε ήδη το κλείσιμο μιας σειράς εργοστασίων και την απόλυση 500 εργαζομένων λόγω του υπερβολικού «ενεργειακού κόστους». Οι ηγέτες της Ευρώπης φοβούνται, ακόμα πιο πολύ από έναν «ψυχρό χειμώνα», έναν «θερμό χειμώνα» με τους εργάτες στους δρόμους να απεργούν και να διαδηλώνουν όχι μόνο για τα «δελτία» στη θέρμανση αλλά και για την ακρίβεια και τα κλεισίματα και τις απολύσεις. Αυτό που ζητάνε είναι την συνενοχή μας στα εγκλήματά τους και όχι την αλληλεγγύη μας απέναντι στους εργάτες του βορρά που δοκιμάζονται από το κρύο. Και η απάντηση μπορεί να είναι μόνο μια: «όχι στο όνομά μας».