Αντιδράσεις στο ΛΟΑΤΚΙ+ και γυναικείο κίνημα έχει προκαλέσει το πρόσφατο άρθρο της Σίσσυς Βωβού στο μπλογκ του Μωβ, με τίτλο «Γένους θηλυκού, ή παπάκι@?». Το άρθρο διαπνέεται από μια βαθιά τρανσφοβία, κρυμμένη πίσω από το πρόσχημα της πάλης ενάντια στην «εξαφάνιση της έννοιας της γυναίκας από τη σκέψη, την κοινωνία, τα κινήματα». Αφορμή για το άρθρο ήταν η χρήση της φράσης «άτομα με μήτρα» σε ανακοίνωση της ΝΕ.ΑΡ σχετικά με το αίτημα για κατάργηση του φόρου στις σερβιέτες.

Σύμφωνα με τη συντάκτρια η φράση αυτή είναι ντροπιαστική, ενώ η ίδια επιμένει να αποκαλεί τους τρανς άνδρες «μια απειροελάχιστη μειοψηφία γυναικών που απέκτησαν ταυτότητα φύλου ανδρική αλλά η βιολογική βάση τους είναι γυναικεία». Δεν γίνεται, κατά τη γνώμη της, να αναφερόμαστε σε «άτομα με μήτρα» για χάρη αυτής της μειοψηφίας. Επιπλέον, το άρθρο προχωράει στην παράθεση μιας σειράς σημείων στα οποία υποτίθεται ότι το γυναικείο και το ΛΟΑΤΚΙ+ κίνημα διαφωνούν.

Ήδη πριν διαβαστούν τα σημεία, το άρθρο έχει λανθασμένη προσέγγιση. Η πεποίθηση ότι τα ΛΟΑΤΚΙ+ αιτήματα θέτουν σε κίνδυνο τις κατακτήσεις του γυναικείου κινήματος ή αντιστρόφως, είναι μια θεμελιακά αντιδραστική άποψη. Ρίζα αυτής της άποψης είναι ότι ο διαχωρισμός των φύλων έχει αντικειμενική βάση και ότι ο αυτοπροσδιορισμός έρχεται σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με τη «βιολογία». 

Αναλύσεις που βάζουν μπροστά τη «βιολογία», καταλήγουν, όπως η Σίσσυ Βωβού στο άρθρο της, ότι η καταπίεση προέρχεται από την «ανδρική κυριαρχία» και αφήνουν στο απυρόβλητο το σύστημα που παράγει όλη την εκμετάλλευση και την καταπίεση. Αυτό με τη σειρά του οδηγεί στην πεποίθηση ότι τα πράγματα δεν μπορούν στην ουσία τους να αλλάξουν. Κι αυτό, στο ότι το καλύτερο που μπορεί ένα κίνημα να κάνει είναι να διεκδικήσει παραχωρήσεις στο υπάρχον πλαίσιο και τίποτα παραπάνω.

Στην πραγματικότητα το ΛΟΑΤΚΙ+ και το γυναικείο κίνημα δεν «διαφωνούν», δεν αντιπαραθέτουν αιτήματα τα οποία μπορεί και να είναι αλληλοαποκλειόμενα. Πρόκειται για δυο από τις όψεις της πάλης ενάντια στην καταπίεση και ως τέτοιες πρέπει να λειτουργήσουν για να μπορούν να πετυχαίνουν νίκες. Έχουν να παλέψουν για την ανατροπή ενός ολόκληρου συστήματος. Η ρίζα της καταπίεσης της σεξουαλικότητας, της ταυτότητας φύλου και της έκφρασης φύλου είναι ακριβώς η γυναικεία καταπίεση – η ανάγκη του συστήματος για μια ατομική, ιδιωτική αναπαραγωγή της εργατικής τάξης κεκλεισμένων των θυρών στο πλαίσιο της πυρηνικής οικογένειας.

Μια πιο συλλογική, μια κοινωνική οργάνωση της αναπαραγωγής απαιτεί χρήματα για κοινωνικό κράτος και πρόνοια. Αντίθετα, χάρη στην απλήρωτη εργασία των γυναικών μέσα στην οικογένεια η επόμενη γενιά της εργατικής τάξης μεγαλώνει και καθίσταται ικανή να δουλέψει με το μικρότερο δυνατό κόστος για τα αφεντικά. Για να επιβληθεί αυτό το μοντέλο της αναπαραγωγής, έχουν καταναλωθεί τόνοι μελάνι για το «βιολογικό» πεπρωμένο της γυναίκας να κάνει παιδιά, για τη «βιολογική» κλίση των γυναικών στη φροντίδα κλπ. Η τοποθέτηση λοιπόν της «βιολογίας» σε καθοριστικό παράγοντα του φύλου καταλήγει να αναπαράγει αυτή ακριβώς τη ρητορική που χρησιμοποιεί το σύστημα για να καταπιέζει τις γυναίκες.

Ποικιλομορφία

Η κατηγοριοποίηση των ανατομικών, ορμονικών και άλλων χαρακτηριστικών του σώματος σε δυο στεγανές κατηγορίες είναι πρόσφατο φαινόμενο. Όπως επισημαίνει ο Πολ Πρεθιάδο (τρανς συγγραφέας και φιλόσοφος), πριν την εμφάνιση της σύγχρονης επιστήμης, η κοινή πεποίθηση στον δυτικό πολιτισμό ήταν ότι υπάρχει ένα μόνο φύλο, το ανδρικό. Όλη η υπόλοιπη ποικιλομορφία του ανθρώπινου σώματος και του φύλου γινόταν αντιληπτή ως ελλιπείς ή προβληματικές εκδοχές του ανδρικού σώματος και φύλου. Σε άλλους πολιτισμούς αυτή η ποικιλομορφία οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν τρία φύλα, ή πέντε, ή ότι το φύλο είναι ρευστό.

Το φύλο είναι κυρίαρχα αντίληψη του εαυτού και τρόπος κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Το δίπολο, τα λεγόμενα «δυο φύλα», αυτό είναι το πραγματικό κατασκεύασμα κι όχι η ανάγκη των ανθρώπων να δημιουργήσουν τόσες εκδοχές του φύλου όσοι και οι τρόποι να ζουν τη ζωή τους.

Γι' αυτό τον λόγο η χρήση της φράσης «άτομα με μήτρα» καμία σχέση δεν έχει με εξάλειψη της έννοιας της γυναίκας. Είναι μια διατύπωση κατάλληλη για ένα αίτημα που έχει να κάνει με την έμμηνο ρύση. Άτομα με μήτρα μπορεί να είναι οι μη-τρανς γυναίκες, οι τρανς άνδρες, μη δυικά άτομα, ίντερσεξ άτομα κλπ. Πρόκειται για ανατομικό χαρακτηριστικό που συναντάται σε διάφορα φύλα – το αν είναι αρκετά μεγάλο το ποσοστό των ανθρώπων που έχουν μήτρα και δεν είναι γυναίκες δεν θα έπρεπε να αποτελεί θέμα συζήτησης. Ποτέ το μέγεθος μιας καταπιεσμένης μειονότητας δεν καθόρισε το κατά πόσο πρέπει να στηριχθούν τα αιτήματά της.

Η τρανσφοβική ρητορική λέει ότι οι τρανς γυναίκες είναι «στην πραγματικότητα» άνδρες και ότι οι τρανς άνδρες είναι «στην πραγματικότητα» γυναίκες, ότι τα μη δυικά άτομα δεν υπάρχουν ή ότι η ρευστότητα του φύλου είναι μια μόδα ή μια διαταραχή. Ρίχνει νερό στον μύλο της ακροδεξιάς του Τραμπ που επιτίθεται στον τρανς πληθυσμό των ΗΠΑ και του Όρμπαν που απαγορεύει τα Pride στην Ουγγαρία. Η άποψη ότι η βιολογία καθορίζει το πεπρωμένο των ανθρώπων όχι μόνο δεν αφήνει περιθώρια για πραγματική αλλαγή της κοινωνίας, αλλά έχει αποδειχθεί επικίνδυνη με τους πιο τραγικούς τρόπους – κάποτε οι μαύροι θεωρούνταν βιολογικά κατώτεροι των λευκών για παράδειγμα, με τις ευχές και κάτω από τις κατευθύνσεις της τότε επιστήμης.