Καταπίεση και απελευθέρωση
Να τσακίσουμε τη σεξιστική εκστρατεία

Κώστας Τορπουζίδης και Αφροδίτη Φράγκου

Είμαστε αντιμέτωποι με μια ολόκληρη σεξιστική εκστρατεία με πρωτεργάτη την κυβέρνηση του Τραμπ.  Αυτή η εκστρατεία θέλει να μας πάρει δύο βασικές κατακτήσεις που είχαμε τα τελευταία 50 χρόνια μέσα από τα κινήματα του Μάη ‘68.

Το ένα είναι ότι γυναίκες δεν είναι ένα κατώτερο φύλο, ότι μπορούν και πρέπει να έχουν ισότιμη συμμετοχή σε όλη την κοινωνική και πολιτική ζωή. Και φυσικά αυτό πάει μαζί με το δικαίωμα να ελέγχουν το σώμα τους και μέσα από την αντισύλληψη, αλλά και μέσα από το δικαίωμα στην άμβλωση. Και το δεύτερο είναι ότι δεν υπάρχει καμία σεξουαλικότητα η οποία να είναι ανώμαλη, παθολογική και κοινωνικά επικίνδυνη και ακόμη κι αν αυτή έρχεται σε σύγκρουση με τα οικογενειακά πρότυπα, τις παραδοσιακές οικογενειακές αξίες κτλ.

Η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή, ακριβώς επειδή και το φιλελεύθερο δικαιωματικό κέντρο έρχεται να προσχωρήσει σε τέτοιου είδους επιθέσεις. Ο Zούκεμπεργκ, είναι ανάμεσα σε αυτούς που τρέξανε να αγκαλιάσουν τον Τραμπ και να καταργήσουν όλα τα προγράμματα συμπερίληψης που εφαρμόζονται στις επιχειρήσεις τους. Ο Μητσοτάκης παρόλα όσα έλεγε πέρσι σχετικά με το νομο για το γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, τρέχει να δηλώσει ότι τα φύλα είναι μόνο δύο. 

Και δεν είναι μόνο οι δηλώσεις. Κατεβάσανε, για παράδειγμα, από το site του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής το εκπαιδευτικό υλικό του Πολύχρωμου Σχολείου με τα θέματα της συμπερίληψης, των ΛΟΑΤΚΙ δικαιωμάτων και της σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία. Είχαμε δίκιο όταν λέγαμε ότι δεν πρέπει να έχουμε καμιά εμπιστοσύνη και συνεργασία με τους νεοφιλελεύθερους δικαιωματιστές. Θυμάστε πέρυσι όταν εν μέσω μιας σειράς κοινωνικών αντιδράσεων από τους αγρότες, τους φοιτητές, τους νοσοκομειακούς δίναμε μάχη ότι δεν χρειάζεται και δεν πρέπει να είμαστε στην ίδια πλευρά με την κυβέρνηση του Μητσοτάκη παρά την ψήφιση του νόμου για το γάμο των ομόφυλων ζευγαριών. 

Δεν μας ξαφνιάζει βέβαια αυτή η αντιδραστική εκστρατεία. Ο καπιταλισμός, όπως και όλες οι ταξικές κοινωνίες, είναι μια κοινωνία ανισότητας, εκμετάλλευσης και καταπίεσης και έχει ανάγκη την αναπαραγωγή της εργατικής τάξης μέσα από το θεσμό της πυρηνικής οικογένειας με την απλήρωτη γυναικεία εργασία. Είναι ένα σύστημα που χρειάζεται τον σεξισμό, τον ρατσισμό και τον εθνικισμό για να μπορεί να διασπάει την εργατική τάξη, να την διαλύει και να την αποδυναμώνει.

Χρειάζεται να έχουμε κάποια δεδομένα. Πρώτον είναι εξωφρενικό να λέει κανείς ότι η ομοφυλοφιλία και η διαταραχή φύλου είναι ψυχική ασθένεια. Οι θεσμικοί φορείς στον παγκόσμιο καπιταλισμό είτε η Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρεία, είτε ο ΠΟΥ, μετά από αγώνες, συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις τα έχουν βγάλει από τη λίστα των ψυχιατρικών νοσημάτων.  Επίσης είναι τεκμηριωμένο ότι τα φύλα δεν είναι δύο. Περίπου το 1,7% των γεννήσεων είναι άτομα τα οποία φέρουν ακόμη και γεννητικά όργανα ή χαρακτηριστικά και των δύο φύλων. Στην Ελλάδα αυτό υπολογίζεται γύρω στα 175.000 άτομα. Άρα και βιολογικά η φύση μας δίνει περισσότερους συνδυασμούς αρσενικού θηλυκού, αλλά πολύ περισσότερο αυτό ισχύει όσον αφορά τη σεξουαλικότητα.

Είμαστε φυσιοπολιτισμικά όντα λέει ο Αγκουστίν Φουέντες, ένας αμερικανός ανθρωπολόγος τα βιβλία του οποίου νομίζω ότι επιβεβαιώνουν 100% την ανάλυση του Ένγκελς για την καταγωγή της ανθρώπινης κοινωνίας και την καταγωγή της οικογένειας. 

Είναι απαράδεκτο αυτό που συμβαίνει από διάφορες θα τις έλεγα βιολογικές φεμινίστριες οι οποίες σήμερα εμμένοντας στη λογική ότι η βάση της πατριαρχίας είναι η βιολογική διαφορά των δύο φύλων, δυστυχώς δίνουν επιχειρήματα σε αυτή την αντιδραστική εκστρατεία. Την απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου της Μεγάλης Βρετανίας βγήκαν τέτοιες φεμινίστριες να την πανηγυρίσουν, αγνοώντας ότι γίνονται εργαλείο αυτής της σεξιστικής εκστρατείας. 

Παλεύουμε ενάντια στον σεξισμό για να ενώσουμε την εργατική τάξη και τα κινήματαά της. Τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα και οι γυναίκες είναι κομμάτι της εργατικής τάξης. Υπερασπιζόμαστε όλα τα δικαιώματα που έχουν κατακτηθεί και αφορούν τις ζωές όλης της εργατικής τάξης. Κλείνω με την πρόταση ότι όπως πήραμε την πρωτοβουλία η Παγκόσμια Ημέρα Γυναικών στις 8 Μάρτη να είναι απεργιακή, μας αναλογεί να παλέψουμε ώστε να γίνει απεργιακή ημέρα και η μέρα του Pride. Να γίνει υπόθεση των συνδικάτων γιατί ο κόσμος κατεβαίνει να παλέψει ενάντια σε μια επίθεση που αφορά όλη την εργατική τάξη.

Κώστας Τορπουζίδης

Κείμενο βασισμένο στην εισήγηση της συζήτησης “Ομοφυλοφιλία και αντίσταση στον σεξισμό” που έγινε στο Φεστιβάλ ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ 2025

Το 1933, στις 10 Μάη, στήθηκε μια από τις μεγαλύτερες πυρές βιβλίων από τους ναζί. Η ανθρωπότητα έχασε γύρω στα 20.000 βιβλία με έρευνα πάνω στην ανθρώπινη σεξουαλικότητα. Επρόκειτο για το αρχείο του Μάγκνους Χίρσφελντ και της σεξολογικής κλινικής του. Η κλινική του Χίρσφελντ στη δημοκρατία της Βαϊμάρης ήταν μια από τις πρώτες που λειτούργησε αναγνωρίζοντας την πολύπλευρη φύση του ανθρώπινου φύλου. Ο ίδιος ο Χίρσφελντ προσέφερε έργο που ακόμα και σήμερα θα ήταν πρωτοποριακό. Πίστευε βαθιά στην ποικιλομορφία της ανθρώπινης σεξουαλικότητας και του φύλου, ενώ άντλησε έμπνευση από τα επιτεύγματα της επαναστατημένης Ρωσίας.

Η επίθεση στην ελευθερία του φύλου και της σεξουαλικότητας είναι μια από τις θεμελιακότερες στις οποίες έχει καταφύγει το σύστημα στα βαθιά του μεσάνυχτα – μια επίθεση που βλέπουμε να ξετυλίγεται και αυτή τη στιγμή μπροστά μας. 

Πριν 7 χρόνια αφαιρέθηκε από το ιατρικό εγχειρίδιο του ΠΟΥ η “δυσφορία φύλου” ως πάθηση. Επί σειρά ετών, σε πολλές χώρες κερδιζόταν η Νομική Αναγνώριση Ταυτότητας Φύλου και θεσμοθετούνταν άλλα αιτήματα του τρανς κινήματος. Η ορατότητα των τρανς, μη δυαδικών και ίντερσεξ ατόμων αυξανόταν. Μαζί αυξάνονταν και οι προσπάθειες του συστήματος, είτε μέσα από κυβερνήσεις είτε μέσα από την ακροδεξιά, να σταματήσει αυτές τις κατακτήσεις. 

Στην Ελλάδα η κυβέρνηση Μητσοτάκη, ευθυγραμμίζεται με κάθε αντιδραστική εξέλιξη, δηλώνει ότι τα φύλα είναι δυο και συνεχίζει την πολιτική της που ωθεί τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα στο περιθώριο. Παράλληλα παρατηρούμε και την ανάδυση μιας τρανσφοβικής ρητορικής από κομμάτια του φεμινιστικού κινήματος τα οποία λένε, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι οι τρανς γυναίκες είναι στην πραγματικότητα άντρες που δεν παύουν να αποτελούν μια δυνητική απειλή για τις “πραγματικές” γυναίκες, λόγω της ανατομίας τους.

Το βιολογικό φύλο σαν έννοια και σαν διατύπωση έχει μετατραπεί σε όπλο ενάντια στα τρανς άτομα και στη δυνατότητα όλων, τρανς και μη, να αναπτύσσουν την προσωπικότητά τους και να ζουν τη ζωή τους ελεύθερα. Όλοι οι άνθρωποι έχουν ένα φύλο που τους αποδόθηκε στη γέννησή τους και έναν τρόπο να βιώνουν το φύλο τους στη διάρκεια της ζωής τους τόσο σε σχέση με τον εαυτό τους και το σώμα τους όσο και σε σχέση με την αλληλεπίδρασή τους με τον περίγυρό τους.

Αυτό λοιπόν που η κυρίαρχη ιδεολογία ονομάζει “βιολογικό φύλο” και έχει τοποθετήσει στο βάθρο της αντικειμενικής αλήθειας, και αυτό που αντίστοιχα ονομάζει “κοινωνικό φύλο”, το οποίο βάζει σε μια δευτερεύουσα θέση που είναι στην διακριτική ευχέρεια ή τη μεγαλοψυχία κάθε κοινωνίας να δεχτεί και να αναγνωρίσει ή όχι, είναι δυο πτυχές του φύλου που αλληλοεπηρεάζονται διαλεκτικά μεταξύ τους.  Το δίπολο του φύλου είναι μια κοινωνική και επιστημονική κατασκευή και ο διαχωρισμός βιολογικού και κοινωνικού φύλου είναι επίσης κατασκευασμένος.

Όπως ξέρουμε, σε κοινωνίες πριν τον καπιταλισμό, η αντίληψη του φύλου παρουσίαζε μεγαλύτερη ποικιλία. Αντίστοιχα και η αντιμετώπιση των τρανς ατόμων. Από όλο το φάσμα της ιστορίας υπάρχουν στοιχεία και μαρτυρίες για την ύπαρξη τρανς ατόμων. Σε άλλες κοινωνίες αντιμετώπιζαν διακρίσεις και σε άλλες απολάμβαναν προνόμια. Σε άλλες κοινωνίες τα φύλα θεωρούνταν τρία, σε άλλες πέντε κλπ. Σε άλλες κοινωνίες η τρανς ταυτότητα φαινόταν ως χάρισμα και σε άλλες ως παθολογία. Χωρίς λοιπόν αυτό να σημαίνει ότι ο καπιταλισμός είναι το πρώτο σύστημα που καταπιέζει τα τρανς άτομα, μπορούμε να πούμε ότι η μία, ενιαία, αντίληψη του φύλου ως δίπολο με τη συνεπακόλουθη καθολική ποινικοποίηση ή συστηματική παθολογικοποίηση της τρανς ταυτότητας είναι φαινόμενο του καπιταλισμού.

Οι διακρίσεις σε βάρος των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων και ιδιαίτερα των τρανς ατόμων έχουν σαν αποτέλεσμα τον αποκλεισμό τους από την Υγεία, την Παιδεία και τη στέγαση.  Έχουμε να παλέψουμε για ένα κοινωνικό κράτος στα μέτρα των αναγκών μας.

Αυτό σημαίνει ότι οι αγώνες του ΛΟΑΤΚΙ+ κινήματος συνδέονται άμεσα με όλους τους αγώνες που έχουν ανοίξει αυτή τη στιγμή: δικαιοσύνη για τα Τέμπη και την Πύλο, όχι στον πόλεμο, όχι στις ιδιωτικοποιήσεις, προσλήψεις – μονιμοποιήσεις – αυξήσεις, να μπει φρένο στον εξευγενισμό για χάρη του τουρισμού, όχι άλλα λεφτά για αστυνομία και πολεμικούς εξοπλισμούς.

Η ρίζα της καταπίεσης με βάση το φύλο βρίσκεται στο σύστημα. Η πρώτη κοινωνία που έδρασε με αυτό σαν οδηγό, η επαναστατημένη Ρωσία, ήταν και η πρώτη που συστηματικά προσπάθησε να σπάσει όλα τα παλιά δεσμά που είχαν να κάνουν με το φύλο και τη σεξουαλικότητα. Μόνο από τα χέρια της εργατικής τάξης μπορεί να περάσει η συνολική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου σαν αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης έκφρασης χωρίς αστερίσκους. Παλεύουμε για μια κοινωνία που κουμάντο θα κάνει η εργατική τάξη και δε θα υπάρχει καταπίεση ούτε με βάση το φύλο, ούτε με βάση τη σεξουαλικότητα, ούτε με κανένα άλλο χαρακτηριστικό.

Αφροδίτη Φράγκου

Κείμενο βασισμένο στην εισήγηση της συζήτησης “Κάτω τα χέρια από τους/τις Τρανς” που έγινε στο Φεστιβάλ ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ 2025