Ντανιέλ Μπενσαΐντ 1946-2010

Σε μια περίοδο που εκατομμύρια εργάτες και νεολαίοι έμπαιναν ορμητικά στην πολιτική δράση και αναζητούσαν ιδέες, ο Μπενσαΐντ ήταν κομμάτι αυτού του ρεύματος και ταυτόχρονα επιχειρηματολογούσε για την αναγκαιότητα της επαναστατικής οργάνωσης ως πολιτικού υποκειμένου που συμμετέχει στους αγώνες και συγκρούεται με την κυρίαρχη ιδεολογία. Εκείνη την περίοδο έγραψε τα βιβλία για το Μάη του 68 μαζί με τον Ανρί Βεμπέρ και το «Επανάσταση και εξουσία» και συμμετείχε σε πολεμικές, όπως το συλλογικό κείμενο «Κατά του Αλτουσέρ. Υπέρ του Μαρξ» που εκδόθηκε το 1974. 

Σε αντίθεση με πολλούς «επώνυμους» εκείνης της γενιάς, ο Μπενσαΐντ δεν άλλαξε στρατόπεδο μετά την υποχώρηση του κινήματος στα τέλη της δεκαετίας του ´70, ούτε αποσύρθηκε στην αγκαλιά του ακαδημαϊκού μαρξισμού. Παρότι έγινε καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Παρίσι 8, συνέχισε μέχρι τις αρχές του ´90 να είναι στην ηγεσία της LCR, της οποίας παρέμεινε δραστήριο μέλος μέχρι την αυτοδιάλυσή της και την ίδρυση του Νέου Αντικαπιταλιστικού Κόμματος (NPA), στο οποίο προσχώρησε με ενθουσιασμό. 

Έγραψε μόνος ή μαζί με άλλους δεκάδες βιβλία και άρθρα για την ιστορία των επαναστάσεων και του τροτσκισμού, το Κεφάλαιο του Μαρξ, την οικολογία, το διεθνισμό, καθώς και φιλοσοφικά, εμπνευσμένος ιδιαίτερα από τον Βάλτερ Μπένγιαμιν και τον Γκ. Λούκατς. Το κίνημα κατά της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης βρήκε στον Μπενσαΐντ έναν από τους καλύτερους θεωρητικούς και ακτιβιστές του, ομιλητή, μεταξύ άλλων, στη Φλωρεντία και στο Πόρτο Αλέγκρε. 

«Η επιστροφή της στρατηγικής»

Εξάλλου, ο Μπενσαΐντ δεν παρασύρθηκε ποτέ από τον κινηματισμό χωρίς ιδέες και χωρίς πολιτική. Πρωταγωνίστησε στη επανίδρυση του περιοδικού Contretemps και στην ίδρυση του ιδρύματος «Λουίζ Μισέλ», ως χώρων ιδεολογικής ζύμωσης και συζήτησης για τους νέους ακτιβιστές του NPA. Ένα μικρό δείγμα της σκέψης του ξεδιπλώνεται στο άρθρο του για τη ριζοσπαστική αριστερά «Η επιστροφή της στρατηγικής» στο τεύχος 113 του περιοδικού International Socialism, όπου τονίζει ότι «η αναφορά σε ένα κοινό προγραμματικό υπόβαθρο μακριά από το να εμποδίζει τη μελλοντική ανασύνθεση, είναι αντίθετα η προϋπόθεσή της. Τα ερωτήματα στρατηγικής και τακτικής μπορούν κατόπιν να οριοθετηθούν ώστε να μη διαλυόμαστε εξαιτίας του ενός ή του άλλου εκλογικού αποτελέσματος». Στα ελληνικά, εξαιρετικά εύστοχη και επίκαιρη είναι η κριτική του στον θεωρητικό της Αυτονομίας Τζον Χόλογουεϊ, που δημοσιεύτηκε στο τεύχος 92 του περιοδικού «Θέσεις», όπου μεταξύ άλλων υπενθυμίζει ότι «αυτοί που πίστεψαν πως μπορούν να αγνοήσουν την εξουσία και την κατάκτησή της έπεσαν συχνά θύματά της: δεν θέλησαν να καταλύσουν την εξουσία, φρόντισε όμως αυτή να τους καταλύσει». 

Πάνω απ´ όλα πάντως, ο φωτεινός μαρξισμός του Μπενσαΐντ θεωρούσε πάντα σαν υποκείμενο τους απλούς ανθρώπους. Τον θυμάμαι την άνοιξη του 2007, στη διάρκεια της καμπάνιας της LCR για την υποψηφιότητα του Μπεζανσενό να μιλάει σε ένα ακροατήριο 25-30 ανθρώπων, στην πλειοψηφία τους ανειδίκευτων εργατών και εργατριών στο 15ο διαμέρισμα του Παρισιού και να τους εξηγεί με απλά λόγια την αναγκαιότητα μιας αντικαπιταλιστικής αριστεράς, τη σημασία της νίκης του ΟΧΙ στο Ευρωσύνταγμα και τη δυνατότητα να αλλάξουμε τη ζωή μας συλλογικά. Απαντούσε με υπομονή στην κάθε ερώτηση, δίδασκε και διδασκόταν από τους καθημερινούς ανθρώπους, βλέποντας στα πρόσωπά τους τους αυριανούς επαναστάτες. Τα κείμενα και το παράδειγμά του θα μας συντροφεύουν στον αγώνα για την κοινωνική αλλαγή.