Συνεντεύξεις
Συνέντευξη με τον Νίκο Γεωργίου: 40 χρόνια από την απεργία ενάντια στο Νόμο 330

Συμπληρώνονται αυτές τις μέρες 40 χρόνια από μια κορυφαία στιγμή των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης, την 48ωρη γενική απεργία τον Μάη του 1976 ενάντια στο νόμο 330. Πες μας τα χαρακτηριστικά εκείνης της περιόδου.
 
Τον πρώτο καιρό μετά την πτώση της Χούντας οι εργατικοί αγώνες άρχισαν να ξεπηδάνε σαν τα μανιτάρια, στήνονταν, εργοστασιακά κυρίως, σωματεία το ένα μετά το άλλο. Μιλάμε για δίμηνες και τρίμηνες απεργίες διαρκείας. Τι να πρωτοθυμηθούμε...
 
Τη ΜΕΛ στη Θεσσαλονίκη, το Λαδόπουλο στην Πάτρα, τη Μαδέμ Λάκο στη Χαλκιδική, το Τσιροζίδη, τη Νάσιοναλ Καν και πάρα πολλές ακόμα. Μάλιστα όχι μόνο αναπτύσονταν απεργιακοί αγώνες στους συγκεκριμένους χώρους αλλά ο κάθε ένας αγκαλιάζονταν από ευρύτερα κομμάτια της εργατικής τάξης, που εκδήλωναν τη συμπαράστασή τους, είτε βγαίνοντας σε απεργίες συμπαράστασης, είτε ενισχύοντας τα απεργιακά ταμεία κλπ. Μάλιστα οι περισσότερες από αυτές τις απεργίες είχαν νικηφόρα αποτελέσματα. Έβαζαν για παράδειγμα στόχο 20% και 30% αυξήσεις και το κέρδιζαν. Έβαζαν διεκδίκηση για μείωση ωρών δουλειάς, το κέρδιζαν. Έβαζαν ζητήματα για τις συνθήκες εργασίας, τα κέρδιζαν. 
 
Όπως καταλαβαίνεις η κυβέρνηση ήθελε πάση θυσία να σταματήσει το απεργιακό κίνημα. Έφτιαξε έναν νόμο, τον 330, που ουσιαστικά έπαιρνε τις διαδικασίες των σωματείων από τα χέρια των εργαζομένων. Μέχρι τότε μπορούσε και ξεκίναγε απεργία ακόμα και σε χώρο που δεν υπήρχε καν συνδικάτο. Η αυτενέργεια της τάξης ήταν εντυπωσιακή. Οι εργάτες οργανώνονταν από τα κάτω, έκαναν μια επιτροπή και προχώραγαν σε απεργία.  
 
Ο ν.330 έβαζε πλέον σαν απαραίτητη την εξουσιοδότηση αναγνωρισμένου σωματείου για να γίνει απεργία. Π.χ στην απεργία στη Βιοτέρ στην Πανεπιστημιούπολη του Ζωγράφου ήμασταν 1500 οικοδόμοι και παραπάνω ίσως. Η απεργία κηρύχτηκε ως εξής: Μαζευτήκαμε μερικοί, είπαμε να τους καλέσουμε όλους σε απεργία, βγάλαμε μια επιτροπή και η επιτροπή αυτή οργάνωσε την απεργία. Με τον ν.330 αυτό ήταν αυτομάτως παράνομο. Για να κατέβουμε σε απεργία σε ένα γιαπί θα έπρεπε να μας καλύπτουν 15 σωματεία, γιατί ήμασταν υδραυλικοί, καλουπατζίδες, σιδεράδες, μπετατζίδες και μια σειρά άλλοι κλάδοι που ο καθένας είχε το σωματείο του που θα έπρεπε να δόσει την εξουσιοδότησή του. Και μάλιστα η εξουσιοδότηση του συνδικάτου ίσχυε μόνο για 2 μήνες. Βάλε και το ότι οι ρεφορμιστές που είχαν την ηγεσία στα συνδικάτα έκαναν μια – δυο συνελεύσεις το χρόνο, ουσιαστικά διασφαλιζόταν ότι οι απεργίες δεν θα γίνονταν.
 
Θύμισέ μας τα γεγονότα εκείνης της απεργίας ενάντια στον ν.330
Ο ν.330 δεν μπήκε από τη μια μέρα στην άλλη στη Βουλή. Υπήρξε ένα διάστημα που υποτίθεται το συζήταγαν, τον διαμόρφωναν κλπ. Σε συσκέψεις και συνελεύσεις που γίνονταν εκείνο το διάστημα –τουλάχιστον σε μας τους οικοδόμους που ξέρω– υπήρχε μεγάλη αντίδραση απέναντι στο νόμο. Από τη μεριά των συνδικαλιστών του ΚΚΕ και ΚΚΕ Εσωτερικού, αρνούνταν να πάρουν την οποιαδήποτε πρωτοβουλία πριν την κατάθεση του νόμου, βάζοντας το ότι “πρέπει να απαντήσουμε απεργιακά όταν μπει το ν/σ στη Βουλή”. Αυτό θυμίζει πολύ την τακτική που ακολούθησε το ΠΑΜΕ μαζί με τη γραφειοκρατία και φέτος, στην περίπτωση του ασφαλιστικού.  
 
Αποφασίζεται λοιπόν απεργία των οικοδόμων, 24ωρη αρχικά, για τις 25 Μάη, τη μέρα που συζητιόταν ο νόμος στη Βουλή. Η απεργιακή συγκέντρωση ήταν στο θέατρο Διάνα στην Ιπποκράτους. Είχε χιλιάδες κόσμο. Υπήρχε η κλασσική διαδικασία με συνδικαλιστές σαν κεντρικούς ομιλητές, βουλευτές της αριστεράς που συμπαραστέκονταν κλπ. Από τα κάτω όμως γίνεται μεγάλη συζήτηση ότι δεν μπορούμε να περιοριστούμε σε αυτά, πρέπει να γίνει διαδήλωση. Από τα πάνω ανακοινώνεται η λήξη της συγκέντρωσης και τα συνήθη “βρισκόμαστε σε αγωνιστική ετοιμότητα” κλπ. Οι απεργοί όμως αρνήθηκαν να φύγουν και συγκρότησαν διαδήλωση στην Πανεπιστημίου με προορισμό το υπουργείο Εργασίας στην Πειραιώς. Δεν ήταν μόνο οι οικοδόμοι. Οι συμπαραστάτες ήταν χιλιάδες. Αμέτρητοι εργατικοί χώροι που έβγαλαν απεργία και κατέβηκαν οργανωμένα με πορείες από τα εργοστάσια, αλλά και νεολαία, φοιτητές κλπ. Η αστυνομία δεν δίστασε να επιτεθεί άγρια στη διαδήλωση. Αύρες – τα τεθωρακισμένα οχήματα που είχαν τότε που πέταγαν δακρυγόνα και νερό – χημικά, ξύλο κλπ. Οι απεργοί όμως δεν διαλύθηκαν.
 
Εγώ, κνίτης ακόμα τότε, είχα φύγει με τα “συνάδελφοι διαλυόμαστε” που ήταν η γραμμή. Φτάνοντας όμως στο σπίτι ανοίγω το ράδιο, ακούω ότι γίνεται χαμός και παίρνω το δρόμο ξανά για το κέντρο της Αθήνας. Όταν έφτασα οι συγκρούσεις είχαν απλωθεί σε όλο το κέντρο. Τα οδοφράγματα έφταναν μέχρι τα Σεπόλια και οι μάχες με την αστυνομία κράτησαν μέχρι αργά το βράδυ. 
Μετά από όλα αυτά αναγκάστηκε η Συντονιστική Επιτροπή των Οικοδόμων να κηρύξει απεργία και την επόμενη μέρα. Οι γραφειοκράτες και οι ρεφορμιστές όμως έκαναν ό,τι μπορούσαν για να αποφύγουν τις ζυμώσεις των εργαζομένων και την κλιμάκωση που έμπαινε σαν πίεση. Όχι μόνο δεν έβγαλαν απεργιακή συγκέντρωση την δεύτερη μέρα προκειμένου να μην συναντηθούν οι απεργοί “κι έχουμε ξανά τα χτεσινά”, αλλά υπήρξαν ακόμα κι επιθέσεις ενάντια σε “αριστεριστές προβοκάτορες” όπως χαρακτήριζαν τότε την επαναστατική αριστερά αλλά και κάθε μαχητικό εργάτη. 
 
Πώς συνέχισε το εργατικό κίνημα μετά την απεργία αυτή;
Η κόντρα για την συνέχιση ή μη των απεργιών συνεχίστηκε για πολύ καιρό μετά μέσα στα σωματεία και τους χώρους δουλειάς. Από τη μεριά των ρεφορμιστών ακολούθησε η υποταγή στη νομιμότητα. Όταν σε συνελεύσεις έμπαιναν από τη μεριά της επαναστατικής αριστεράς προτάσεις ανυπακοής στον ν.330, η απάντηση ήταν ότι “τώρα πια είναι νόμος του κράτους”.  
 
Οι απεργίες συνεχίστηκαν. Ήταν η σειρά των δημοσίων υπαλλήλων να πάρουν τη σκυτάλη των απεργιακών αγώνων. Και σε πολιτικό επίπεδο το 54% του Καραμανλή άρχισε να ξεφτίζει. Οι αγώνες και οι συγκρούσεις των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης έχουν αρχίσει να στρέφουν μαζικά τους εργάτες προς τα αριστερά. Κι εμείς συνεχίσαμε τις απεργίες. Σε γιαπί της Βιοτέρ στην Κατεχάκη οι υδραυλικοί κάναμε 2 μήνες απεργία. Ήταν προς το τέλος του '76, δεν θυμάμαι ακριβώς. Η γραφειοκρατικοποίηση όμως προχωράει με γοργούς ρυθμούς κι ο ν.330 κάνει τη δουλειά του. Π.χ. στην απεργία στην Κατεχάκη που σου 'πα, τον βρήκαμε μπροστά μας. Το σωματείο δεν μπορούσε να μας καλύψει, έπρεπε να πάμε στην ομοσπονδία κλπ. Ουσιαστικά μας ανάγκαζε αντί να ασχολούμαστε με την οργάνωση της απεργίας, να ασχολούμαστε με την νομιμοποίησή της.  
 
Δεν σημαίνει ότι σταματήσαμε. Υπήρξαν μεγάλες απεργίες και στη συνέχεια. Είναι και μια περίοδος που από την πιάτσα έχουμε περάσει στο μεγάλο γιαπί. Χτίζονται μεγάλα κτήρια και σε αυτά ξεσπάνε απεργίες. Δουλεύεις πολύ περισσότερο καιρό με τον ίδιο συνάδελφο και αυτό βοηθάει. Τότε απεργήσαμε σε γιαπιά όπως το Ολυμπιακό Στάδιο, το μέγαρο του ΟΤΕ, τον Αστέρα της Βουλιαγμένης, στο ξενοδοχείο του Χανδρή. Μάλιστα και σε αυτές τις απεργίες κερδίσαμε αυξήσεις σε μεροκάματα κι άλλες διεκδικήσεις.
 
Πες μας λίγα λόγια για την αριστερά εκείνης της περιόδου και τί ρόλο έπαιξε μέσα στο κίνημα.
Στο απεργιακό κίνημα στα εργοστάσια, τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης, ΚΚΕ και ΚΚΕ Εσωτερικού δεν είχαν ιδιαίτερη παρέμβαση και για αυτό δεν είχαν και την προσοχή τους σε αυτό το κίνημα, στο χτίσιμο δηλαδή των αγώνων και των σωματείων στους χώρους δουλειάς. Αντίθετα είχαν την προσοχή τους στο χτίσιμο στα κλαδικά σωματεία, που τα είχε κερδίσει το ΚΚΕ. Η ρητορική τους έλεγε ότι οι αγώνες στους χώρους δουλειάς διασπάνε την ενότητα σε κλαδικό επίπεδο και χαρακτήριζαν προβοκάτορες τους πρωτοπόρους εργάτες που έσπρωχναν τις απεργίες μέσα στα εργοστάσια.
 
Το νέο τότε ΠΑΣΟΚ στο χώρο των οικοδόμων δεν είχε δυνάμεις και δεν είναι άξιο αναφοράς. Σε άλλους εργατικούς χώρους όμως κατόρθωσε κι έπαιξε ρόλο. 
 
Από κει και πέρα υπήρχε η επαναστατική αριστερά με μικρές δυνάμεις, που έπαιζε σπουδαίο ρόλο, αλλά δεν μπόρεσε τελικά να καθορίσει την πορεία του κινήματος. Υπήρχαν οργανώσεις όπως η ΟΣΕ που οργανώθηκα εκείνα τα χρόνια αποχωρώντας από το ΚΚΕ, υπήρχαν μαοϊκές οργανώσεις που είχαν κόσμο κυρίως νεολαία και έπαιξαν ρόλο στις συγκρούσεις. Υπήρχε πολύ νεολαία γύρω από τις επαναστατικές ιδέες που έκαναν μεροκάματα σε οικοδομές και εργοστάσια και σε κάποιο βαθμό επηρέαζαν τους συναδέλφους. 
 
Όσον αφορά τις γραμμές που παίζονταν και καθόρισαν την πορεία του κινήματος, το ΚΚΕ είχε την πολιτική του 9ου συνεδρίου του για το “στάδιο της νέας δημοκρατίας” που μίλαγε για συνεργασία των προοδευτικών δυνάμεων – σε αυτά συμπεριλαμβάνονταν το ΠΑΣΟΚ, η Ένωση Κέντρου που υπήρχε ακόμα – για να σταθεροποιηθεί η δημοκρατία. Το ΚΚΕ Εσωτερικού βρισκόταν στα δεξιά αυτής της γραμμής.
Ο Νίκος Γεωργίου, συνταξιούχος οικοδόμος, μίλησε στον Στέλιο Μιχαηλίδη