Το θρυλικό κίνημα των Οικοδόμων των δεκαετιών ’50 και ’60 παρουσιάζει η ομάδα Συλλογική Μνήμη στο ντοκιμαντέρ «Συνάδελφοι ηρωικοί οικοδόμοι» που προβάλλεται αυτές τις ημέρες στον κινηματογράφο Μικρόκοσμος. Πρόκειται για την τρίτη ταινία της ομάδας μετά το «Παρτιζάνοι των Αθηνών» για την ΕΑΜική αντίσταση της Αθήνας και το «Καινούργιος Ουρανός» για τις μαχήτριες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.
Σε λιγότερο από μια ώρα, μια σειρά βετεράνοι κομμουνιστές οικοδόμοι εκείνης της εποχής, αφηγούνται τους αγώνες δύο δεκαετιών. Μετά το τέλος του εμφυλίου η Αθήνα γνωρίζει μια πρωτοφανή οικοδομική ανάπτυξη. Όπως αναφέρουν τα στοιχεία της παμφλέτας που συνόδευαν την προβολή, την εξαετία 1952 με 1958 η παραγωγή στον οικοδομικό κλάδο αυξήθηκε κατά 123%. Οι ανάγκες του ελληνικού καπιταλισμού για εργατικά χέρια στον τομέα της οικοδομής, γεννούν τον ίδιο του τον νεκροθάφτη. Τον αναγκάζουν να καταστήσει τον συγκεκριμένο κλάδο τον μόνο που δεν χρειάζεται πιστοποιητικό κοινωνικό φρονημάτων. Ως εκ τούτου χιλιάδες κομμουνιστές που αποφυλακίζονται από εξορίες και φυλακές ή γυρνάνε από το αντάρτικο, βρίσκουν στο επάγγελμα του οικοδόμου τη μοναδική διέξοδο βιοπορισμού. Μπολιάζονται στις πιάτσες (οι πλατείες που μαζεύονταν το πρωί οι εργάτες και πέρναγαν καθημερινά οι εργολάβοι για να τους προσλάβουν) με χιλιάδες νέους εργάτες και αφιερώνονται στην οργάνωση του κλάδου τόσο συνδικαλιστικά, όσο και πολιτικά. «Μπορεί να μην μπορούσαμε να διδάξουμε σε σχολείο αλλά διδάσκαμε στο γιαπί» θα πει σε κάποιο σημείο ένας πρώην δάσκαλος, κομμουνιστής οικοδόμος.
Οι συνθήκες εργασίας είναι άθλιες. Δουλειά από το πρωί μέχρι το βράδυ με χαμηλά μεροκάματα. Το 1960 έφτασε να σκοτώνεται ένας οικοδόμος την ημέρα και δέκα να τραυματίζονται σοβαρά. Η κρατική τρομοκρατία είναι επίσης τρομερή. Εργολάβοι διατάζονται να απολύουν συνδικαλιστές και μέλη του ΚΚΕ και να προσλαμβάνουν «εθνικόφρονες εργάτες». Οι πρωταγωνιστές της ταινίας τις παραμονές των απεργιών αναγκάζονταν να φυγαδεύονται για να αποφύγουν τη σύλληψη. Και τις υπόλοιπες ημέρες οι προσαγωγές των κομμουνιστών συνδικαλιστών ήταν συχνές ώστε να χάνουν το μεροκάματο. Τα επίσημα συνδικάτα είναι εργοδοτικά και φιλοκυβερνητικά. Η μετεμφυλιακή αντικομμουνιστική αντίληψη του ελληνικού κράτους αποτελεί επίσημη τακτική της ΓΣΕΕ του Μακρή και της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργατοτεχνιτών Οικοδόμων (ΠΟΕΟ) του Λυκιαρδόπουλου. Όσα σωματεία αναδεικνύουν κομμουνιστές στην ηγεσία τους διαγράφονται. Τραμπούκοι στέλνονται για να τρομοκρατήσουν και να εμποδίσουν κινητοποιήσεις.
Παρ’ όλα αυτά η συστηματική δουλειά, η συζήτηση άνθρωπο τον άνθρωπο στην πιάτσα, η οργάνωση της βάσης κι ο συντονισμός των σωματείων που δεν ευθυγραμμίζονταν με τον κυβερνητικό συνδικαλισμό πιάνουν τόπο. Οι οικοδόμοι φτάνουν να είναι από τους πιο συνδικαλισμένους κλάδους.
Απεργίες
Κορυφαία στιγμή αποτελεί η απεργία τον Δεκέμβρη του 1960. Στο τέλος μιας καυτής απεργιακά χρονιάς με αφορμή την αντιασφαλιστική μεταρρύθμιση της κυβέρνησης, έχει κηρυχθεί νέα απεργία για το πρωί της 1ης Δεκέμβρη. Χιλιάδες απεργοί συρρέουν στο συλλαλητήριο μπροστά στα γραφεία του ΕΚΑ. Η απεργία έχει φτάσει σε τέτοια καθολική συμμετοχή που ακόμα και η εργοδοτική ΠΟΕΟ συμμετέχει. Η αστυνομία επιτίθεται λυσσαλέα αλλά τα πράγματα δεν πάνε όπως υπολόγιζε η κυβέρνηση. Οι απεργοί ανασυντάσσονται, οπλίζονται με πέτρες, ξύλα και πλάκες από τα πεζοδρόμια, στήνουν οδοφράγματα και δίνουν μάχες για ώρες σε όλο το κέντρο, μέχρι που ο αρχηγός της αστυνομίας ζητάει κατάπαυση πυρός και υπόσχεται την απομάκρυνσή της. Νέα απεργία κηρύσσεται την επόμενη ημέρα, δεκάδες σωματεία άλλων κλάδων κατεβαίνουν κι αυτά σε συμπαράσταση, οι συλληφθέντες αθωώνονται πανηγυρικά. Είναι σπουδαίες οι μαρτυρίες στο ντοκιμαντέρ για τον αντίκτυπο αυτής της απεργίας στον κλάδο. Οι οικοδόμοι απέκτησαν τον σεβασμό συνολικά της εργατικής τάξης. Να παντρευτεί μια γυναίκα έναν οικοδόμο ήταν πλέον περηφάνια. Αντίστοιχα και τα προχωρήματα στους ίδιους τους οικοδόμους ήταν τέτοια και σε πολλαπλά επίπεδα που πλέον κόπηκαν ακόμα και τα σφυρίγματα που ακούγονταν από τα γιαπιά προς τις περαστικές.
Οι μάχες εντάθηκαν την επόμενη δεκαετία. Οι οικοδόμοι επιβάλλουν κατακτήσεις όπως το 7ωρο. Δεν περιορίζονται στους οικονομικούς αγώνες αλλά δίνουν και πολιτικές μάχες, για δημοκρατία, ενάντια στις διώξεις των κομμουνιστών, κόντρα στο ΝΑΤΟ, για τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ, συμμετέχουν ως συμπαραστάτες σε διαδηλώσεις του φοιτητικού κινήματος και δίνουν μάχες με τους ακροδεξιούς ΕΚΟΦίτες.
Το ντοκιμαντέρ φτάνει λίγες μέρες πριν το πραξικόπημα (κάνοντας μικρή αναφορά στην εξέγερση των Ιουλιανών) και την απεργία της 12ης Απριλίου 1967 ενάντια στον κίνδυνο της επερχόμενης δικτατορίας. «Ένα μεγάλο μέρος της ΕΔΑ δεν συμφωνούσε με την απεργία. Το τι θα συνέβαινε αν οι οικοδόμοι δεν κατέβαιναν μόνοι τους εκείνη την ημέρα στο δρόμο, είναι ένα ενδιαφέρον ιστορικό ερώτημα» σημειώνουν οι συντελεστές του ντοκιμαντέρ.
Οι «Συνάδελφοι ηρωικοί οικοδόμοι» ξεκίνησαν τη διαδρομή τους στο σινεμά με τρεις γεμάτες προβολές στον Μικρόκοσμο (Συγγρού 106) την περασμένη Τετάρτη και Κυριακή. Ήδη έχει ανακοινωθεί προβολή στον ίδιο κινηματογράφο την Τετάρτη 3/4 στις 8μμ. Όπως και τα δύο προηγούμενα έργα της ομάδας Συλλογική Μνήμη, αφού ολοκληρώσουν έναν κύκλο προβολών σε κινηματογράφους, πολιτικά στέκια, πολιτιστικούς χώρους κλπ, θα βρίσκεται ελεύθερα στο διαδίκτυο.