Την Πέμπτη 11 Δεκεμβρίου, για πρώτη φορά μετά από 12 χρόνια, η Πορτογαλία συγκλονίστηκε από μια μαζική γενική απεργία, ενάντια στη βαθιά αντεργατική μεταρρύθμιση που επιχειρεί να επιβάλει η κεντροδεξιά κυβέρνηση του Λουίς Μοντενέγκρο, με τη στήριξη των φιλελεύθερων και της ακροδεξιάς Chega. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες εργατικές κινητοποιήσεις στη σύγχρονη ιστορία της χώρας.
Σύμφωνα με τη Συνομοσπονδία Πορτογαλικών Εργατών (CGTP) και την UGT, πάνω από 3 εκατομμύρια εργαζόμενοι, δηλαδή περισσότερο από το 50% του ενεργού εργατικού δυναμικού, συμμετείχαν στην απεργία, με ποσοστά συμμετοχής που σε πολλούς κλάδους ξεπέρασαν το 90%. Σε δεκάδες πόλεις —με επίκεντρο τη Λισαβόνα αλλά και το Πόρτο, την Κοΐμπρα, τη Μπράγκα, την Έβορα και άλλες— εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτές πλημμύρισαν τους δρόμους.
Η απεργία παρέλυσε κρίσιμους τομείς της οικονομίας και του δημόσιου τομέα. Μεγάλα εργοστάσια όπως η Autoeuropa (Volkswagen), μονάδες της αυτοκινητοβιομηχανίας, της διατροφής και της εφοδιαστικής αλυσίδας έκλεισαν πλήρως. Η συλλογή απορριμμάτων ανεστάλη σε δεκάδες δήμους, λιμάνια και ιχθυόσκαλες έκλεισαν σε όλη τη χώρα, ενώ οι μεταφορές λειτούργησαν μόνο με προσωπικό ασφαλείας: από τις εκατοντάδες προγραμματισμένες πτήσεις, πραγματοποιήθηκε μόνο ένα μικρό μέρος.
Έκλεισε καθολικά
Ο δημόσιος τομέας έκλεισε καθολικά. Σχολεία και παιδικοί σταθμοί έκλεισαν μαζικά, πανεπιστήμια νέκρωσαν, ενώ στα νοσοκομεία και τα κέντρα υγείας η λειτουργία περιορίστηκε σχεδόν αποκλειστικά στα επείγοντα. Σε πολλές υγειονομικές δομές η συμμετοχή στην απεργία έφτασε το 95% ή και το 100%, με χειρουργεία και τακτικά ραντεβού να ακυρώνονται.
Στο επίκεντρο της οργής βρίσκεται το νέο «Εργασιακό Πακέτο» της κυβέρνησης PSD–CDS, που προβλέπει την τροποποίηση περίπου 100 άρθρων του Εργατικού Κώδικα. Παρά την κυβερνητική προπαγάνδα περί «εκσυγχρονισμού» και «αύξησης της απασχόλησης», η μεταρρύθμιση: διευκολύνει τις απολύσεις και τη γενίκευση της προσωρινής εργασίας, επιτρέπει εργασία έως και 50 ώρες την εβδομάδα, με έως 150 απλήρωτες υπερωρίες τον χρόνο, αποδυναμώνει τα συνδικαλιστικά δικαιώματα και τη συλλογική οργάνωση στους χώρους δουλειάς, εντείνει την επισφάλεια, ιδιαίτερα για τους νέους, τις γυναίκες και τους «ψευδο-αυτοαπασχολούμενους», που ήδη αμείβονται με μισθούς πολύ κάτω από το κόστος ζωής.
Πολλοί εργαζόμενοι τονίζουν ότι η κατάσταση θυμίζει ευθέως την περίοδο της «τρόικας» μετά την κρίση του 2008, όταν στο όνομα της «διάσωσης της οικονομίας» επιβλήθηκαν σκληρά μέτρα λιτότητας και απορρύθμισης της εργασίας. Σήμερα, παρότι η κυβέρνηση μιλά για ανάπτυξη και πλήρη απασχόληση, επιχειρεί να επιβάλει μια νέα επίθεση με το ίδιο ακριβώς περιεχόμενο: περισσότερη εκμετάλλευση, λιγότερα δικαιώματα.
Η κυβέρνηση προσπάθησε να υποβαθμίσει τη σημασία της απεργίας, όμως το μέγεθος της συμμετοχής, η καθολική παράλυση της χώρας και η μαζική στήριξη—ιδιαίτερα από τη νεολαία— δείχνουν το αντίθετο. Η Πορτογαλία εντάσσεται στο νέο κύμα ταξικών αγώνων που αρχίζει να αναδύεται στην Ευρώπη, με την εργατική τάξη να επανεμφανίζεται ως κεντρικός πολιτικός παράγοντας, πιέζοντας από τα κάτω ακόμα και τις γραφειοκρατικές συνδικαλιστικές ηγεσίες να καλέσουν σε αγωνιστικές κινητοποιήσεις.
Οι απεργίες συνεχίστηκαν και τις επόμενες ημέρες σε κρίσιμους κλάδους, με αιτήματα όχι μόνο την απόσυρση της μεταρρύθμισης, αλλά και αξιοπρεπείς μισθούς, ασφαλείς συντάξεις, επιδόματα επικινδυνότητας και ουσιαστική προστασία της εργασίας.
Παρά την πρόσφατη εκλογική ενίσχυση της Δεξιάς και την κοινοβουλευτική αδυναμία της Αριστεράς, η γενική απεργία της 11ης Δεκεμβρίου στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα: η πραγματική δύναμη βρίσκεται στους χώρους δουλειάς, στα πανεπιστήμια και στους δρόμους — όχι στο κοινοβούλιο.