Μίλησέ μας για την απόφαση να παραλάβει ένας επιζώντας του ναυαγίου της Πύλου το βραβείο ελληνικής δραματουργίας «Κάρολος Κουν» που κέρδισε το έργο σου ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ ΟΤΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΑΚΟΥΤΕ ΕΙΝΑΙ ΣΦΥΡΙΓΜΑ ΤΡΕΝΟΥ.

Η γνώμη μου είναι ότι τα βραβεία δεν έχουν καμία απολύτως σημασία. Οι επιτροπές δεν μπορούν να δημιουργήσουν αντικειμενική αξιολόγηση και διάκριση. Ωστόσο, άπαξ και το βραβείο δόθηκε, σκεφτήκαμε μαζί με τους συντελεστές της παράστασης ότι πρέπει να μεταφέρουμε την ορατότητα του βραβείου σε αυτούς που πραγματικά γράψαν αυτό το έργο. Γιατί εγώ τι έκανα; Έβαλα σε μία θεατρική μορφή την πιο σκληρή και αποτρόπαιη πραγματικότητα: ότι άνθρωποι δολοφονούνται σε καιρό “ειρήνης” και “δημοκρατίας” σε στεριά και θάλασσα μέσα από μία κρατική θανατοπολιτική. Και αυτοί που την υλοποιούν είναι κρατικοί υπάλληλοι και παρακρατικοί μαφιόζοι οι οποίοι συνδέονται με το κράτος. Ε, αυτό το πράγμα δεν μπορεί να γίνει ανεκτό.

Τουλάχιστον σε ό,τι αφορά εμένα θεώρησα ότι είναι χρέος μου να μιλήσω και πιστεύω ότι είναι χρέος όλων των συγγραφέων να μιλήσουν. Δηλαδή όπως ο Εμίλ Ζολά μίλησε για την καταδίκη του Ντρέιφους πριν 120 χρόνια και έπρεπε να το κάνει, έτσι πρέπει να μιλάνε οι συγγραφείς, να μιλάει η τέχνη. Δεν μπορεί κάποιος να λέει “κάνω τέχνη” και να αδιαφορεί για κτηνωδίες που γίνονται μέσα στην κοινωνία που ζούμε. Η αντίδραση του κοινού όπως φάνηκε εκ του αποτελέσματος, δεν την ήξερα, ήτανε πάρα πολύ θετική. Ο χώρος του θεάτρου έχει τέτοια ανακλαστικά και δεν είναι τυχαίο ότι το θέατρο από όλες τις μορφές της τέχνης ήταν το πρώτο που έπιασε μέσα από αυτά τα έργα και αυτές τις παραστάσεις την υπόθεση της Πύλου.

Πώς βλέπεις την εξέλιξη με την ποινική δίωξη κατά 21 στελεχών και ανώτερων αξιωματικών του Λιμενικού;

Για μένα είναι απίστευτα σημαντικό αυτό, δηλαδή -το λέω πάντοτε και το έχω γράψει κιόλας- ο αγώνας των επιζώντων, των οικογενειών των θυμάτων, των δικηγόρων, των ακτιβιστών της ΚΕΕΡΦΑ, του αντιφασιστικού κινήματος, μας έδωσε ανάσα. Γιατί διαφορετικά δεν θα έβρισκα ούτε φωτιστή να φωτίσει το έργο, ούτε αιθουσάρχη να ανεβάσει το έργο, ούτε ηθοποιό να παίξει. Εάν καθίσουμε και σκεφτούμε, το θέατρο είναι μία λαϊκή τέχνη και πρέπει να έχεις κάτι και κάπου να πιαστείς. Όταν πρωτοβγήκα την μέρα του ναυαγιού, έγραψα “τους δολοφόνησε το ελληνικό κράτος”, το ίδιο έγραψε κι ο Πέτρος [σ.σ. Κωνσταντίνου, συντονιστής της ΚΕΕΡΦΑ] και άλλοι. Ναι, αλλά η κοινωνία δεν έβλεπε αυτό. Έβλεπε τη Σακελλαροπούλου να πετάει λουλούδια στη θάλασσα, έβλεπε τον Μητσοτάκη να κηρύσσει τριήμερο πένθος και όλη η θανατοπολιτική μηχανή προπαγάνδας έλεγε ότι τους σκότωσαν οι εαυτοί τους και οι διακινητές, όχι το κράτος. Χωρίς τη δικαστική απόφαση πώς θα μπορέσεις αυτό να το χτυπήσεις και να το ανατρέψεις;

Για μένα δκαιοσύνη θα είναι να τιμωρηθεί και αυτός που έδωσε την πρωταρχική διαταγή, που είναι κάπου ανάμεσα στο επικοινωνιακό επιτελείο που χαράσσει την κυβερνητική πολιτική και μπορεί να είναι πιο πάνω και από το Μητσοτάκη. Και μαζί, όποιος θεσμός ή φορέας από την Ευρωπαϊκή Ένωση ουσιαστικά στηρίζει το Μητσοτάκη να κάνει αυτή την ιστορία. Γιατί με αιχμή του δόρατος τις ελληνικές θάλασσες γίνεται μία ευρωπαϊκή θανατοπολιτική. Και ίσως μέσα σε αυτή την παράξενη ομερτά που έχουν οι μαφιόζοι αναμεταξύ τους, κάποιος να πάρει πάνω του τη φυλακή για να προστατέψει τον αμέσως από πάνω. Αλλά στην πραγματικότητα ελπίζω ο κόσμος σιγά-σιγά να καταλαβαίνει τι έγινε εκείνο το βράδυ στην Πύλο ή τι γίνεται με την εντολή της θανατοπολιτικής γενικότερα. Δικαιοσύνη θα είναι να κερδίσουμε μια νέα γενιά ανθρώπων η οποία να μην ανέχεται αυτού του είδους τις κτηνωδίες.

Έχεις γράψει και άλλα έργα για τις επαναπροωθήσεις. Τι σε ωθεί σε αυτό;

Δύο γραμμές. Η πρώτη, ότι κάποια στιγμή θα έρθουν τα παιδιά μου, τα εγγόνια μου και θα μου κάνουνε την ερώτηση “τι έκανες εσύ τότε;”. Και θεώρησα ότι θα ήταν απίστευτη ξεφτίλα να πω ότι εκείνο τον καιρό διάβαζα ή ασχολιόμουνα με κάτι άλλο. Θεώρησα ότι πρέπει να γράψω ένα έργο. Αυτό γέννησε τόσο μεγάλο τσουνάμι απειλών στο διαδίκτυο, για αποκλεισμό, για βία, που σκέφτηκα ότι ο μόνος τρόπος να αντισταθείς είναι να πολλαπλασιάσεις τη δράση που θέλουν να καταπνίξουν. Δηλαδή δεν θέλουν να γράψω το έργο; Θα γράψω δύο έργα. Και επειδή συνεχίστηκαν οι απειλές, έγραψα και τρίτο και τέταρτο. Και έτσι ξεκίνησε ένα ντόμινο, γιατί αν σταματήσεις, θα φοβηθείς ότι φοβήθηκες. Κι αυτό είναι ο χειρότερος φόβος. 

Συνολικά, όπως είπα και πριν, για μένα παίζει ρόλο να ασχολούνται οι συγγραφείς με αυτές τις θεματικές. Δεν θα πάει πουθενά ο κόσμος αλλιώς. Δεν παίζει απλά ρόλο. Πιστεύω είναι ηθικός μονόδρομος όταν έχεις ένα μικρό βήμα μέσα από τα κείμενά σου να μιλήσεις. Ήταν συγκλονιστικός ο Νταβίντ Γκρόσμαν, ο ισραηλινός συγγραφέας ο οποίος έχασε το 20χρονο παιδί του στον ισραηλινό στρατό στον πόλεμο που Λιβάνου, που βγήκε και είπε “κάνουμε γενοκτονία στην Παλαιστίνη”. Ήταν εκπληκτικό γιατί ακριβώς αυτός μπορεί να καθοδηγήσει την κοινωνία προς την κατεύθυνση ώστε να αφήσει πίσω της τα φασισταριά του Νετανάχιου. Ήταν συγκλονιστική γενναιότητα γιατί μίλησε κόντρα σε όλη την κοινωνία μέσα από την οποία γεννήθηκε. Και δεν μπορούν να του πουν είσαι αντισημίτης, όπως λένε σε όλους τους υπόλοιπους. Όταν βλέπεις ότι υπάρχει ο Γκρόσμαν, λες πρέπει να μιλήσουμε. Αυτό είναι το πρωταρχικό χρέος ενός συγγραφέα, όχι να λέει τα εύκολα, να λέει τα πολύ δύσκολα.

Τι καινούργιο ετοιμάζεις;

Γίνεται μια προσπάθεια το τρίτο έργο της τριλογίας, το ΠΩΣ ΝΑ ΠΕΤΑΤΕ ΕΝΑ ΜΩΡΟ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ ΚΑΙ Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΑ ΘΡΙΑΜΒΕΥΕΙ, να ανέβει στη σκηνή μέσα από ένα σχήμα εθελοντών, επαγγελματιών όμως ηθοποιών, που οργάνωσε η ΚΕΕΡΦΑ. Τη σκηνοθεσία θα έχει ο Αλέξης Μαρτζούκος. Θα είναι ευέλικτο να παιχτεί σε πολλούς χώρους, δουλειάς, σχολές, γειτονιές, για να γίνει μία ώσμωση, συζητήσεις, να καταφέρουμε να ευαισθητοποιήσουμε όσο πιο πολλούς. Είναι ένα θεατρικό για το τι έγινε εκείνη τη βραδιά από την ώρα που ένας πλοίαρχος βλέπει ένα καράβι με μετανάστες μέχρι την ώρα που το καράβι βουλιάζει και οι άνθρωποι οδηγούνται στον χαμό. Γιατί προφανέστατα, ο πλοίαρχος ή ο ανώτερός του δεν πήραν μόνοι τους την ευθύνη, δουλέψανε εκείνες τις 16 ώρες πάρα πολλά τηλεφωνήματα και πάρθηκαν κεντρικές αποφάσεις για το τι θα γίνει, ρωτήθηκαν επικοινωνιολόγοι και κόντρα επικοινωνιολόγοι, δεν έγινε στον αέρα όλο αυτό.

Όπως ακριβώς στο έγκλημα των Τεμπών, σε μια Ελλάδα που δεν μπορεί εξασφαλίσει ότι δυο τρένα δεν βρίσκονται στις ίδιες ράγες, κινητοποιήθηκε μία κυβερνητική μηχανή για να μπαζώσουν όλο το χώρο του εγκλήματος. Το ίδιο έγινε εκείνες τις 16 ώρες στην Πύλο. Απλώς -και αυτό εδώ είναι ένα παράπονο- στα Τέμπη η ελληνική κοινωνία έχει πολύ πιο έντονα αντανακλαστικά γιατί είδε πραγματικά τα παιδιά της σε εκείνο το τρένο. Ενώ αντίθετα η πλειοψηφία δεν μπορεί να φανταστεί τον εαυτό της στο αμπάρι του Αντριάνα, δεν έχουμε αυτήν την προσλαμβάνουσα παράσταση. Πολλοί νιώθουν ότι αυτό αφορά πιο δυστυχισμένους ανθρώπους. Πρέπει όμως να σκεφτούμε ότι είναι άνθρωποι όπως εμείς.

Το «ΣΦΥΡΙΓΜΑ ΤΡΕΝΟΥ» παραπέμπει άμεσα στις αμαξοστοιχίες με τις οποίες οι ναζί έστελναν τους τότε “υπανθρώπους” στα Άουσβιτς. Είναι μια προειδοποίηση για σήμερα;

Ναι, είναι μία όσο πιο καθάρια μπορεί να την πει κανείς προειδοποίηση ότι ξανάρχεται αυτή η ιστορία. Δεν το έγραψα εγώ πρώτος, το έγραψε ο Πρίμο Λέβι στο βιβλίο του Η Ανακωχή, ότι θα ξανακουστεί το φρικτό παράγγελμα Wstawac  [σ.σ. “εγέρθητι”] των κρεματορίων. Και δεν είναι τυχαίο ότι κι αυτός, ένας επιζών του Άουσβιτς, είχε εναντιωθεί στη θανατοπολιτική του Ισραήλ τότε. Και οφείλω να πω ότι από τότε που το έγραψε και φαινόταν ένα δυσοίωνο μέλλον, τώρα γίνεται να ζοφερόν παρόν. Και θα εξακολουθήσει να γίνεται και για αυτό με κάθε τρόπο πρέπει να αντιπαρατάξουμε ό,τι έχουμε ως πολιτισμένοι άνθρωποι για να σταθούμε απέναντι.

Πρέπει να παλέψουμε τους φασίστες με κάθε τρόπο, παντού: στις δικαστικές αίθουσες, μέσα στα σπίτια μας μιλώντας με τα παιδιά και τους γονείς μας, στις παρέες μας, στα σχολεία, στα γήπεδα, στα γυμναστήρια, στα καφενεία, πείθοντας κόσμο ότι δεν είναι σεβασμός της αντίθετης άποψης ο σεβασμός σε έναν δολοφόνο. Σεβασμός της αντίθετης άποψης είναι σεβασμός σε κάποιον ο οποίος πραγματικά έχει έναν άλλο τρόπο που βλέπει πολιτικά ή μεταφυσικά ή ορθολογικά ή ανορθολογικά τα πράγματα σε σχέση με σένα. Το να υπάρχουν δολοφόνοι ανάμεσά μας οι οποίοι στήνουν, σχεδιάζουν τάγματα εφόδου τα οποία δολοφονούν ανθρώπους και υλοποιούν μία θανατοπολιτική σε συνεργασία με την κρατική θανατοπολιτική, αυτό δεν μπορεί να γίνει ανεκτό. Να υπάρξει πλατύ μέτωπο εναντίον τους και να είμαστε όσο μπορούμε εν εγρηγόρσει για όλα. Αν και οι άνθρωποι που διαβάζουν την Εργατική Αλληλεγγύη είναι πιο εν εγρηγόρσει και μας κινητοποιούν και μας.