Η κυβέρνηση, η αντιπολίτευση καθώς και η συντριπτική πλειοψηφία των ΜΜΕ παρουσιάζουν την Ευρωπαϊκή Ένωση λίγο πολύ σαν τον προστάτη του διεθνούς δικαίου, της ειρήνης και της σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο που έρχεται να επαναφέρει στην τάξη και  στον διάλογο τον προκλητικό και φιλοπόλεμο Ερντογάν απειλώντας τον άμεσα με κυρώσεις. 

Aυτό είναι και το γενικό μήκος κύματος που η ίδια η ΕΕ (Διακήρυξη του Βερολίνου στους εορτασμούς για τα 50 της χρόνια το 2007) φροντίζει να εκπέμπει: “Παλεύουμε για ειρήνη και ελευθερία, για δημοκρατία και την κυριαρχία του νόμου, για αμοιβαίο σεβασμό και μοιρασμένη ευθύνη, για ευημερία και ασφάλεια, για ανοχή και συμμετοχή, για δικαιοσύνη και αλληλεγγύη”.

Η «πολιτισμένη» αυτή εικόνα της Ευρώπης και της ΕΕ δεν έχει φυσικά καμιά απολύτως σχέση με την πραγματικότητα. Η ΕΕ δεν είναι τίποτε άλλο από ένας καπιταλιστικός- ιμπεριαλιστικός θεσμός εκείνων των κρατών της Ευρώπης που αποτέλεσαν και τις πρώτες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις του πλανήτη. 

Αυτοί που τώρα μας καλούν να πανηγυρίσουμε για τις επαπειλούμενες κυρώσεις στην Τουρκία θέλουν να μας κάνουν να ξεχάσουμε τον ρόλο της ΕΕ, όπως αυτός αποκαλύφθηκε περίτρανα την τελευταία δεκαετία στην ίδια την Ελλάδα. Θέλουν να μας κάνουν να ξεχάσουμε ότι τα μνημόνια που επέβαλλε στην Ελλάδα η ΕΕ μαζί με το ΔΝΤ οδήγησαν στην μαζική ανεργία, σε ένα τεράστιο χτύπημα στην Υγεία, στην Παιδεία, στις συγκοινωνίες και όλες τις υπηρεσίες, ότι διέλυσαν κυριολεκτικά μια χώρα, λειτουργώντας προς όφελος των τραπεζιτών και των μεγάλων επιχειρήσεων. Θέλουν να μας κάνουν να ξεχάσουμε πως –ό, τι και να ψηφίζουν κάθε πέντε χρόνια για το ευρωκοινοβούλιο ή στα διάφορα δημοψηφίσματα οι λαοί της Ευρώπης - η εξουσία βρίσκεται στην Αγία Τριάδα της ΕΕ, στην Κομισιόν, το Γιούρογκρουπ και στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η βάρβαρη επίθεση λιτότητας και ο ωμός εκβιασμός της ΕΕ προς την εργατική τάξη της Ελλάδας το 2015 ήταν η επιβεβαίωση ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είχε ποτέ να κάνει ούτε με την ειρήνη ούτε με την «ευημερία» των λαών. Ούτε των υπόλοιπων χωρών στις οποίες παρεμβαίνει κάθε λίγο και λιγάκι με διπλωματικές πρωτοβουλίες, κυρώσεις και στρατιωτικές επεμβάσεις ούτε εκείνων που ζούνε στο εσωτερικό της.

 Έτσι και οι «κυρώσεις» οι οποίες απειλεί ότι θα εφαρμόσει η ΕΕ ενάντια στην Τουρκία αν δεν συμμορφωθεί με τις υποδείξεις της μέχρι τη Σύνοδο Κορυφής στις 24-25 Σεπτέμβρη αποτελούν άλλον έναν τέτοιο εκβιασμό αυτή τη φορά προς μια χώρα που δεν είναι μέλος της αλλά τυπικά ακόμη βρίσκεται σε «ενταξιακή πορεία». 

Βασικός στόχος των κυρώσεων είναι η Τουρκία να «μαζευτεί» όσον αφορά τις κινήσεις και τις διεκδικήσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο. Σε μια περιοχή που οι μεγάλες δυνάμεις της ΕΕ θεωρούν ανέκαθεν δικό τους τσιφλίκι και στην οποία ήδη οι μεγάλοι γαλλικοί και ιταλικοί κολοσσοί δραστηριοποιούνται στο μέτωπο των εξορύξεων και των αγωγών που διαπερνούν τις διεκδικούμενες ΑΟΖ. Επιπλέον η απειλή κυρώσεων αποτελεί ένα διαπραγματευτικό χαρτί στα χέρια της ΕΕ όσον αφορά στο συνεχιζόμενο παζάρι ενόψει της ανανέωσης της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας προκειμένου η δεύτερη να συγκρατεί εντός των συνόρων της τα εκατομμύρια των προσφύγων που απαιτεί η “πολιτισμένη” πολιτική της Ευρώπης-Φρούριο. 

Οι επαπειλούμενες κυρώσεις της ΕΕ στην Τουρκία δεν πρόκειται να πλήξουν τον Ερντογάν και την τουρκική άρχουσα τάξη αλλά την εργατική τάξη της Τουρκίας που όλη την τελευταία δεκαετία έχει δώσει σκληρές μάχες ενάντια στις πολιτικές του. Αυτός είναι σχεδόν ο κανόνας κάθε φορά που μέτρα και κυρώσεις επιβάλλονται σε ένα κράτος από μια μεγάλη ιμπεριαλιστική δύναμη. 

Οι  κυρώσεις που έχουν επιβάλει τις τελευταίες δεκαετίες οι χώρες της ΕΕ άλλοτε σε κοινή γραμμή με τον ΟΗΕ και άλλοτε από μόνες τους αφορούν δεκάδες χώρες της Αφρικής, της Ασίας (Ιράν, Ιράκ, Αφγανιστάν), της Ευρώπης (Σερβία) και της Λατινικής Αμερικής (Βενεζουέλα, Νικαράγουα). Οι υποκριτικοί στόχοι των κυρώσεων όπως η ίδια η ΕΕ τους αναγράφει μάλιστα στον «Χάρτη των Κυρώσεων» που έχει αναρτήσει στο διαδίκτυο, είναι φυσικά «η διαφύλαξη των αξιών, των θεμελιωδών συμφερόντων και της ασφάλειας της ΕΕ, η διατήρηση της ειρήνης, η εδραίωση και στήριξη της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των αρχών του διεθνούς δικαίου, η πρόληψη συγκρούσεων και η ενίσχυση της διεθνούς ασφάλειας». Αλλά ξανά η πραγματικότητα τους διαψεύδει.

Η απόφαση της κυβέρνησης της Ολλανδίας το 2019 να απαγορεύσει την είσοδο στον τούρκο υπουργό Εξωτερικών και να απελάσει την υπουργό Οικογενειακών υποθέσεων της Τουρκίας – λίγο πριν τις ολλανδικές βουλευτικές εκλογές- έγινε στο όνομα ενός αντιτουρκισμού που είχε στον κέντρο του την ισλαμοφοβία σε μια ατζέντα που καθόρισε η ακροδεξιά του Βίλντερς. Όμως οι απαγορεύσεις που επέβαλλε η Ολλανδία με τις πλάτες της ΕΕ λειτούργησαν υπέρ του Ερντογάν αναγκάζοντας όλα σχεδόν τα κόμματα της αντιπολίτευσης στην Τουρκία τότε να υποστηρίξουν την κυβέρνηση. 

Τις κυρώσεις τις πληρώνουν σχεδόν πάντα οι λαοί. Στο Ιράν, οι κυρώσεις ΗΠΑ-ΕΕ (που από το 2018 και μετά επανεκκίνησε εκ μέρους των ΗΠΑ ο Τραμπ) έχουν σημάνει τον θάνατο χιλιάδων απλών ανθρώπων γιατί οδήγησαν σε έλλειψη φαρμάκων για τον καρκίνο και άλλες θανατηφόρες ασθένειες. Το καθεστώς των αγιοτολάδων αξιοποιεί πολιτικά τις θυσίες του κόσμου για να εμφανίζεται “αντι-ιμπεριαλιστικό”.

Οι χώρες που αποτέλεσαν την καρδιά της ΕΕ είναι οι χώρες που στις αρχές του περασμένου αιώνα ανταγωνίζονταν σφοδρά για τον έλεγχο όχι μόνο της Ευρώπης αλλά ολόκληρου του πλανήτη δημιουργώντας πλήθος από αποικίες και περνώντας δια πυρός και σιδήρου δισεκατομμύρια ανθρώπων που ζούσαν σε αυτές. Η κλιμάκωση αυτών των ανταγωνισμών οδήγησε στη συνέχεια σε δύο Παγκόσμιους πόλεμους που άφησαν πίσω τους εκατοντάδες εκατομμύρια νεκρούς και μια τεράστια καταστροφή στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο. 

Σε αντίθεση με το κυρίαρχο αφήγημα, ο ιμπεριαλιστικός χαρακτήρας των χωρών της Ευρώπης δεν σταμάτησε ούτε μεταπολεμικά. Η ίδρυση της ΕΟΚ (το πρόπλασμα της ΕΕ που γεννήθηκε με την συνθήκη της Ρώμης στις 25 Μάρτη του 1957) ήταν η αρχική προσπάθεια των ισχυρών επιχειρήσεων των “6” (Γερμανίας, Γαλλίας, Ιταλίας, Ολλανδίας, Βελγίου, Λουξεμβούργου) να ξεπεράσουν τα στενά όρια των εθνικών τους αγορών. Η ελπίδα τους ήταν ότι αυτή η συνένωση θα τους έδινε τη δυνατότητα να μεγαλώσουν έτσι ώστε να είναι σε θέση να ανταγωνιστούν επάξια με τις αμερικανικές και τις γιαπωνέζικες επιχειρήσεις στην διεθνή αγορά - πράγμα το οποίο και πέτυχαν. Η ΕΕ επεκτάθηκε σταδιακά περιλαμβάνοντας, έστω και σε ρόλο δορυφόρου, όλο και περισσότερες χώρες της Ευρώπης. 

Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου οι χώρες της Ευρώπης έτρεξαν να πάρουν μέρος σε όλα σχεδόν τα “θερμά” μέτωπα που άνοιξαν στον πλανήτη -στον πόλεμο του Κόλπου το 1991, στις “ειρηνευτικές” αποστολές στην Σομαλία το 1993, στους βομβαρδισμούς της Σερβίας, στο Αφγανιστάν και το Ιράκ το 2001 και το 2003, στην “πολυεθνική δύναμη” κατοχής του Λιβάνου το 2006 – και ο κατάλογος συνεχίζεται. Οι περισσότερες από αυτές τις επεμβάσεις έχουν γίνει σε άμεση συνεργασία με το ΝΑΤΟ, ακόμη και χωρίς την τυπική έγκριση του ΟΗΕ πχ στην περίπτωση της Σερβίας το 1999 και του Ιράκ το 2003. 

Η Γαλλία εξακολουθεί να έχει στρατιωτικές δυνάμεις σε μια σειρά από χώρες-πρώην αποικίες από το Λίβανο μέχρι βαθιά μέσα στην Αφρική,  π.χ. στο Μαλί. 

Ανατολική Μεσόγειος

Η Ανατολική Μεσόγειος λόγω της στρατηγικής της θέσης δίπλα στα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής καθώς και της σύνδεσής της στο βορρά με την Μαύρη Θάλασσα και στο νότο με την Ερυθρά Θάλασσα, τον Ινδικό Ωκεανό και τον Περσικό Κόλπο μέσα από τη Διώρυγα του Σουέζ, ήταν ανέκαθεν το επίκεντρο των ευρωπαϊκών συμφερόντων και των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και γι’ αυτό και αποτέλεσε πεδίο σκληρών μαχών και κατά τη διάρκεια των δύο παγκοσμίων πολέμων και στις δεκάδες συρράξεις που ακολούθησαν τις επόμενες δεκαετίες στην περιοχή. 

Το καθάρισμα της «Οθωμανικής Αγκινάρας», της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που μέχρι τον Α’ Παγκόσμιο έλεγχε την περιοχή, αποτέλεσε επί δεκαετίες την στρατηγική των χωρών της Ευρώπης που κορυφώθηκε με την στρατιωτική επέμβαση μέσα και στην ίδια την Τουρκία. Οι ίδιες δυνάμεις που σήμερα επεμβαίνουν στην περιοχή και μαζί τους τότε η ανερχόμενη Ελλάδα των «τριών ηπείρων και των πέντε θαλασσών», επεδίωξαν να μοιράσουν τα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αλλά έχασαν τον πόλεμο κόντρα στον επαναστατικό στρατό του Κεμάλ. Οι άρχουσες τάξεις  της Γαλλίας, της Αγγλίας, της Ιταλίας, των ΗΠΑ (και της Ελλάδας) εγκατέλειψαν τελικά αυτήν τη στρατηγική, αφήνοντας πίσω τους θάνατο, καταστροφή, προσφυγιά και ανταλλαγές πληθυσμών για τους λαούς που κατοικούσαν εκατέρωθεν του Αιγαίου - αλλά και το   σύγχρονο τουρκικό κράτος που μεταπολεμικά εντάχθηκε ταυτόχρονα με την Ελλάδα στο ΝΑΤΟ. 

Η κοινή ένταξη στο ΝΑΤΟ δεν σήμανε το τέλος του ανταγωνισμού ανάμεσα στο ελληνικό και το τουρκικό κράτος, που διεκδίκησαν και διεκδικούν για τους εαυτούς τους από τις μεγάλες δυνάμεις το ρόλο του κυρίαρχου υποϊμπεριαλισμού στην περιοχή. Η κόντρα για τον έλεγχο της Κύπρου, του «αβύθιστου αεροπλανοφόρου» απέναντι από τις ακτές της Μέσης Ανατολής που ξεκίνησε τη δεκαετία του ’50 όταν έπαψε να είναι βρετανική αποικία, έφερε τις εθνοκαθάρσεις, το πραξικόπημα της χούντας και έναν ελληνοτουρκικό πόλεμο στο νησί το 1974, ενώ το ίδιο διάστημα φούντωσε και ο ανταγωνισμός για τον έλεγχο του Αιγαίου. 

Την δεκαετία του ‘90 η αντιπαράθεση για τον έλεγχο του Αιγαίου οξύνθηκε ξανά.  Τον Γενάρη του 1996 η αντιπαράθεση έφτασε στα πρόθυρα της πολεμικής σύγκρουσης γύρω από τα Ίμια. Σήμερα ο ελληνοτουρκικός ανταγωνισμός έχει επεκταθεί σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο για τον έλεγχο των ΑΟΖ με τη δημιουργία νέων συμμαχιών και την εμπλοκή όλο και περισσότερων κρατών στην περιοχή.

Την υλοποίηση μιας σειράς κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας αποφάσισε να προτείνει στη Σύνοδο της ΕΕ στις 24-25 Σεπτέμβρη, η άτυπη σύνοδος των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ που πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα αν η Τουρκία δεν συμμορφωθεί μέχρι τότε.  

Σύμφωνα με τις εξαγγελίες, o κατάλογος των κυρώσεων περιλαμβάνει “περιοριστικά μέτρα σε περίπτωση συνέχισης παράνομων γεωτρήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, καταχώριση των πλοίων που εμπλέκονται σε παράνομες ερευνητικές δραστηριότητες της Τουρκίας, τομεακές κυρώσεις (πωλήσεις, προμήθειες, εξαγωγή υλικού σχετικά με έρευνες στον ενεργειακό τομέα, μεταφορά τεχνολογίας και προϊόντων), απαγόρευση δανεισμού σε τράπεζες και βιομηχανίες της Τουρκίας από κρατικές τράπεζες της ΕΕ,  ενδεχόμενο μείωσης ευρωπαϊκών κονδυλίων στην Τουρκία, δυνατότητα εξέτασης απαγόρευσης ταξιδιών σε συγκεκριμένα πρόσωπα (travel ban)” κ.α.

Αμέσως μετά την λήξη της άτυπης συνόδου, ο υπουργός Εξωτερικών Δένδιας, δήλωσε ικανοποιημένος για το «απολύτως υποστηρικτικό» κλίμα και τόνισε πως «η ελληνική πλευρά πήρε αυτό που θα μπορούσε να πάρει. Μια κατανόηση κυρώσεων, εάν η Τουρκία δεν αποκλιμακώσει και δεν επιστρέψει στο τραπέζι του διαλόγου». Ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ε.Ε. για την εξωτερική πολιτική, Μπορέλ, τόνισε ότι θέλει το επόμενο διάστημα να προσπαθήσει τόσο ο ίδιος, όσο και η προεδρεύουσα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Γερμανία, να δημιουργήσει «χώρο για διαπραγματεύσεις για όλα τα θέματα της περίπλοκης και δύσκολης σχέσης με την Τουρκία». 

Αυτές οι εξελίξεις, τρεις μέρες μετά την κύρωση στην ελληνική Βουλή των Συμφωνιών Ελλάδας-Ιταλίας και Ελλάδας-Αιγύπτου για τις ΑΟΖ, έχουν οδηγήσει σε νέα κλιμάκωση της έντασης, με τον Μητσοτάκη να ανακοινώνει στη Βουλή την επέκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας στο Ιόνιο στα 12 μίλια (προσθέτοντας ότι θα ακολουθήσει η περιοχή νοτίως της Κρήτης) επέκταση που δήλωσε ότι θα φέρει στη Βουλή για έγκριση. «Η Ελλάδα μεγαλώνει. Το έχουν πει κι άλλοι, εμείς όμως είμαστε αυτοί που το κάνουμε πράξη” τόνισε στην ομιλία του, ξεσηκώνοντας τις αντιδράσεις της τουρκικής κυβέρνησης που θεωρεί τη μονομερή ελληνική επέκταση στα 12 μίλια στο Αιγαίο αιτία πολέμου, casus belli. 

Ταυτόχρονα, στην Κύπρο ολοκληρωνόταν η  τετραμερής αεροναυτική άσκηση από δυνάμεις της Ελλάδας, της Κύπρου, της Γαλλίας και της Ιταλίας  - με τα ρεπορτάζ των ΜΜΕ να περιγράφουν γεγονότα εν είδη πολεμικής ανταπόκρισης. Όπως διαβάζουμε στο in.gr: “Μετά την επακούμβηση της φρεγάτας Λήμνος επί της Κεμάλ Ρέις και την αθέατη μετάβαση δύο ελληνικών F16 στην Κύπρο την Τρίτη για την άσκηση Ευνομία, την Πέμπτη οι Τούρκοι πιλότοι βρέθηκαν σε… ελληνικό αεροπορικό περίτεχνο…σάντουϊτς”.

Μέσα σε αυτό το επικίνδυνο κλίμα έντασης των πολεμικών ασκήσεων, των διπλωματικών και οικονομικών κυρώσεων και των εκατέρωθεν μεγαλόστομων ανακοινώσεων, δυστυχώς το σύνολο των κομμάτων της αντιπολίτευσης στην ελληνική βουλή, ασκεί κριτική από τα δεξιά στην κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, ότι δεν εξασκεί σωστά τα “πατριωτικά της καθήκοντα”.  

Ο ΣΥΡΙΖΑ ασκεί κριτική στην κυβέρνηση γιατί έδειξε “μεγάλη αργοπορία γιατί επί μήνες δήλωνε ότι η διεκδίκηση κυρώσεων προς την Τουρκία δεν αποτελεί στρατηγική της επιλογή». Στο ίδιο μήκος κύματος το Κίνημα Αλλαγής ανέφερε: “Την απόλυτη ικανοποίηση που εξέφρασε ο Έλληνας Υπουργός δεν την συμμεριζόμαστε. Είναι ώρα για πίεση προς τους εταίρους μας, ώστε να υπάρξουν επιτέλους αποφάσεις. Όχι άλλες καθυστερήσεις». Το ΜΕΡΑ25 ανέφερε ότι η "διπλωματική απομόνωση του Ερντογάν μέσω των κυρώσεων που μάταια ανέμενε ο κ. Δένδιας, απεδείχθη όνειρο θερινοτάτης νυκτός”. 

Το ΚΚΕ, σχολιάζοντας τις κυρώσεις, έσπευσε να δηλώσει πως “διαψεύδονται για μια ακόμη φορά οι κάλπικες προσδοκίες των Ν.Δ., ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝ.ΑΛΛ. περί κυρώσεων κατά της Τουρκίας”. Μάλιστα όπως ο γγ του κόμματος Δ. Κουτσούμπας ανέφερε στην Βουλή σχετικά με τα 12 μίλια στο Ιόνιο: «Η επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης σε ένα τμήμα της επικράτειας και όχι στο σύνολό της, μπορεί να ερμηνευτεί, κυρίως από την πλευρά της Τουρκίας, ως αποδοχή από την ελληνική πλευρά της ύπαρξης “γκρίζων ζωνών” στο Αιγαίο… Το επιχείρημα που επιστρατεύετε, ότι δήθεν θα αποφύγουμε τον πόλεμο εάν προχωρήσουμε σε έναν επώδυνο συμβιβασμό με την Τουρκία, δηλαδή τη συνεκμετάλλευση του Αιγαίου και των οικοπέδων της Κύπρου, είναι ψεύτικο και επικίνδυνο».

Σε μια κρίσιμη χρονική στιγμή -με την ελληνική και την τούρκικη άρχουσα τάξη να προχωρούν σε αλλεπάλληλες μονομερείς κινήσεις παίζοντας κάθε μέρα “πόλεμο” στη θάλασσα από το Αιγαίο ως την Κύπρο, και με τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις να εμπλέκονται πλέον δραστικά στις εξελίξεις είτε με τους στόλους είτε με τις διπλωματικές τους πρωτοβουλίες, εξυπηρετώντας τα δικά τους συμφέροντα στην περιοχή- οι ηγεσίες των κομμάτων της Αριστεράς αντί να σηκώσουν τη αντιπολεμική σημαία της διεθνιστικής αλληλεγγύης κόντρα στους σχεδιασμούς των ιμπεριαλιστών αλλά και της ελληνικής άρχουσας τάξης, υψώνουν το λάβαρο της πατριωτικής πλειοδοσίας.  

Αντί να πουν ανοιχτά και ξεκάθαρα: “Δεν πολεμάμε για τα συμφέροντα των πολυεθνικών. Να φύγουν όλοι οι στόλοι. Τα ορυκτά καύσιμα να μείνουν στο πάτο της Ανατολικής Μεσογείου. Όχι στην όξυνση των ανταγωνισμών και σε ένα πόλεμο Ελλάδας-Τουρκίας για τα συμφέροντα των καπιταλιστών”, εκείνες τρέχουν να ανακαλύψουν “κυριαρχικά δικαιώματα που καταπατούνται” στην ΑΟΖ λίγο έξω από τη Λιβύη και “καθυστερήσεις” στην διεκδίκηση των “εθνικών δικαίων” από την κυβέρνηση Μητσοτάκη ακριβώς τη στιγμή που η ΕΕ απειλεί με κλιμάκωση του επικίνδυνου αυτού ανταγωνισμού μέσω των κυρώσεων στην Τουρκία.