Η Αριστερά
Το ΚΚΕ προς το 21ο συνέδριο: Είναι όλα μαύρα;

7/10/20, Μεγάλο αντιφασιστικό συλλαλητήριο στο Εφετείο. Φωτό: Γιώργος Πίττας

Τα δυο προηγούμενα Σαββατοκύριακα κυκλοφόρησαν τα δυο πρώτα εισηγητικά κείμενα της ΚΕ του ΚΚΕ για το 21ο Συνέδριό του. Το πρώτο κείμενο αφορά τον απολογισμό της δράσης της ΚΕ και του κόμματος από το προηγούμενο συνέδριο και το δεύτερο μια γκάμα θεμάτων από τη «διεθνή πραγματικότητα και το πολιτικό στρατιωτικό πλαίσιο του σύγχρονου κόσμου» μέχρι την «κατάσταση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος». 

Το τρίτο θα κυκλοφορήσει αυτό το σαββατοκύριακο (για την ταξική σύνθεση της ελληνικής κοινωνίας, το συνδικαλιστικό κίνημα κλπ). Αλλά η γενική κατεύθυνση των εκτιμήσεων της ηγεσίας του ΚΚΕ βγαίνει αβίαστα ήδη από το πρώτο κείμενο. Αυτό που τα σφραγίζει και τα διαπερνά είναι ότι ο καπιταλισμός μάς έχει πάρει φαλάγγι και το κόμμα «αντέχει». Είναι μια μόνιμη επωδός των τελευταίων τριάντα χρόνων.

«Το Κόµµα, ως µέρος του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος (ΔΚΚ), διατρέχει µια από τις πιο δύσκολες περιόδους της ιστορίας του» αναφέρεται στην αρχή του κειμένου. Και αυτή η δυσκολία δεν αφορά το ΚΚΕ αλλά το ίδιο το κίνημα στην Ελλάδα και διεθνώς: «συνεχίζεται η μεγάλη υποχώρηση του εργατικού κινήματος –και του κομμουνιστικού– η οποία κατά διαστήματα παρουσιάζει εξάρσεις μαζικότερων αντιδράσεων, αρκετές φορές µε αποπροσανατολιστικά ή αντιδραστικά αιτήματα». 

Και σε ένα άλλο σημείο: «Συνολικά, δεν σημειώθηκε ουσιαστική αλλαγή ως προς τη συµµετοχή στα κινήματα και εμφανής µαχητικοποίηση διαθέσεων, ή τουλάχιστον, όπου αυτή πραγματοποιείται, είναι εύθραυστη, µε τάσεις πισωγυρίσματος. Εξακολουθεί να κυριαρχεί µαζικά στους εργαζόμενους, σε λαϊκά στρώματα, η λογική της ‘ανάθεσης’, της μοιρολατρίας και του φόβου και όχι της άµεσης δικής τους συµµετοχής στο κίνημα, στους αγώνες, παρά την εκτίμηση που τρέφουν για το Κόµµα για την πάλη υπεράσπισης των συμφερόντων τους»

Όσο για το πόσο μας έχει στριμώξει ο καπιταλισμός, το απόσπασμα που ακολουθεί είναι ιδιαίτερα εύγλωττο: «Και στο διάστημα από το 20ό Συνέδριο το 2017, το Κόµµα µας έδωσε και δίνει τη µάχη να διατηρηθούν τα κατακτημένα επαναστατικά χαρακτηριστικά του σε πολύ δυσµενείς διεθνείς και εγχώριες συνθήκες. Είναι συνθήκες που συνεχώς επιδεινώνονται και λόγω της πανδημίας, που λειτούργησε σαν καταλύτης της νέας οικονομικής κρίσης, και λόγω της μεγάλης προσφυγικής - μεταναστευτικής εισροής που προκαλούν οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι και τροφοδοτούνται από την πολιτική του τουρκικού κράτους». Για να ακολουθήσει ο ισχυρισμός και η προειδοποίηση ότι «περνάμε σε πιο δύσκολη φάση». 

Συνθήκες

Χρειάζεται να σταθούμε σε αυτή την τελευταία εκτίμηση. Γιατί στην ουσία αυτό που λέει η ηγεσία του ΚΚΕ είναι ότι ο συνδυασμός της πανδημίας με τη μακρόσυρτη οικονομική κρίση του καπιταλισμού και τους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς δεν είναι κρίση για την άρχουσα τάξη αλλά μόνο προβλήματα για τους «από κάτω». 

Είναι μια αντιμετώπιση που έρχεται σε πλήρη σύγκρουση με την πραγματικότητα. Αν θέλουμε να δούμε παραστατικά τι σημαίνει πολιτική και ιδεολογική κρίση των αρχουσών τάξεων, η άνοδος και η πτώση του Τραμπ στις ΗΠΑ προσφέρει ένα εκκωφαντικό παράδειγμα. 

Οι από πάνω δεν μπορούν να κυβερνάνε όπως παλιά μέσα στην κρίση του συστήματός τους και αυτό οφείλεται και στο γεγονός ότι οι από κάτω όλο και περισσότερο δεν θέλουν να κυβερνούνται όπως παλιά. Το 2019 χαρακτηρίστηκε από ένα διεθνές κύμα αγώνων και εξεγέρσεων, που μόνο προσωρινά διακόπηκε από το ξέσπασμα της πανδημίας και τώρα παίρνει ακόμα πιο «άγρια» φόρα. Το κείμενο δεν εξηγεί ποιες είναι «εξάρσεις μαζικότερων αντιδράσεων» ούτε ποια είναι τα «αποπροσανατολιστικά και αντιδραστικά αιτήματα» τους. Μήπως το κίνημα BLM στις ΗΠΑ είναι μια απλή έξαρση; Μπορεί να το ισχυρίζεται κάποιος στα σοβαρά αυτό για ένα κίνημα στον ισχυρότερο -παρά την υποχώρησή του- καπιταλισμό στον πλανήτη που χτίστηκε στα πιο βάρβαρα ρατσιστικά θεμέλια; (στο δεύτερο κείμενο της ΚΕ του ΚΚΕ υπάρχει μια φευγαλέα αναφορά στις «διαδηλώσεις με αφορμή τη δολοφονία του Φλόιντ»). Μήπως θεωρεί αντιδραστικό το αίτημα για παύση της χρηματοδότησης της αστυνομίας που έβαλε αυτό το κίνημα; 

Οι αγώνες ενάντια στο ρατσισμό ή τον σεξισμό των αρχουσών τάξεων είναι «αποπροσανατολιστικοί» ή και «αντιδραστικοί»; Σίγουρα ο κόσμος του ΚΚΕ δεν πιστεύει κάτι τέτοιο, το αντίθετο. Όμως, όταν φτάνει η ΚΕ να λέει ότι «η προσφυγική-μεταναστευτική εισροή» δυσκολεύει τους συσχετισμούς για το εργατικό κίνημα, τότε δυσκολεύει τον κόσμο της αριστεράς να απαντήσει στις ρατσιστικές εκστρατείες της άρχουσας τάξης και της ΝΔ. 

Απολογισμός

Τέσσερα χρόνια έχουν περάσει από το προηγούμενο συνέδριο του ΚΚΕ. Ήταν τέσσερα χρόνια «γεμάτα» από αγώνες και ανατροπές. Στο μέσο αυτής της τετραετίας ο ΣΥΡΙΖΑ ηττήθηκε στις εκλογές και η ΝΔ ανέβηκε στην κυβέρνηση διακηρύσσοντας όχι μόνο ότι θα φέρει την «ανάπτυξη» αλλά και θα τσακίσει τη συλλογικότητα του εργατικού κινήματος και τις ίδιες της ιδέες της Αριστεράς. Ούτε δυο χρόνια μετά, η κυβέρνηση της ΝΔ κλυδωνίζεται από την κρίση, τη χρεοκοπία της διαχείρισης της πανδημίας και την οργή των εργαζόμενων και της νεολαίας. 

Αυτή η πορεία δεν υπάρχει ούτε σαν αίσθηση στα πολυσέλιδα κείμενα των Θέσεων για το 21ο Συνέδριο του ΚΚΕ. Τα αποτελέσματα των εκλογών του 2019 προσπερνιώνται κυριολεκτικά σε τρεις γραμμές: «Το Κόµµα, µε την καθοδήγηση της ΚΕ, έδωσε ταυτόχρονα σημαντικές πολιτικές µάχες, όπως αυτή των τριπλών εκλογών (δηµοτικές - περιφερειακές, ευρωεκλογές, βουλευτικές) µε ενιαίο περιεχόμενο που ήταν ένα σημαντικά ποιοτικό βήμα». 

Και προσπερνιώνται γιατί απλά το ΚΚΕ δεν μεγάλωσε από την κρίση του ΣΥΡΙΖΑ. Η ομολογία γι’ αυτό έρχεται στο σημείο που οι Θέσεις αναφέρουν: «ούτε το Κόµµα ούτε η ΚΝΕ κατόρθωσαν να διευρύνουν διακριτά τις δυνάμεις τους και να συσπειρώσουν γύρω τους ένα, όσο γίνεται στις σημερινές συνθήκες, μεγαλύτερο τμήμα της εργατικής τάξης και των συµµάχων της».

Το ερώτημα είναι γιατί. Και η απάντηση δεν μπορεί να είναι το φόρτωμα της ευθύνης στον κόσμο, δηλαδή οι εύκολες αναλύσεις για την κυριαρχία του «φόβου», της «μοιρολατρίας» και της «λογικής της ανάθεσης» που δίνει η ηγεσία του ΚΚΕ και αναπαράγουν, είναι αλήθεια, και άλλες δυνάμεις στην Αριστερά. Αν ο φόβος και η μοιρολατρία ήταν αυτό που κυριαρχούσε στις συνειδήσεις και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, τότε το έδαφος θα ήταν πρόσφορο για την άνοδο των φασιστών. 

Όμως, ακριβώς το αντίθετο συνέβη. Το μαζικό κίνημα τσάκισε την Χρυσή Αυγή, της έκοψε το οξυγόνο, την πέταξε έξω από τη βουλή και επέβαλε τη καταδίκη της στο δικαστήριο. Αυτή η μεγάλη αντιφασιστική νίκη δεν υπάρχει καν σαν αναφορά στα κείμενα της ΚΕ. Αντίθετα, δίνεται έμφαση ότι η καταδίκη της ναζιστικής συμμορίας αφήνει ανοιχτό το δρόμο στον αντικομμουνισμό και σε επίδοξους κληρονόμους της. 

Στην πραγματικότητα, η ηγεσία του ΚΚΕ φορτώνει τις ευθύνες της όχι μόνο στην «μοιρολατρία» της τάξης αλλά και στα στελέχη του κόμματος. Η μια σελίδα διαδέχεται την άλλη με παρατηρήσεις για το πώς τα στελέχη και τα όργανα δεν πρέπει να επαναλαμβάνουν «μηχανικά» τη γραμμή ούτε να υποχωρούν στις πιέσεις του «οπορτουνισμού», ότι πρέπει να μελετάνε κλπ. Πουθενά δεν εντοπίζονται λάθη στη «γραμμή», μόνο στη μηχανιστική εφαρμογή της.

Όταν υποτιμάς την πολιτικοποίηση της εργατικής τάξης και της νεολαίας, όταν εκτιμάς ότι η μόνη υπαρκτή αριστερά είναι το κόμμα σου, τότε τα φαινόμενα σεχταρισμού, η αδυναμία συσπείρωσης του κόσμου γύρω από τις πρωτοβουλίες σου δεν οφείλονται σε «μηχανιστικές» παρεκκλίσεις από τη γραμμή αλλά στην πιστή εφαρμογή της με κλειστά μάτια.

Ωστόσο, είμαστε σε φάση που τα μάτια ανοίγουν. Το ότι η ανάλυση της ηγεσίας του ΚΚΕ έρχεται σε σύγκρουση με την πραγματικότητα όχι μόνο της πολύπλευρης κρίσης του συστήματος αλλά και με τα προχωρήματα του κινήματος και τις διαθέσεις του κόσμου που παλεύει την ΝΔ, το αντιλαμβάνεται μεγάλο τμήμα από τον κόσμο της αριστεράς και της βάσης του ΚΚΕ και πιέζει την ηγεσία να προσαρμοστεί.

Διαφορετικά οι σημαίες του ΠΑΜΕ δεν θα κυμάτιζαν δίπλα στα λάβαρα και τα πανό της αντικαπιταλιστικής αριστεράς και του ΣΕΚ στο μεγαλειώδες αντιφασιστικό συλλαλητήριο της 7 Οκτώβρη. Το ίδιο δείχνει η μαζική παρουσία στο δρόμο ενάντια στην απαγόρευση της διαδήλωσης του Πολυτεχνείου στις 17 Νοέμβρη, πάλι δίπλα στις ίδιες δυνάμεις. Γίνονται έτσι βήματα μπροστά, αλλά εξακολουθεί να λείπει μια στρατηγική που να τα αξιοποιεί.

Το ζήτημα τι θα διαδεχθεί τη ΝΔ μπαίνει επί τάπητος, στους αγώνες και τις αναμετρήσεις που ξεδιπλώνονται σήμερα. Η ηγεσία του ΚΚΕ αυτό που έχει να προτείνει είναι τη δικιά της εκδοχή ενός ψεύτικου ρεαλισμού που λέει «όλα είναι μαύρα» και άρα δεν μπορούμε να έχουμε μεγάλους στόχους σήμερα.

Αυτή η αντιμετώπιση όμως δεν βοηθάει το κίνημα να πάει μπροστά, να δώσει νικηφόρες μάχες τώρα δίνοντας σάρκα και οστά στην εργατική εναλλακτική απέναντι στη χρεοκοπία του καπιταλισμού. Η αντικαπιταλιστική αριστερά και το ΣΕΚ είναι οι δυνάμεις που δίνουν αυτή τη μάχη.