“Πανέτοιμος” για την μάχη της εκταμίευσης της δόσης στο Eurogroup της Τρίτης δήλωνε το πρωί της Δευτέρας ο υπουργός Οικονομικών. Η κυβέρνηση θα έκλεινε τις τελευταίες “λεπτομέρειες” μέσα στις επόμενες ώρες, με την προσφιλή της πλέον μέθοδο των “πράξεων νομοθετικού περιεχομένου”.
Η πρώτη από αυτές τις “λεπτομέρειες” είναι η εγκατάσταση “επιτρόπων” στα υπουργεία, τους δήμους και τους άλλους φορείς του δημοσίου που δεν καταφέρνουν από μόνοι τους να περικόψουν, όσο ορίζει το μνημόνιο, τις δαπάνες τους μέσα σε δυο τρίμηνα. “Επίτροποι”; Ο σχιζοφρενής δολοφόνος με το πριόνι θα μοιάζει με άγγελο μπροστά σε αυτά τα τέρατα. Οι επίτροποι θα έχουν το δικαίωμα να πετσοκόβουν αυτόματα τις δαπάνες -διαλύοντας νοσοκομεία, στερώντας σε ασθενείς τα φάρμακα που έχουν ανάγκη, κλείνοντας σχολεία, πετώντας εργαζόμενους στο δρόμο κλπ- σε περίπτωση που υπάρχουν “αποκλίσεις”. Αυτόματα, με μια υπογραφή, χωρίς διαπραγματεύσεις, αντιρρήσεις ή δεύτερες κουβέντες.
Η δεύτερη πράξη νομοθετικού περιεχομένου καλύπτει τα “κενά” που διαπίστωσαν οι “εταίροι μας” -δηλαδή οι πιστωτές της χώρας- στο διαβόητο πολυνομοσχέδιο που ενέκριναν οι 153 βουλευτές τα μεσάνυχτα της 7ης Νοεμβρίου. Όπως γράφουν οι εφημερίδες αφορά μια ολόκληρη σειρά από “λεπτομέρειες” -από τα επιδόματα και τις συντάξεις μέχρι τα ταξί και τα σημεία πώλησης του βρεφικού γάλακτος. Στον βωμό της εξόφλησης του χρέους τίποτα δεν είναι ιερό, ούτε το γάλα των μικρών παιδιών.
Ο Σαμαράς και ο Στουρνάρας έτρεξαν, στο όνομα της δόσης, να ικανοποιήσουν ακόμα και την πιο παρανοϊκή απαίτηση της Τρόικας -για αυτό δεν έχουμε καμιά αμφιβολία. Η ίδια όμως η εκταμίευση είναι την ώρα που γράφεται αυτό το κείμενο πιο αβέβαιη παρά ποτέ.
Το πρώτο αγκάθι είναι η διαφωνία ανάμεσα στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Κομισιόν για την “βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους”. Σήμερα κανένας δεν πιστεύει πια ότι το δημόσιο χρέος της Ελλάδας θα έχει μειωθεί στο 120% μέχρι το 2020 -όπως προέβλεπε αρχικά η Τρόικα. Η Κομισιόν είναι έτοιμη να δώσει στην Ελλάδα “παράταση” δύο ή τρία χρόνια ακόμα. Αυτή η “παράταση” δεν έχει, φυσικά, καμιά σχέση με αυτά που υποσχόταν προεκλογικά ο Σαμαράς: αυτό που αναβάλλεται για δύο ή τρία χρόνια είναι η ημερομηνία στην οποία αναμένεται, σύμφωνα με τους υπολογισμούς, να έχει ξαναφτάσει το δημόσιο χρέος στα επίπεδα που το παρέλαβε ο Γιώργος Παπανδρέου του 2009 και όχι η εφαρμογή της σκληρής λιτότητας. Αυτή επιταχύνεται αντί να καθυστερήσει.
Το ΔΝΤ, όμως, διαφωνεί: το Ταμείο λέει η Λαγκάρντ δεν μπορεί να συμμετέχει σε ένα πρόγραμμα με χρονικό ορίζοντα πέρα από το 2020. Και πιέζει την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να δεχτούν ένα “κούρεμα” των δανείων που έχουν δώσει, μέσω των Ευρωπαϊκών Μηχανισμών Διάσωσης, στην Ελλάδα.
Αλλά αυτό δεν μπορούν να το δεχτούν ούτε ο Ντράγκι -ο διοικητής της ΕΚΤ- ούτε η Μέρκελ και ο Σόιμπλε. Ο Ντράγκι επικαλείται τους κανονισμούς της ΕΚΤ που απαγορεύουν την άμεση χρηματοδότηση των δημοσίων ελλειμμάτων και χρεών με την εκτύπωση χρήματος: ένα κούρεμα του ελληνικού χρέους θα ισοδυναμούσε ακριβώς με αυτό λέει. Η Μέρκελ και ο Σόιμπλε, πάλι, επικαλούνται τους γερμανικούς νόμους: η Ευρωπαϊκή Ένωση λένε δεν είναι “Ένωση Μεταβιβάσεων” -δεν είναι μια Ένωση όπου η μία χώρα θα χρηματοδοτεί τα κενά της άλλης. Το γερμανικό κοινοβούλιο λένε οι εφημερίδες δεν πρόκειται ποτέ να εγκρίνει μια τέτοια συμφωνία. Την Δευτέρα ο εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών απέκλεισε ρητά ένα νέο κούρεμα του χρέους.
Την Δευτέρα το βράδυ κάποιοι εκτιμούσαν ότι το Eurogroup θα καταλήξει την Τρίτη σε μια συμβιβαστική, προσωρινή λύση -μια λύση που θα επιτρέψει την εκταμίευση ενός μέρους τουλάχιστον της δόσης- και να αναβάλουν την οριστική απόφαση για αργότερα: “Οι 17 υπουργοί οικονομικών θα αναζητήσουν λοιπόν τη συναίνεση του ΔΝΤ σε μια προσωρινή λύση για το ελληνικό ζήτημα που θα μεταθέτει συγκαλυμμένα το πρόβλημα για οριστικές αποφάσεις σε έναν περίπου χρόνο”. Κάποιοι άλλοι, πάλι, εκτιμούσαν ότι το ΔΝΤ “θα πάψει να συμμετέχει στην δανειοδότηση της χώρας μας”. Σε αυτήν την περίπτωση η Ευρώπη “θα πρέπει να δανειοδοτήσει την Ελλάδα με επιπλέον 4,8 δισ. φέτος και 6,4 δισ. ευρώ το 2013, ώστε να καλυφθεί η τρύπα χρηματοδότησης. Συνολικά, θα κληθεί να εισφέρει περίπου 10,2 δισ. ευρώ επιπλέον των 76 δισ. που θα μας δάνειζε φέτος και το 2013”.
Ο Σαμαράς έχει ποντάρει τα πάντα στην εκταμίευση της δόσης. Η θέση της κυβέρνησης -της κυβέρνησης που έτρεξε να ψηφίσει, παρά τις απεργίες και τις διαδηλώσεις, τους εφαρμοστικούς νόμους- θα είναι πολύ δύσκολη αν τελικά γυρίσει με άδεια χέρια από τις Βρυξέλλες ο Στουρνάρας.
Αλλά ακόμα και αν καταλήξει το Eurogroup την Τρίτη σε κάποια συμβιβαστική λύση, η θέση της κυβέρνησης θα είναι ελάχιστα μόνο καλύτερη. Από τα 44 δις που περιμένει ο Σαμαράς (που ελπίζει ότι θα πάρει όχι μόνο τα 31,5 δις της καθυστερημένης δόσης του Ιουνίου αλλά και όλα τα άλλα που θα έπρεπε να έχει, σύμφωνα με το μνημόνιο, πάρει μέχρι σήμερα η Ελλάδα) σχεδόν ούτε μια δεκάρα δεν πρόκειται να φτάσει στην πραγματική οικονομία.
Από τα 44 δις τα 28 θα δοθούν άμεσα στις τράπεζες για την “ανακεφαλαιοποίηση”. Οι τράπεζες έχουν αυτή τη στιγμή θεωρητικά τουλάχιστον “αρνητικά κεφάλαια” -είναι ζόμπι δηλαδή. Καμιά ξένη τράπεζα δεν δέχεται να τις δανείσει. Η ρευστότητά τους στηρίζεται αποκλειστικά σε λεφτά της ΕΚΤ και της Τράπεζας της Ελλάδας. Το μεγαλύτερο μέρος από τα 28 δις που θα πάρουν θα καταλήξει, μέσα σε δευτερόλεπτα, σε αυτές τις “μαύρες τρύπες”. Η ίδια η Τρόικα, άλλωστε, έχει προβλέψει να εγκαταστήσει επιτρόπους σε όλες τις τράπεζες που θα “διασώσει” για να εξασφαλίσει ότι η “πόροι” της δεν θα σπαταληθούν στην... πραγματική οικονομία.
Από τα υπόλοιπα 16 δις η μερίδα του λέοντος θα καταναλωθεί για να ξεπληρωθούν οι “ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις” του δημοσίου απέναντι σε διάφορους ιδιώτες -φαρμακευτικές εταιρείες, εργολάβους δημοσίων έργων και άλλα αντίστοιχα τρωκτικά και λαμόγια. Το 2020, όταν διαρρεύσει η νέα “λίστα Λαγκάρντ” ίσως μάθουμε, μέσα από ποιες διαδρομές θα έχουν φτάσει στις τράπεζες της Ελβετίας. Και ένα ελάχιστο μόνο κομμάτι από αυτά τα 44 δις θα χρησιμοποιηθεί για τις πραγματικές ανάγκες του δημοσίου -για να καλύψει το φετινό έλλειμμα. Τα λεφτά που θα έρθουν από την Τρόικα θα είναι πολύ-πολύ λιγότερα από αυτά που έκοψε ο Στουρνάρας στις 7 Νοέμβρη από τον προϋπολογισμό.
Ούτε φυσικά πρόκειται να γίνει το ελληνικό χρέος με τη “δόση” βιώσιμο. Ούτε πρόκειται να μπει η οικονομία σε κάποια τροχιά “ανάκαμψης” όπως διατυμπανίζει ο Σαμαράς. Το αντίθετο ακριβώς θα γίνει: η λιτότητα θα βυθίσει την οικονομία σε ακόμα μεγαλύτερη ύφεση, τα λουκέτα θα πολλαπλασιαστούν και η ανεργία θα σκαρφαλώσει σε ακόμα πιο εφιαλτικά επίπεδα.
Αυτό που χρειάζεται δεν είναι συμβιβασμός με τους πιστωτές “μας”. Ούτε δώρα σε μαφιόζους, κερδοσκόπους και λαμόγια “για να πάρει μπρος η οικονομία”. Αυτό που χρειάζεται είναι σύγκρουση με όλα αυτά τα τέρατα που απειλούν, στο όνομα της “παραμονής της χώρας στην Ευρώπη” να μας βυθίσουν στο επίπεδο της Αφρικής.
Το πρόβλημα του χρέους μπορεί να λυθεί μόνο με έναν τρόπο: με την μονομερή και ολική διαγραφή του. Η έλλειψη “ρευστότητας” μπορεί και αυτή να λυθεί μόνο με έναν τρόπο: με την έξοδο από το ευρώ. Και για την ύφεση και την ανεργία υπάρχει ένα πολύ απλό φάρμακο: εργατικός έλεγχος, να πάρουν οι εργαζόμενοι τις επιχειρήσεις στα χέρια τους και να παράγουν με γνώμονα τις ανάγκες μας και όχι με γνώμονα την ανταγωνιστικότητα και το κέρδος.
Όνειρα θερινής νυκτός θα πούνε κάποιοι. Και ίσως να μοιάζουν, από πρώτη ματιά, πράγματι έτσι. Αλλά όσο πιο αδύναμος γίνεται ο αντίπαλος τόσο πιο εύκολα και κοντινά γίνονται. Και ο αντίπαλος είναι φριχτά αδυνατισμένος.
Εργατικός έλεγχος στις τράπεζες
Από τα 44 δις που περιμένει να πάρει ο Σαμαράς, τα 28 θα πάνε κατευθείαν στα ταμεία των μεγάλων ελληνικών τραπεζών, που είναι αυτή τη στιγμή λογιστικά χρεοκοπημένες. Με την ανακεφαλαιοποίηση θεωρητικά το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών θα ανήκει πλέον στο κράτος -τα 28 δις θα προστεθούν στο δημόσιο χρέος.
Οι τραπεζίτες, όμως, δεν θα χάσουν άμεσα τον έλεγχο των τραπεζών τους -αλλά οι εξουσίες τους θα περιοριστούν δραστικά με την τοποθέτηση επιτρόπων. Όπως γράφει η Καθημερινή “η Επιτροπή Εποπτείας ... θα συμμετέχει σε όλα τα στάδια και τις διαδικασίες διοίκησης της τράπεζας... Ο έλεγχος της Επιτροπής Εποπτείας, τα μέλη της οποίας θα είναι επαγγελματίες του είδους και θα επιλεγούν μεταξύ διεθνών ελεγκτικών εταιρειών και συμβούλων, θα είναι καθολικός σε όλα τα θέματα πιστοδοτήσεων και για όλες τις κατηγορίες πελατών, όπως επίσης και στα θέματα κόστους...”
Αυτή η προοπτική κάνει ορισμένους από τους μεγαλομέτοχους των τραπεζών να μιλούν για αφελληνισμό του τραπεζικού συστήματος, πρώτα με την εγκατάσταση των επιτρόπων και στη συνέχεια με την επανιδιωτικοποίηση των τραπεζών ύστερα από λίγα χρόνια μέσα από διεθνή διαγωνισμό. Οι ίδιοι τραπεζίτες που απειλούν να πάρουν τα σπίτια του κόσμου για μετρικές εκατοντάδες ευρώ προσπαθούν να παρουσιάσουν τους εαυτούς τους σαν τους φύλακες-αγγέλους της οικονομίας. Το παρακάτω απόσπασμα από το Βήμα της περασμένης βδομάδας είναι χαρακτηριστικό:
“Όπως επισημαίνουν τραπεζικοί κύκλοι «το τραπεζικό σύστημα είναι το κυκλοφορικό σύστημα της οικονομίας. Όποιος το ελέγχει, ελέγχει τη δυναμική, τους φορείς και την κατεύθυνση της ανάπτυξης για τις επόμενες δεκαετίες»... Οι περισσότερες επιχειρήσεις κρατιούνται στη ζωή χάρη στις συνεχείς ρυθμίσεις των δανείων τους και τη λιγοστή χρηματοδότηση που τους παρέχουν σήμερα οι τράπεζες. Αν οι τράπεζες τους τραβήξουν το χαλί, εφαρμόζοντας αυστηρά τραπεζικά κριτήρια όπως προβλέπει η τοποθέτηση επιτρόπων... μοιραία θα οδηγηθούν σε πτώχευση... Τραπεζικές πηγές εκτιμούν ότι 9 στις 10 ελληνικές επιχειρήσεις μπορεί να αντιμετωπίσουν την απειλή της πτώχευσης στους επόμενους 6 μήνες...“
Ένα μπορεί να πει μόνο κανείς: το θράσος τους δεν έχει όρια. Το τραπεζικό σύστημα είναι πράγματι το κυκλοφορικό σύστημα της οικονομίας. Για αυτό δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να το αφήνουμε στα νύχια ιδιοτελών τοκογλύφων και κερδοσκόπων -Ελλήνων ή μη. Ναι, ο έλεγχος των τραπεζών πρέπει να περάσει στα χέρια επιτρόπων -όχι όμως επιτρόπων της Τρόικας. Επιτρόπων των εργατών.