16/10, Φοιτητική διαδήλωση στο Μπουένος Άιρες. Φωτό: Νatacha Pisarenko/AP
Ένα τεράστιο φοιτητικό κίνημα ξέσπασε στην Αργεντινή ενάντια στην απόπειρα του Μιλέι να διαλύσει τα δημόσια Πανεπιστήμια. Μαζικές διαδηλώσεις, απεργίες αλλά κυρίως ένα κύμα καταλήψεων στα Πανεπιστήμια απειλεί να οδηγήσει σε ήττα την πρόκληση του Μιλέι.
Από τον περασμένο Απρίλη βρισκόταν σε εξέλιξη στα Πανεπιστήμια κινητοποιήσεις για την αύξηση της χρηματοδότησης και αυξήσεις στους μισθούς στους εργαζόμενους, εκπαιδευτικούς και μη. Η φοιτητική διαδήλωση του περασμένου Απρίλη ήταν η πρώτη μεγάλη απάντηση στους δρόμους μετά από τέσσερις μήνες ακροδεξιάς κυβέρνησης. Υπολογίζεται ότι ένα εκατομμύριο κόσμος βγήκε τότε στους δρόμους, με τους φοιτητές να φωνάζουν “Μιλέι, κοίτα με ποιον τα έβαλες”.
Ο Μιλέι είχε βάλει μπρος έναν οδοστρωτήρα μέτρων εναντίον όλων, αλλά στα Πανεπιστήμια κόλλησε. Το μέτωπο παρέμεινε ανοιχτό και αναθερμάνθηκε τον Σεπτέμβρη. Στη Βουλή θα ερχόταν ένας νόμος της περονικής αντιπολίτευσης για την αύξηση της χρηματοδότησης στη δημόσια Παιδεία. Ήδη βρίσκονταν σε εξέλιξη κινητοποιήσεις και συζητήσεις για την ανάγκη μεγάλης αύξησης και στις δαπάνες γενικά αλλά και στους μισθούς των εργαζόμενων.
Στις 2 του Οκτώβρη το φοιτητικό κίνημα ξαναβγήκε στους δρόμους, ενώ ο Μιλέι ετοιμαζόταν για την πρόκλησή του. Η πρόκληση ήταν να διακηρύξει πως θα ασκήσει βέτο ενάντια στο προτεινόμενο νομοσχέδιο για να το μπλοκάρει. Από πρώτη άποψη, η κίνηση του Μιλέι φαινόταν να του βγαίνει. Το νόμο τον κόντραραν όχι μόνο οι δικοί του βουλευτές (που είναι λίγοι), αλλά και ο δεξιός πρώην πρωθυπουργός Μάκρι και οι βουλευτές που ελέγχει αλλά και κάποια κομμάτια των Περονιστών. Κατάφερε έτσι να έχει τη στήριξη ενός τρίτου των βουλευτών και έτσι να μην μπορεί να γίνει άρση του βέτο. Αν όμως αυτό ήταν το αποτέλεσμα μέσα στη Βουλή, στα Πανεπιστήμια προκάλεσε έκρηξη.
Αμέσως οργανώθηκαν συνελεύσεις σε ολόκληρη τη χώρα και οι φοιτητές και οι φοιτήτριες δεν άφησαν ίδρυμα και τμήμα που να μην μπει σε δυναμικές κινητοποιήσεις. Πάνω από 100 τμήματα έκαναν κατάληψη. Η έκταση του κινήματος είναι τέτοια που δεν έχει προηγούμενο από τη δεκαετία του ‘70. Δεν βγήκαν στη μάχη μόνο τα Πανεπιστήμια με παράδοση αγώνων και ισχυρό κίνημα, αλλά ιδρύματα και τμήματα που δεν είχαν κινητοποιηθεί ποτέ, αλλά και σε μακρινές επαρχίες. Το μήνυμα των φοιτητών το πήραν και οι μαθητές στα γυμνάσια και λύκεια που επίσης ξεκίνησαν αποχές και καταλήψεις.
Ο Άλεξ Καλλίνικος βρισκόταν συμπτωματικά στην Αργεντινή τις τελευταίες μέρες, καλεσμένος ομιλητής σε ένα διεθνές συνέδριο για τον Τρότσκι. Γράφει στην ανταπόκρισή του:
Στιγμή
«Η μαζική αντίσταση δυναμώνει ενάντια στον ακροδεξιό πρόεδρο Χαβιέρ Μιλέι. Η επίσκεψή μου ταίριαξε την καλύτερη στιγμή με έναν αντικυβερνητικό ξεσηκωμό, ιδιαίτερα στα Πανεπιστήμια και τα νοσοκομεία.
Ο Μιλέι κέρδισε άνετα την προεδρία τον περασμένο Νοέμβρη, με περίπου 56% των ψήφων. Είχε εκμεταλλευτεί το μαζικό θυμό που προκαλούσε ο εκρηκτικός πληθωρισμός και η ξεδιάντροπη διαφθορά των περονιστών που κυβερνούσαν (κεντροαριστερών εθνικιστών που κυριάρχησαν στην αργεντίνικη πολιτική για τα προηγούμενα 20 χρόνια). Ο Μιλέι είναι ένας ακραίος φιλελεύθερος στην οικονομία που υποσχέθηκε ότι θα χρησιμοποιήσει “ηλεκτρικό πριόνι” ενάντια στο κράτος, σε απόλυτη αντιδιαστολή με τους περονιστές που χρησιμοποιούσαν την κρατική παρέμβαση για να διαχειριστούν την οικονομία, παρακούοντας τις πιέσεις του ΔΝΤ που απαιτούσε περικοπές στις κρατικές δαπάνες και μείωση του χρέους.
Ο Μιλέι δεν έχει ένα μεγάλο κόμμα πίσω του. Γι’ αυτό και βγήκε πολύ γρήγορα στην επίθεση ώστε να ταρακουνήσει και να διχάσει την αντιπολίτευση. Με το που ανέβηκε στην εξουσία, επέβαλε υποτίμηση του πέσο (του νομίσματος της χώρας) κατά 54%, προκαλώντας έκρηξη του πληθωρισμού (οι τιμές ανέβηκαν 209% μέσα σε ένα χρόνο μέχρι τον Σεπτέμβρη). Διατήρησε τους ελέγχους στο συνάλλαγμα ώστε να κρατήσει κάποιο βαθμό χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Αλλά πετσοκόβει τον δημόσιο τομέα μαζικά. Ένας από τους στόχους του είναι τα Πανεπιστήμια. Η Αργεντινή έχει ένα σύστημα δημόσιων Πανεπιστημίων που χρηματοδοτούνται από το κράτος και είναι δωρεάν. Το βέτο του Μιλέι στην αύξηση της χρηματοδότησης αφήνει τα Πανεπιστήμια αντιμέτωπα με μεγάλες περικοπές μισθών, απολύσεις και κλεισίματα».
Ο Μιλέι δεν βρίσκεται πλέον καβάλα στην πλειοψηφία όπως όταν κέρδιζε τις εκλογές. Η δημοτικότητά του έχει πέσει στα 40% σε εθνικό επίπεδο. Αλλά στην περιφέρεια του Μπουένος Άιρες τα πράγματα είναι ακόμη περισσότερο εναντίον του. Σε βαθμολογία από το 1 ως το 10, στις δημοσκοπήσεις παίρνει συνολικά 4,5. Αλλά συνολικότερα ο κόσμος στην Αργεντινή βλέπει μπροστά του το χειρότερο οικονομικά να έρχεται. Το 55% λέει πως σήμερα βρίσκεται σε χειρότερη κατάσταση από πριν έρθει ο Μιλέι. Η πλειοψηφία λέει πως η χρονιά που έρχεται θα είναι χειρότερη από τη φετινή.
Τα Πανεπιστήμια είναι ζήτημα που ενώνει τον κόσμο σε ακόμη μεγαλύτερη κλίμακα. Το 71% δηλώνει πως πρέπει να παραμείνουν δημόσια και δωρεάν. Αλλά, δεν είναι μόνο τα Πανεπιστήμια. Ο Καλλίνικος αναφέρει τους αγώνες στα νοσοκομεία, αλλά βρίσκεται σε εξέλιξη και μια σειρά αγώνων ενάντια στις απολύσεις σε μεγάλες εταιρείες. Τα συνδικάτα άφηναν για καιρό τις απολύσεις χωρίς σοβαρά οργανωμένη απάντηση, αλλά οι περικοπές που έχει φέρει ο Μιλέι στις δημόσιες υπηρεσίες και οι μειώσεις στα επιδόματα κάνουν πλέον τον αγώνα ενάντια στις απολύσεις ζήτημα επιβίωσης για την εργατική τάξη και οι αγώνες γίνονται πολύ πιο μαχητικοί.
Ο Μιλέι προσπαθεί να κυβερνήσει, όπως αντίστοιχα το κάνει ο Μακρόν στη Γαλλία, μη έχοντας πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Από τη μια περνάει μέτρα ως μειοψηφία. Από την άλλη στήνει γέφυρες με την επίσημη Δεξιά. Ένα κομμάτι της το έχει ενσωματώσει στην κυβέρνησή του, όπως την πρώην αντίπαλη του, υποψήφια στις εκλογές, Πατρίσια Μπούλριτς. Με ένα άλλο, όπως ο Μάκρι, έχει έρθει σε συμφωνία. Ο νεοφιλελεύθερος Μάκρι ήρθε σε σύγκρουση με την εργατική τάξη και κατέρρευσε όταν κυβέρνησε και τώρα πιστεύει πως ο Μιλέι με τον αυταρχισμό του και την παράνοιά του μπορεί να περάσει όσα δεν κατάφερε ο ίδιος. Η Μπούλριτς πέρασε πριν από μήνες τη μεγαλύτερη επίθεση στα δημοκρατικά δικαιώματα, στην ουσία απαγορεύοντας τις διαδηλώσεις. Αλλά ο νόμος της, όπως δείχνουν τώρα και οι φοιτητές, παρέμεινε στα χαρτιά. Τώρα, η ίδια απειλεί πως οι φοιτητές «έχουν στόχο να προκαλέσουν κοινωνική έκρηξη σαν κι αυτή που συνέβη στη Χιλή πριν από λίγα χρόνια. Γι’ αυτό κατεβαίνουν στις διαδηλώσεις με μολότοφ έτοιμοι για όλα».
Ο Καλλίνικος περιγράφει τις σκηνές στις διαδηλώσεις της περασμένης Τρίτης και Τετάρτης: «Είχαν κηρύξει απεργία και οι εκπαιδευτικοί και το προσωπικό στα Πανεπιστήμια, αλλά και σε δυο μεγάλα νοσοκομεία στο Μπουένος Άιρες. Πήγα στην Πλάσα ντε Μάγιο, που έχει μείνει στην ιστορία για μια σειρά διαδηλώσεις και αγώνες στην Αργεντινή. Καθώς βγαίναμε από το μετρό, περάσαμε μπροστά από την Κάσα Ροσάδα, το προεδρικό μέγαρο. Ξαφνικά, είδαμε τον Μιλέι και την κυβέρνησή του στο μπαλκόνι. Αυτό το μπαλκόνι είναι επίσης ιστορικό, μιας και οι ιδρυτές του Περονισμού, ο Χουάν και η Έβα Περόν, έβγαιναν εκεί και χαιρετούσαν τα πλήθη που τους λάτρευαν τις δεκαετίες του ‘40 και του ‘50.
Σύνθημα
Για το Μιλέι, τα πράγματα δεν πήγαν τόσο καλά. Είχε βγει για να γιορτάσει τα γενέθλιά του. Οι φοιτητές και το προσωπικό των Πανεπιστημίων που οργάνωνε αντιμαθήματα στην πλατεία έτρεξε να τον αποδοκιμάσει. Φώναζαν το σύνθημα “Πανεπιστήμια των εργατών και αν δεν σου αρέσει να πας να γαμηθείς”. Το προεδρικό μπαλκόνι άδειασε τάχιστα.
Το ίδιο απόγευμα, χιλιάδες εργαζόμενοι στα νοσοκομεία βάδισαν από το κοινοβούλιο στην Πλάσα ντε Μάγιο. Στη διαδήλωση υπήρχε ένα μαχητικό μπλοκ συνταξιούχων. Διαδηλώνουν κάθε βδομάδα και έχουν δεχτεί άγριες επιθέσεις από τα ΜΑΤ. Μια συνταξιούχος μού είπε αργότερα πως οι μπάτσοι δεν την τρομάζουν καθόλου. ‘Ήμουν 17 χρονών όταν έγινε το Κορδοβάσο (η τεράστια εξέγερση φοιτητών και εργατών στην Κόρδοβα το Μάη του 1969) και επιβίωσα από τη στρατιωτική δικτατορία του 1976-1984. Πώς να με τρομάξουν αυτοί οι τύποι;’
Αυτό το αγωνιστικό πνεύμα απλώνεται παντού. Το συνέδριο για τον Τρότσκι έκλεισε μέσα στην κατειλημμένη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών που ήταν γεμάτη αγωνιστές φοιτητές. Μαζί με τους εργάτες και το κίνημα των ανέργων πικετέρος, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες γράφουν μια καινούργια σελίδα στην ιστορία των εξεγέρσεων της Αργεντινής».