Οι εικόνες από τη δολοφονία του διαδηλωτή Ετχέμ Σαρισουλούκ σοκάρουν 15 μέρες μετά το θάνατό του. Ο Ετχέμ δολοφονήθηκε εν ψυχρώ με πυροβολισμό στο κεφάλι από την αστυνομία στην Άγκυρα και από την αρχή οι συγγενείς του κατήγγειλαν πως ήταν σίγουροι πως ο Ετχέμ δεν έπαιρνε μέρος σε επεισόδια. Τώρα το βίντεο το επιβεβαιώνει. Η πλατεία Ταξίμ μπορεί να έχει περάσει ξανά στον έλεγχο της αστυνομίας και η κυβέρνηση να προσπαθεί να κατευνάσει το κλίμα. Όμως, και η οργή και ο ενθουσιασμός δεν λένε να κοπάσουν. Σε μια σειρά μικρά και μεγάλα πάρκα στην Τουρκία ο κόσμος συγκεντρώνεται και συνεχίζει να ψάχνει να βρει τρόπους οργάνωσης, συντονισμού, δράσης. Ο Μεμέτ Ουλουντάγ στην παρακάτω ανταπόκρισή του, περιγράφει αυτή την αλλαγή κλίματος και διάθεσης που εξελίσσεται στην Τουρκία.
Πόσα πολλά μάθαμε μέσα σε ένα μήνα; Ξαφνικά, τόσο πολλά πράγματα έγιναν στις ζωές μας, ακριβώς εκεί που όλα έδειχναν ότι θα είχαμε ένα καυτό τουρκικό καλοκαίρι σε λήθαργο. Τα περιβαλλοντικά αιτήματα που ξεπήδησαν μέσα από τις διαδηλώσεις του πάρκου Γκεζί εξελίχθηκαν σε ένα πολύ ευρύτερο πολιτικό αγώνα μετά από τις πρώτες κιόλας μέρες. Η βαναυσότητα της αστυνομίας και η υπεροψία της κυβέρνησης κατάφεραν να εξοργίσουν πολλές χιλιάδες και να τους βγάλουν στους δρόμους. Πάνω σε αυτή τη διαδικασία, πολλά στερότυπα αποδείχθηκαν εντελώς λανθασμένα.
Αποδείχθηκε ότι η “άχρηστη”, “εγωιστική”, “ατομικιστική” νεολαία, οι “τσαπουλτζού” (πλιατσικολόγοι), όπως τους αποκάλεσε ο Ερντογάν, αυτοί που ήταν ανίκανοι ακόμη και να συμμαζέψουν τα υπνοδωμάτιά τους, κατάφεραν να ενωθούν, να οργανωθούν και να υπερασπιστούν συλλογικά ένα δημόσιο πάρκο.
Πολίτες, απλοί άνθρωποι, έδειξαν ότι δεν φοβούνται τα ΜΑΤ και μπορούν να υψώσουν το ανάστημά τους για τη δημοκρατία, την ελευθερία και να αντισταθούν ειρηνικά.
Τα μεγάλα ΜΜΕ έδειξαν σε μαζική κλίμακα ότι δεν είναι αντικειμενικά και ανεξάρτητα. Αγνοούσαν τις πραγματικές ειδήσεις και άρχισαν να εφευρίσκουν ψεύτικα νέα. Πολύς κόσμος αναρωτιέται τώρα: “Τι βλέπαμε και ακούγαμε τα τελευταία 30 χρόνια; Τι ψέματα μας λέγανε όλο αυτόν τον καιρό;”.
Για πρώτη φορά έγινε τόσο φανερό ότι δύο πιστοί Μουσουλμάνοι μπορούν να είναι πολιτικά σε εντελώς διαφορετικά στρατόπεδα. Στις διαδηλώσεις βρέθηκαν πολλοί μουσουλμάνοι που αγωνίζονταν ενάντια σε μια “ισλαμική” κυβέρνηση. Το ίδιο έγινε φανερό σε σχέση με το έθνος. Τούρκοι απέναντι σε μια κυβέρνηση που περηφανεύεται για την “τουρκικότητά” της. Τούρκοι να υπερασπίζονται τα δικαιώματα “μη Τούρκων” απέναντι σε επιθέσεις άλλων Τούρκων.
Ακόμη και η συμπεριφορά των μανάδων άλλαξε. Από το “μην μπλέξεις, κάτσε και διάβασε για τις εξετάσεις”, φτάσαμε στο “πήγαινε στη διαδήλωση, παιδί μου”. Είναι πιο ξεκάθαρο από ποτέ ότι δεν είναι οι “τρομοκράτες” αυτοί που εισπράτουν τα δακρυγόνα και τα γκλομπ.
Ο κόσμος αμφισβητεί το κράτος και τις αρχές. Δεν υπάρχει τυφλή υπακοή, ούτε σεβασμός λόγω φόβου. Ο κόσμος απαιτεί διαφάνεια και καθαρές δεσμεύσεις από τους πολιτικούς ηγέτες, τους αξιωματούχους, τους δικαστές.
Δημιουργικότητα
Μοιάζει λες και λίγα δακρυγόνα μπόρεσαν να φέρουν εκπληκτική δημιουργικότητα. Από τα συνθήματα στους τοίχους και τα γκράφιτι, μέχρι τα συνθήματα και τα τραγούδια, φάνηκε πως ο καθένας έχει ρόλο να παίξει. Ο κόσμος ανακάλυψε τη χαρά και το χιούμορ της εξέγερσης. Όμως, από όσους κρατούσαν πλακάτ με το χιουμοριστικό σύνθημα “Κάτω ορισμένα πράγματα” μέχρι όσους έλεγαν “Μία μόνο λύση επανάσταση”, όλοι βρέθηκαν μαζί στην πορεία και την κατάληψη.
Στις γειτονιές σταμάτησε να επικρατεί το τυπικό “καλημέρα, τι κάνετε;”. Μετατράπηκαν σε φόρουμ συζήτησης, ενώ μικρά πάρκα και πλατείες έγιναν τοπικές Ταξίμ. Πολύς κόσμος άρχισε να λέει, “Εντάξει με τις εκλογές, ας γίνουν όποτε είναι να γίνουν, αλλά θέλουμε δημοκρατία και μεταξύ των εκλογών”.
Υπάρχει φυσικά και μια ακόμη διάσταση. Στον πυρήνα τους, τα αιτήματα για το περιβάλλον, την ελευθερία και τη δημοκρατία είναι ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό. Τα όρια δεν είναι πάντα καθαρά και ευθύγραμμα, αλλά το κίνημα ζητούσε με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους να μπουν οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη.
Στην Τουρκία, το κίνημα ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό είχε να αντιμετωπίσει από τη μια την ισλαμοφοβική, φιλο-στρατιωτική κληρονομιά του εθνικισμού και από την άλλη την όλο και πιο υπεροπτική και επιθετική κυβέρνηση του AKP.
Ενώ, από τη μιά, η κληρονομιά του στρατιωτικού κράτους σταδιακά περιορίζεται, από την άλλη η ισχύς του AKP βρισκόταν σε άνοδο. Είναι σημαντικό να δούμε να εξαφανίζεται η παράδοση των στρατιωτικών πραξικοπημάτων, αλλά είναι εξίσου σημαντικό να σταματήσουμε, με μαζική κοινωνική αντίσταση, τις αντιδημοκρατικές, νεοφιλελεύθερες πολιτικές του νέου καθεστώτος.
Το κίνημα έφερε στο προσκήνιο τα ζητήματα του κράτους, όχι απλά στην οικονομική τους διάσταση αλλά σε σχέση με τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία. Ενώ διάφοροι εθνικιστές που έπαιρναν μέρος στις διαδηλώσεις έκαναν επιθέσεις κατά μειονοτήτων, η αστυνομία που ορμούσε κατά των διαδηλωτών, έκανε επίθεση στις ίδιες ακριβώς μειονότητες.
Μια πιο πολιτισμένη και φιλική προς το περιβάλλον ζωή δεν θα έρθει επιλέγοντας ανάμεσα στη στρατιωτική κληρονομιά και το νεοφιλελευθερισμό του AKP. Ενώ η κυβέρνηση του AKP ήθελε να χτίσει ένα εμπορικό κέντρο στη θέση ενός πάρκου, οι εθνικιστές εγκωμιάζουν μια από τις μεγαλύτερες οικογένειες καπιταλιστών στη χώρα, επειδή δηλώνουν αντίπαλοι του AKP. Ενώ οι εθνικιστές καλούν το στρατό να κάνει το “καθήκον” του και να ρίξει την εκλεγμένη κυβέρνηση του AKP, η κυβέρνηση απειλεί τον κόσμο ότι θα βγάλει το στρατό στο δρόμο ενάντια στις διαδηλώσεις. Οι εθνικιστές αυτοαποκαλούνται “στρατιώτες του Κεμάλ Ατατούρκ” και το AKP απειλεί ότι θα “εξαπολύσει το στρατό των θυμωμένων υποστηρικτών του στους δρόμους” για να καταστείλουν τις κινητοποιήσεις. Οι εθνικιστές αποκαλούν την κυβέρνηση του AKP πιστούς υπηρέτες του ιμπεριαλισμού, ενώ η κυβέρνηση αποκαλεί τους διαδηλωτές πράκτορες ξένων κρατών και του ιμπεριαλισμού. Ενώ οι εθνικιστές αρχίζουν τώρα να μιλάνε για την Αραβική Άνοιξη, την οποια μέχρι πρόσφατα υποτιμούσαν ως οπισθοδρομική και ισλαμιστική, η κυβέρνηση του AKP που υποτίθεται υποστήριζε αυτές τις εξεγέρσεις, τώρα τις αποκαλεί επικίνδυνες μορφές πάλης που δεν είναι απαραίτητες στην Τουρκία. Καμιά από τις δύο πλευρές δεν καταλαβαίνει τι συμβαίνει. Οι υπερασπιστές του στρατιωτικού κράτους και της “κοσμικότητας” κάποτε απαγόρευσαν την μαντίλα σε δημόσιο χώρο. Τώρα το AKP θέλει να απαγορεύσει την έκτρωση.
Εναλλακτική λύση
Και οι δύο πλευρές έχουν προβλήματα. Και οι δύο τους δεν ξέρουν τι να κάνουν με το 79% των αγωνιστών του πάρκου, οι οποίοι δηλώνουν ότι δεν ανήκουν πουθενά πολιτικά και με το 47% που λένε ότι δεν ψηφίζουν κάποιο κόμμα. Δεν γνωρίζουν τι θα κάνουν αυτοί οι άνθρωποι, ποιο δρόμο θα διαλέξουν και πώς αυτές οι κινητοποιήσεις θα επηρεάσουν τον εθνικισμό και το νεοφιλελευθερισμό σε αυτή τη χώρα. Το AKP μπορεί να χάσει κόσμο, αλλά δεν είναι σίγουρο ότι οι εθνικιστές θα κερδίσουν από αυτή την εξέλιξη. Αυτός είναι ο λόγος που οι εθνικιστές βομβαρδίζουν τον κόσμο με φιλο-στρατιωτικά συνθήματα, προσπαθώντας να τους κερδίσουν σε αυτή τη γραμμή, ενώ το AKP βομβαρδίζει με δακρυγόνα προσπαθώντας να δείξει στον ίδιο του τον κόσμο ότι παραμένει ισχυρό.
Φαίνεται όμως ότι το 79% δεν θέλει καμιά από τις δυο πλευρές. Ψάχνουν για κάτι διαφορετικό, κάτι που να εκπροσωπεί την ελευθερία, τον αγώνα για δημοκρατία, για το περιβάλλον και μια εναλλακτκή λύση απέναντι στο σημερινό “δικομματικό” σύστημα.
Ό,τι και να συμβεί από εδώ και στο εξής, τίποτα δεν θα είναι το ίδιο στην Τουρκία. Ο κόσμος έμαθε πολλά πράγματα και πολλά ακόμη μπήκαν στην πράξη. Είναι μια νέα αρχή. Ο κόσμος είναι έτοιμος να δοκιμάσει νέα πράγματα, να πειραματιστεί με την πραγματική δημοκρατία και με την οικοδόμηση του μέλλοντός του από τα κάτω. Τίποτα δεν είναι εύκολο και βέβαιο. Αλλά οι πιο πολλοί έχουν ελπίδα, θάρρος και υψηλή αυτοπεποίθηση, παρά τους εκατοντάδες συλληφθέντες, του χιλιάδες τραυματίες, τους τέσσερις νεκρούς, παρά τα δακρυγόνα και τις αντλίες νερού.
Προς το παρόν, το πάρκο σώθηκε στην Ιστανμπούλ. Προς το παρόν, μετά από τις πρόσφατες κινητοποιήσεις τα δάση στην Ιρλανδία σώθηκαν από την ιδιωτικοποίηση. Προς το παρόν, η τιμή των εισιτηρίων στη Βραζιλία δεν θα αυξηθεί. Αυτά είναι τα πράγματα που μας συνδέουν σε όλο τον κόσμο. Ο ένας μαθαίνει από τον αγώνα του άλλου.
Ζήτω, λοιπόν, τα δακρυγόνα που έφεραν εκατομμύρια στους δρόμους. Και τρία ζήτω για τον κόσμο που αντιμετώπισε την πρόκληση για να χτίσει μια καλύτερη ζωή, μια ζωή με τους ανθρώπους πάνω από τα κέρδη. Η δικιά μας δουλειά είναι να δουλέψουμε με το 79% του κόσμου στο πάρκο Γκεζί και να χτίσουμε ένα εναλλακτικό μαζικό κίνημα ενάντια στην καταπίεση, το ρατσισμό, το μιλιταρισμό και φυσικά το νεοφιλελευθερισμό. Όπου και να βρίσκεται ο καθένας αυτές τις μέρες, υπάρχει ένα πάρκο Γκεζί, υπάρχει ένας αγώνας.