Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από τις ΗΠΑ, το φάντασμα του σοσιαλισμού. Η υποψηφιότητα του Μπέρνι Σάντερς στις προκριματικές εκλογές για το χρίσμα των Δημοκρατικών έχει κάνει τη λέξη “σοσιαλισμός” υποχρεωτικό κομμάτι του καθημερινού δελτίου ειδήσεων από άκρη σε άκρη της χώρας. Και από ό,τι φαίνεται, το φάντασμα όχι απλώς πλανιέται, αλλά τρομάζει το κατεστημένο.
Οι “σοβαροί” δημοσιογράφοι συγκρίνουν τις αλλεπάλληλες επιτυχίες του Σάντερς με τον κορονοϊό για να δουν ποιος μπορεί να ρίξει περισσότερο το χρηματιστήριο. Και το κατεστημένο του Δημοκρατικού κόμματος, που προς το παρόν βιώνει το φόβο από πιο κοντινή απόσταση από όλους τους άλλους, συσπειρώνεται για να μπλοκάρει μια πιθανή ανάδειξη του Σάντερς σε υποψήφιο για την Προεδρία στις εκλογές του ερχόμενου Νοέμβρη. Δύο από τους αντιπάλους του Σάντερς παραιτήθηκαν λίγο πριν την “Σούπερ-Τρίτη” (3 του Μάρτη, η μέρα που ψηφίζουν 14 πολιτείες, ανάμεσά τους οι πιο μαζικές), τρέχοντας γρήγορα να αγκαλιάσουν τον Τζο Μπάιντεν, τον “μετριοπαθή” υποψήφιο. Δεν έχει υπάρξει άλλο περιστατικό τόσο γρήγορου εναγκαλισμού του αντιπάλου, από υποψήφιους που παραιτούνται στις προκριματικές. Αλλά, όπως ξεκαθάρισαν ο Πιτ Μπούτιτζετζ και η Έιμι Κλόμπουσαρ που απορύρθηκαν, το κάνουν επειδή βάζουν την πατρίδα πάνω από τις προσωπικές τους φιλοδοξίες. Με λίγα λόγια, ο Μπέρνι Σάντερς είναι ο εχθρός και οι προκριματικές εκλογές μετατρέπονται σε έναν αγώνα για το ποιος μπορεί να σταματήσει τον Μπέρνι. Ο πανικός είναι φανερός. Ο Μπάιντεν χαρακτηριζόταν καμένο χαρτί μετά τα απογοητευτικά αποτελέσματά του στις πρώτες πολιτείες, αλλά ξαφνικά έγινε η ελπίδα τους επειδή είχε τη μοναδική του επιτυχία, στη Νότια Καρολίνα, μια πολιτεία 5 εκατομμυρίων. Το ρίσκο είναι επίσης μεγάλο. Αν ο Μπάιντεν δεν καταφέρει να κάνει γκελ στις εκλογές της Σούπερ-Τρίτης, για το κατεστημένο του Δημοκρατικού Κόμματος απομένει μόνο ο Μπλούμπεργκ που μπαίνει ως “δισεκατομμυριούχος” στο παχνίδι, έχοντας ήδη ρίξει πεντακόσια εκατομμύρια δολάρια σε πληρωμένες διαφημίσεις. Ο κόσμος που ψάχνει απάντηση απέναντι στον Τραμπ δεν θα συγκινηθεί και δεν θα κινητοποιηθεί από τύπους που μπροστά τους ο σημερινός πρόεδρος φαντάζει “αντι-συστημικός”. Το έργο αυτό εξάλλου η βάση του Δημοκρατικού Κόμματος το ξαναέζησε πικρά με τη Χίλαρι Κλίντον το 2016 να απομονώνει τον Σάντερς γιατί μόνο...μια σοβαρή φωνή σαν τη δική της μπορούσε υποτίθεται να νικήσει τον Τραμπ.
Η συσπείρωση του κατεστημένου ενάντια στον Σάντερς, προς το παρόν, έχει τα αντίστροφα αποτελέσματα. Ο Σάντερς ανεβάζει σταθερά τα ποσοστά του σε εθνικό επίπεδο εδώ και μήνες, ενώ ανεβαίνει και ως δεύτερη επιλογή ανάμεσα στους υποστηρικτές άλλων υποψηφίων.
Μαζική υπόθεση
Η καμπάνια του Σάντερς είναι μαζική υπόθεση. Όταν ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του πέρσι στην αρχή της χρονιάς, πάνω από ένα εκατομμύριο κόσμος δήλωσε εθελοντής μέσα στο πρώτο 24ωρο. Ανάμεσα σε όλους τους υποψήφιους είναι αυτός που με διαφορά έχει περισσότερες οικονομικές συνεισφορές με μικρότερα ποσά από πολύ περισσότερο κόσμο και όχι από δισεκατομμυριούχους.
Αυτό που προβάλλουν ανησυχητικά τα ΜΜΕ είναι η επιρροή του Σάντερς στη νεολαία. Αλλά όλο και περισσότερο αναδεικνύουν πόσο κεντρικό είναι το ζήτημα της κοινωνικής τάξης. Οι εργάτες και οι εργάτριες, οι φτωχοί αλλά και οι καλοπληρωμένοι είναι οι βασικοί χρηματοδότες της εκστρατείας του. Σε ένα εντυπωσιακό ρεπορτάζ, οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς αναδεικνύουν πως οι εργαζόμενοι και οι εργαζόμενες στις πιο μεγάλες εταιρείες τεχνολογικής αιχμής στηρίζουν μαζικά τον Σάντερς (αλλά και την Γουόρεν, την δεύτερη υποψήφια της αριστερής αλλά πιο ελεγχόμενης πτέρυγας), ενώ τα αφεντικά τους έχουν μπει στη μάχη ενάντιά του. Σχεδόν 75% των ενισχύσεων από εργαζόμενους της Google πάνε προς τον Σάντερς και τη Γουόρεν (τα δύο τρίτα αυτών για τον Σάντερς). Αντίστοιχα νούμερα για τους εργαζόμενους στο Facebook, την Apple, την Tesla. Ποιος θα πει σε αυτόν τον κόσμο που δουλεύει στο πλέον προκεχωρημένο φυλάκιο της τεχνολογίας του καπιταλισμού ότι ο σοσιαλισμός είναι παλιά και σκουριασμένη ιδέα;
Όμως, ακόμη πιο εντυπωσιακό από το στοιχείο ότι το 70% των χρημάτων από εργαζόμενους στον τομέα πληροφορικής του Amazon πάνε στον Σάντερς είναι ότι το 90% των προσφορών από τον κόσμο που δουλεύει στις αποθήκες του Amazon πάνε στον Σάντερς. Σε αυτούς τους ανθρώπους κουνάει το δάχτυλο το κατεστημένο του Δημοκρατικού Κόμματος λέγοντάς τους ότι ο Σάντερς είναι πολύ ακραίος, δεν θα πείσει τα μαζικά ακροατήρια και θα χάσει από τον Τραμπ.
Ευκαιρία για οργάνωση από τα κάτω
Τι είναι αυτό που κάνει τον Σάντερς να συνδέεται με τους από κάτω; Είναι ακριβώς ότι πλαισιώνει την εκστρατεία του σαν μάχη ενάντια στο κατεστημένο και τους πλούσιους. Δωρεάν Παιδεία, δωρεάν Υγεία και ασφάλιση για όλους, 15 δολάρια κατώτατο ωρομίσθιο, δράση ενάντια στην κλιματική αλλαγή, έλεγχος στις τράπεζες.
Η ριζοσπαστικοποίηση στις ΗΠΑ βρήκε πολλούς τρόπους να εκφραστεί τα τελευταία χρόνια: το κίνημα για τις ζωές των μαύρων, τις μεγάλες πορείες των γυναικών, τις μαζικές κινητοποιήσεις για τα δικαιώματα των μεταναστών, τις πετυχημένες απεργίες των εκπαιδευτικών, το κύμα συνδικαλισμού σε μαγαζιά όπως τα McDonalds. Το 2019 ήταν η χρονιά με τις περισσότερες απεργίες εδώ και καιρό. Η αύξηση οφείλεται κατά κύριο λόγο στη μεγάλη μάχη που εξελίχθηκε στην Τζένεραλ Μότορς, αλλά υπήρξαν 24 απεργίες με περισσότερους από 1000 απεργούς, ενώ δέκα από αυτές ήταν σε χώρους με πάνω από 20.000 απεργούς.
Ο Σάντερς λέει πως αν γίνει πρόεδρος θα ανατρέψει από την πρώτη μέρα όλες τις πολιτικές του Τραμπ ενάντια στη μετανάστευση, τη λεγόμενη “μηδενική ανοχή”, τα τείχη, τις απάνθρωπες φυλακές και διχασμούς οικογενειών στα σύνορα, τις εφόδους των ειδικών δυνάμεων στη μεθόριο, θα παγώσει τις απελάσεις και θα ανοίξει διαδικασία νομιμοποίησης για τα 11 εκατομμύρια μεταναστών χωρίς χαρτιά. Η βρετανική εφημερίδα Γκάρντιαν ακολούθησε τους εθελοντές της καμπάνιας σε περιοχές του Νότου και εντυπωσιάστηκε από το πώς ο κόσμος άνοιγε στα σπίτια του στους εκπροσώπους του “θείου Μπέρνι” όπως τον λένε οι ισπανόφωνοι.
Το ζήτημα της τάξης δένεται με το ζήτημα του ρατσισμού. Η δημόσια υγεία για όλους και η δωρεάν φοίτηση στα Πανεπιστήμια είναι ζήτημα που αφορά τους ισπανόφωνους ψηφοφόρους εξίσου όσο η νομιμοποίηση των συγγενών τους.
Εμπειρίες
Όλες οι εμπειρίες των μαζικών κινημάτων των τελευταίων χρόνων ρίχνουν το φως τους και ξεκαθαρίζουν τη σημερινή μάχη. Όταν ο Μπούτιτζετζ και η Κλόμπουσαρ δήλωσαν ότι περνάνε στο στρατόπεδο του Μπάιντεν, ο Σάντερς θύμισε ότι ο Μπάιντεν είχε στηρίξει τον πόλεμο στο Ιράκ το 2003, τασσόμενος στο πλευρό του Μπους και του Ντικ Τσένι. Ο Μπούτιτζετζ είχε ανάμεσα στα ατού του ότι ήταν ο πρώτος ανοιχτά ομοφυλόφιλος υποψήφιος στην ιστορία. Οι οπαδοί του Σάντερς κυκλοφόρησαν αμέσως το βίντεο όπου ο Μπάιντεν όχι μόνο δήλωνε ενάντια στο γάμο των ομοφυλόφιλων αλλά δήλωνε ότι δεν έχει τίποτα να διαφωνήσει με την ακροδεξιά Σάρα Πέιλιν σε αυτό το ζήτημα.
Το Δημοκρατικό Κόμμα είναι ένας από τους δυο πολιτικούς πυλώνες του αμερικάνικου καπιταλισμού. Δεν πρόκειται να αλλάξει στρατόπεδο, ακόμη κι αν ο Σάντερς καταφέρει να κερδίσει την εσωκομματική μάχη. Το κρίσιμο είναι αν η αλλαγή που σηματοδοτεί ο Σάντερς ανατροφοδοτήσει το ηθικό για οργάνωση από τα κάτω. Τη δεκαετία του ‘70 το Δημοκρατικό Κόμμα κατάφερε να ενσωματώσει και σε μεγάλο βαθμό να εξουδετερώσει τον κόσμο που έψαχνε πολιτική έκφραση για τις μεγάλες κοινωνικές και ταξικές μάχες που είχαν ξεκινήσει από τη δεκαετία του ‘60.
Το γεγονός ότι ταλανίζεται και σήμερα σε τέτοιο σημείο είναι δείγμα των δονήσεων που εξελίσσονται πολύ βαθιά στην αμερικανική κοινωνία. Και σήμερα οι υλικές δυνατότητες του αμερικάνικου καπιταλισμού να ενσωματώσει τις ελπίδες του κόσμου είναι ασύγκριτα μικρότερες. Πριν από 20 χρόνια, ο Γουόρεν Μπίτι παίζοντας έναν προοδευτικό πολιτικό στην ταινία Μπούλγουορθ που επειδή ήξερε ότι θα πεθάνει μπορούσε να λέει ελεύθερα τη γνώμη του, αποφάσισε ότι θα πει “αυτή τη βρόμικη λέξη που αρχίζει από σίγμα: σοσιαλισμός”. Πλέον οι τραπεζίτες και οι δισεκατομμυριούχοι είναι αυτοί που ντρέπονται να μιλήσουν για το σύστημά τους. Ο καπιταλισμός είναι ο παλιός κόσμος που πεθαίνει. Ο σοσιαλισμός είναι η απάντηση.